ỨNG DỤNG KỸ THUẬT PCR-SSP XÁC ĐỊNH CÁC LOCI HLA-A, -B, -C, – DRB1, -DRB3/4/5 VÀ -DQB1 TẠI BỆNH VIỆN TRUYỀN MÁU HUYẾT HỌC THÀNH PHO HỒ CHÍ MINH
ỨNG DỤNG KỸ THUẬT PCR-SSP XÁC ĐỊNH CÁC LOCI HLA-A, -B, -C, – DRB1, -DRB3/4/5 VÀ -DQB1 TẠI BỆNH VIỆN TRUYỀN MÁU HUYẾT HỌC THÀNH PHO HỒ CHÍ MINH
Hoàng Thị Tuệ Ngọc , Phan Nguyễn Thanh Vân*, Huỳnh Thị Thu Hương*, Phạm Thị Kim Ngân*,
Lê Thanh Trúc*, Nguyễn Tấn Bỉnh
TÓM TẮT
Mục tiêu: Xác định kháng nguyên HLA-A, -B, -C, -DRB1, -DRB3/4/5 và -DQB1 ở người cho và người nhận tếbào gốc tại Bệnh Viện Truyền Máu Huyết Học Thành Phố Hô Chí Minh.
Phương pháp: Định type HLA ở 203 đối tượng nhờ kỹ thuật polymerase chain reaction-sequence specific primers (PCR-SSP)
Kết quả: Tổng cộng có 14 họ allele HLA-A, 25 HLA-B, 12 HLA-C, 13 HLA-DRB1, 3 HLA-DRB3, 1 HLA- DRB1, 2 HLA-DRB5 và 6 HLA-DQB1 được tìm thây. Các họ alen HLA-A*11, A*02, A*24, B*15, B*46, B*07, Cw*07, Cw*08, Cw*01, DRB1*12, DRB1*09, DRB3*03, DRB3*02, DRB4*01, DRB5*01, DQB1*03 và DQB1*05 chiếm ưu thế trong nghiên cứu.
Kết luận: Kết quả của nghiên cứu cho thây việc ứng dụng kỹ thuật PCR-SSP để định danh HLA đã đáp ứng được nhu cầu ghép tếbào gốc tạo máu tại BVTMHH.
ĐẶT VẤN ĐỀ
Hệ thống kháng nguyên bạch cầu (HLA – human leukocyte antigen system) là tên gọi của phức hợp hòa hợp mô chủ yếu (major histocompatibility complex – MHC) ở người. Hệ miên dịch dùng các kháng nguyên HLA là yếu tố chính để xác định kháng nguyên phù hợp với cơ thể. Vì vậy hệ thống HLA là hàng rào chính của sự thải ghép, chỉ sau hệ kháng nguyên ABO(12). Các kháng nguyên HLA có vai trò quan trọng trong ghép cơ quan và được nhiều nghiên cứu quan tâm là các kháng nguyên HLA-A, HLA-B, HLA-C (HLA lớp I) và các kháng nguyên HLA-DR, HLA-DQ (HLA lớp II).
HLA là một trong những hệ thống có kiểu gen phức tạp và đa dạng nhất. Kết quả của sự đa hình này là hai cá thể không có quan hệ huyết thống với nhau có tỷ lệ tương đồng trên tất cả các locus quy định HLA là rất thấp(1). Như vậy, việc xác định kiểu gen HLA là rất có ý nghĩa nhằm tìm ra người hiến tạng có tương đồng về HLA với người nhận, góp phần quan trọng vào sự thành công của các trường hợp ghép tạng. Do kháng nguyên HLA là những kháng nguyên đồng trội nên ở mỗi cá thể có sự biểu lộ cả 2 kháng nguyên tại mỗi locus (A, B, DR, …). Các kháng nguyên này có thể được định danh bằng các phương pháp định type và sự hiện diện của kháng nguyên này không ảnh hưởng gì đến việc định danh các kháng nguyên khác(2,6).
Có rất nhiều phương pháp định danh HLA. Trước đây các tính đặc thù của HLA được xác định bằng huyết thanh học nhưng từ khi phương pháp PCR ra đời, các kỹ thuật định danh HLA đã có những tiến bộ đáng kể. Ngày nay, có rất nhiều kỹ thuật dựa trên PCR được phát triển cho mục đích định danh HLA, ví dụ như: PCR-SSO (polymerase chain reaction – sequence specific oligonucleotides), PCR-SBT (polymerase chain reaction – sequence-based typing), PCR-SSP (polymerase chain reaction- sequence specific primers)… Các phương pháp này có độ chính xác cao cũng như có tính khả
thi và dê dàng chuẩn hóa quy trình hơn là phương pháp định type cổ điển bằng huyết thanh học nên ngày càng được ưu tiên lựa chọn(7).
Để phục vụ cho công tác ghép tế’ bào gốc tạo máu tại Thành Phố Hồ Chí Minh, Bệnh Viện Truyền Máu Huyết Học (BVTMHH) đã triển khai kỹ thuật PCR-SSP trong việc định danh HLA-A, -B, – DR từ năm 2004 và sau đó mở rộng thêm với việc định danh HLA-C, -DQB1 kể từ giữa năm 2010. Trong nghiên cứu này, chúng tôi trình bày kết quả của việc ứng dụng kỹ thuật PCR-SSP để xác định các loci HLA-A, -B, -C, – DRB1, -DRB3/4/5 và -DQB1 tại BVTMHH trong khoảng thời gian từ tháng 06/2010 đến tháng 07/2011.
Hy vọng sẽ giúp ích cho các bạn, cũng như mở ra con đường nghiên cứu, tiếp cận được luồng thông tin hữu ích và chính xác nhất