Ứng dụng kỹ thuật PCR-SSP trong định nhóm HLA

Phức hê chủ yếu hoà hợp mô ở người chiếm một vùng khoảng từ 4 đến 5 megabaes (Mb) trên cánh ngắn của nhiễm sắc thể sô’ 6. Trong lịch sử, kháng nguyên bạch cầu người (HLA: Human leucocyt Antigen) được xác định bằng huyết thanh học, sau đó là kỹ thuật tế’ bào, kỹ thuật tính đa dạng các mảnh do men hạn chế(Restriction Fragment Length Polymorphism: RFLP). Ngày nay, kỹ thuật được sử dụng nhiều và có độ tin cậy cao là oligonucleotid probe. Phân tử HLA rất đa dạng, các kháng nguyên này gây ra cả miễn dịch thể dịch và miễn dịch qua trung gian tế bào.
Trong bài này chúng tôi trình bày kỹ thuật: Phản ứng chuỗi polymerase với những mồi có trình tự đặc hiệu (PCR- SSP: Polymerase Chain Reaction – Sequence Specific Primers) để định nhóm HLA nhằm mục đích sử dụng trong lâm sàng chọn hoà hợp người cho và người nhận tạng mà chúng tôi đã thực hiện ở Việt Nam từ 2000.

Kháng nguyên miễn dịch bạch cẩu của người (human leucocyte antigen- HLA) n»m mét phẩn quan trọng trong hê thống di truyền, được gọi là hê thống chủ yếu hoà hợp mô (complex major histocompatibilite – CMH), hê thống này n»m trên cánh ngắn của nhiễm sắc thể số’ 6 (đoạn 6p21.3). Lẩn đẩu tiên hê thống này được phát hiên bởi J.Dausset, 1958, và ông đã được nhận giải thưởng Nobel về Y học năm 1980 [1]. HLA có vai trò chủ đạo trong đáp ứng miễn dịch. Tính đa dạng trong cấu trúc đã dần đến những khó khăn trong xác định kháng nguyên và hiểu biết về chức năng của nó ứng dụng trong lâm sàng. Vai trò của HLA trong sự nhận biết cái tôi và không phải tôi rất quan trọng trong ghép cơ quan, ghép tuỷ, cũng như đáp ứng miễn dịch ở mức đé peptit. Như vậy, với những cấu trúc và chức năng khác nhau phân tử HLA giúp cho chúng ta hiểu ngày càng rõ hơn cơ chế đáp ứng miễn dịch.

Kỹ thuật định nhóm HLA: trải qua nhiều giai đoạn kể từ khi phát minh ra hê thống HLA cho đến nay có rất nhiều kỹ thuật đã được áp dụng trong viêc xác định kháng nguyên của hê thống này, người ta tạm chia nó ra làm hai nhóm: kỹ thuật huyết thanh học và kỹ thuật sinh học phân tử nh»m xác định tính đa dạng của HLA béc lé trên bề mạt tế bào.