Ứng dụng một số chỉ số PK/PD trong dự báo hiệu quả điều trị nhiễm khuẩn của ciprofloxacin tại khoa Hồi sức tích cực, bệnh viện Bạch Mai
Ứng dụng một số chỉ số PK/PD trong dự báo hiệu quả điều trị nhiễm khuẩn của ciprofloxacin tại khoa Hồi sức tích cực, bệnh viện Bạch Mai.Ciprofloxacin là một kháng sinh thế hệ hai trong nhóm fluoroquinolon được sử dụng từ năm 1981 tới nay. Với hoạt tính mạnh, phổ tác dụng rộng, ciprofloxacin được chỉ định rộng rãi trong điều trị nhiều loại nhiễm khuẩn đặc biệt là nhiễm khuẩn nặng do vi khuẩn Gram âm gây ra [22]. Tuy nhiên cùng với sự gia tăng kháng thuốc của vi khuẩn, việc lựa chọn và quyết định chế độ liều của một kháng sinh nói chung và ciprofloxacin nói riêng cần có cơ sở vững chắc hơn dựa trên mối liên quan giữa dược động học và dược lực học (PK/PD) của thuốc.
Nghiên cứu về PK/PD là một lĩnh vực khá mới trên thế giới. Các nghiên cứu về PK/PD của ciprofloxacin chủ yếu thực hiện trên mô hình in vitro và động vật thí nghiệm, các dữ liệu trên người còn hạn chế. Tuy nhiên, các công bố gần đây trên người đã cho thấy vai trò của các chỉ số PK/PD của ciprofloxacin trong dự báo hiệu quả điều trị và nguy cơ kháng thuốc của vi khuẩn, đặc biệt trên các bệnh nhân nặng [50],[48],[36]. Ở Việt Nam đã có một
số nghiên cứu dựa trên chỉ số PK/PD đánh giá hiệu quả điều trị của kháng sinh nhóm carbapenem và aminoglycosid [2],[6],[8], tuy nhiên chưa thấy công bố nghiên cứu về chỉ số này của ciprofloxacin.
Theo một khảo sát gần đây tại khoa Hồi sức tích cực, bệnh viện Bạch Mai, ciprofloxacin đang được dùng phổ biến với liều mức liều từ 400mg tới 800mg/24h (chiếm 94,4%) cho bệnh nhân tại khoa hồi sức [7]. Trong khi tại đây chủ yếu là các bệnh nhân nặng với các thông số dược động học biến động lớn. Mặt khác, các công bố trên thế giới cho thấy mức liều 400mg mỗi 12 giờ không đảm bảo hiệu quả tối ưu trên bệnh nhân nặng [14]. Với mức liều đang dùng tại khoa, các chỉ số PK/PD liên quan chặt chẽ với hiệu quả của thuốc liệu đã đạt yêu cầu hay chưa vẫn là một băn khoăn của các nhà chuyên môn.2
Bên cạnh đó, để tính được các chỉ số PK/PD phải xác định được các thông số dược động học của ciprofloxacin. Từ đó, yêu cầu phải có một phương pháp định lượng nồng độ ciprofloxacin trong huyết tương người đạt các tiêu chuẩn của phương pháp phân tích trong dịch sinh học. Tuy nhiên ở
Việt Nam chưa thấy có công bố chính thức nào về phương pháp phân tích ciprofloxacin trong huyết tương người. Xuất phát từ thực tế đó chúng tôi thực hiện đề tài:
“Ứng dụng một số chỉ số PK/PD trong dự báo hiệu quả điều trị nhiễm khuẩn của ciprofloxacin tại khoa Hồi sức tích cực, bệnh viện Bạch Mai ” với các mục tiêu sau:
1. Xây dựng và thẩm định được phương pháp định lượng ciprofloxacin trong huyết tương người.
2. Tính được các thông số dược động học của ciprofloxacin trên bệnh nhân tại khoa Hồi sức tích cực, bệnh viện Bạch Mai.
3. Ứng dụng được chỉ số Cpeak/MIC và AUC0-24/MIC của ciprofloxacin để dự báo hiệu quả điều trị nhiễm khuẩn trên bệnh nhân tại khoa Hồi sức tích cực, bệnh viện Bạch Mai
MỤC LỤC
Trang
Mục lục
Danh mục các chữ viết tắt
Đặt vấn đề 1
Chương 1: TỔNG QUAN 3
1.1. Đại cương về ciprofloxacin 3
1.1.1. Dược động học của ciprofloxacin 3
1.1.2. Phổ tác dụng của ciprofloxacin 5
1.1.3. Chỉ định của ciprofloxacin 6
1.2. Chỉ số PK/PD của ciprofloxacin để tối ưu hóa hiệu quả điều trị 7
1.2.1. Chỉ số PK/PD của kháng sinh và ứng dụng 7
1.2.2. Chỉ số PK/PD của kháng sinh nhóm fluoroquinolon 10
1.2.3. Nghiên cứu ứng dụng chỉ số PK/PD của ciprofloxacin trong dự báo
hiệu quả điều trị nhiễm khuẩn
14
1.3. Phương pháp HPLC định lượng ciprofloxacin trong huyết
tương người
1.3.1. Phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao định lượng ciprofloxacin
trong huyết tương người
1.3.2. Thẩm định phương pháp phân tích trong dịch sinh học
18
18
21
Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 23
2.1. Đối tượng nghiên cứu 23
2.1.1. Bệnh nhân nghiên cứu 23
2.1.2. Thuốc nghiên cứu 23
2.2. Nguyên vật liệu và phương tiện nghiên cứu 23
2.3. Phương pháp nghiên cứu 24
2.3.1. Xây dựng và thẩm định phương pháp HPLC định lượng 24ciprofloxacin trong huyết tương người
2.3.2. Phương pháp nghiên cứu trong dự báo hiệu quả điều trị của
ciprofloxacin thông qua các chỉ số PK/PD
26
2.3.3. Xử lý số liệu 29
Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 30
3.1. Xây dựng và thẩm định phương pháp định lượng ciprofloxacin
trong huyết tương bằng HPLC
30
3.1.1. Xây dựng phương pháp định lượng ciprofloxacin trong huyết tương 30
3.1.2. Thẩm định phương pháp định lượng ciprofloxacin trong huyết tương
người bằng HPLC
32
3.2. Kết quả thông số dược động của ciprofloxacin 43
3.2.1. Đặc điểm bệnh nhân nghiên cứu 43
3.2.2. Kết quả các thông số dược động học của ciprofloxacin 45
3.3. Kết quả chỉ số PK/PD dự báo hiệu quả điều trị của ciprofloxacin 50
3.3.1. Kết quả chỉ số PK/PD của ciprofloxacin trên bệnh nhân nghiên cứu
3.3.2. Kết quả dự báo hiệu quả điều trị nhiễm khuản dựa trên chỉ số PK/PD
của ciprofloxacin trên bệnh nhân nghiên cứu
50
53
Chương 4. BÀN LUẬN 55
4.1. Phương pháp định lượng ciprofloxacin 55
4.2. Đặc điểm nhóm bệnh nhân nghiên cứu 58
4.3. Thông số dược động học của ciprofloxacin 60
4.4. Chỉ số PK/PD của ciprofloxacin trong dự báo hiệu quả điều trị
nhiễm khuẩn
61
Kết luận và kiến nghị 69
Tài liệu tham khảo
Phụ lục
Hy vọng sẽ giúp ích cho các bạn, cũng như mở ra con đường nghiên cứu, tiếp cận được luồng thông tin hữu ích và chính xác nhất