ỨNG DỤNG KỸ THUẬT SINH HỌC PHÂN TỬ TRONG PHÁT HIỆN ĐỘT BIẾN GEN a GLOBIN CỦA BỆNH a THALASSEMIA

by

ỨNG DỤNG KỸ THUẬT SINH HỌC PHÂN TỬ TRONG PHÁT HIỆN ĐỘT BIẾN GEN a GLOBIN CỦA BỆNH a THALASSEMIA

 Alpha (a)thalassemia làbệnhdi truyền lặn trên nhiễm sắc thể thường, đặc trưng bởi sự suy giảm hoặc thiếu hụt tổnghợpchuỗi aglobintrong phân tử hemoglobin. Nghiên cứu nhằm phát hiện đột biến gen a globin ở các bệnh nhân a thalassemia bằng kỹ thuật sinh học phân tử. Kết quả cho thấy người HbH mang kiểu gen (- – SEA/HbCs): 9/15 người, (- – SEN- a 37): 5/15 người, (- – SEA/HbQs) :1/15 người. Người mang gen bệnh dị hợp tử (Het) đột biến (- – SEA): 64.1%, Het HbCs: 25.6%, Het a3.7: 5.1%.Áp dụng kỹ thuật multiplex-PCR, C-ARMS -PCR đã phát hiện các đột biến thường gặp trên gen a globin. Đây là cơ sở để chẩn đoán bệnh a thalasse¬mia, đặc biệt trong chẩn đoán trước sinh.

a thalassemia là một trong các bệnh di truyền phổ biến nhất trên thế giới và là nguyên nhân gây thiếu máu tan máu hàng đầu ở trẻ em, do đột biến gen a globin trên nhiễm sắc thể số 16 (16p13.3), gây nên tình trạng suy giảm hoặc mất chức năng tổng hợp chuỗi a globin [1]. Tần suất bệnh a thalassemia phân bố khác nhau tùy theo từng quốc gia, chủng tộc, và tùy theo sự phân bố của người mang gen bệnh a+-thalassemia và a0-thalassemia
Tại Trung Quốc, tần suất này là 5 – 15% dân số, tại Hong Kong là 4% [3], tại Thailand là 15 – 30% [4], tại Lào là 43% [5].
Người bình thường có tổng số 4 gen a globin, nằm trên hai nhiễm sắc thể số 16 tương đồng, trong đó mỗi nhiễm sắc thể số 16 có 2 gen a globin (aa/aa). Nếu một gen bị đột biến (dị hợp tử a+-thdũssữmũl; -a/aa), được gọi là người mang gen bệnh, không có biểu hiện lâm sàng. Nếu đột biến xảy ra ở hai gen trên một nhiễm sắc thể (dị hợp tử a0- thdũssữmũl; –/aa), hoặc trên hai nhiễm sắc thể (đồng hợp tử a+-thdũsữmũl; -a/-a), sẽ có biểu hiện lâm sàng và huyết học nhẹ hoặc rất nhẹ. Nếu đột biến xảy ra ở ba gen (–/-a), sẽ gây bệnh huyết sắc tố H (HbH) với biểu hiện như một thalassemia thể trung gian. Nếu mất hoàn toàn cả bốn allen của hai gen (–/–), sẽ có biểu hiện lâm sàng rất nặng, gọi là bệnh huyết sắc tố Bart’s (Hb Bart’s), thường gây tử vong ngay trong thời kỳ mang thai hoặc ngay sau đẻ [1].
Bệnh huyết sắc tố H (HbH) là một trong các thể bệnh của bệnh a thalassemia. Bệnh HbH có thể được chia thành hai thể, dựa vào hai loại đột biến có thể gặp trên gen a globin: đột biến mất đoạn, đột biến không mất đoạn . Thông thường, 90% bệnh HbH là do các đột biến mất đoạn gen gây nên. Trong đó, các kiểu mất đoạn gen dạng SEA (–SEA), Thailand (–THAI), Philipin (–FIL), a 4.2 (-a42), a 3.7(-a37) là những kiểu mất đoạn thường gặp nhất trong quần thể người Trung Quốc và Đông Nam Á [6]. Việc phân tích các đột biến trên gen a globin, đóng vai trò quan trọng trong vấn đề tiên lượng mức độ nặng của bệnh và đưa ra các quyết định điều trị phù hợp, đặc biệt trong việc tư vấn di truyền cho các cặp vợ chồng là người mang gen bệnh và chẩn đoán trước sinh bệnh a Thalassemia. Đây được xem là biện pháp cần thiết để ngăn ngừa và giảm bớt nguy cơ sinh ra các em bé mắc thể trung gian và thể nặng.
Tại Việt Nam, do tính đa dạng về lâm sàng của bệnh và những khó khăn trong kỹ thuật xác định người mang gen dị hợp nên các nghiên cứu về a thalassemia chưa được tiến hành đầy đủ. Vì lý do đó, nghiên cứu này được tiến hành với mục tiêu; Phát hiện đột biến gen a globin của người mắc a thalassemia bằng các kỹ thuật PCR.
 

 

Hy vọng sẽ giúp ích cho các bạn, cũng như mở ra con đường nghiên cứu, tiếp cận được luồng thông tin hữu ích và chính xác nhất

Leave a Comment