VAI TRÒ CỦA CHỤP CẮT LỚP VI TÍNH MẠCH MÁU TRONG ĐÁNH GIÁ TỔN THƯƠNG ĐỘNG MẠCH CẢNH Ở BỆNH NHÂN ĐỘT QUỴ DO THIẾU MÁU NÃO CẤP CÙNG BÊN

VAI TRÒ CỦA CHỤP CẮT LỚP VI TÍNH MẠCH MÁU TRONG ĐÁNH GIÁ TỔN THƯƠNG ĐỘNG MẠCH CẢNH Ở BỆNH NHÂN ĐỘT QUỴ DO THIẾU MÁU NÃO CẤP CÙNG BÊN
Nguyễn Võ Ngọc Huỳnh1, Nguyễn Thị Thùy Linh1, Lê Văn Phước1, Trần Thị Mai Thùy1,
Đỗ Hải Thanh Anh1, Nguyễn Thị Tố Quyên1
TÓM TẮT
Đặt vấn đề: Xơ vữa động mạch (XVĐM) là nguyên nhân quan trọng hàng đầu dẫn đến đột quỵ nhồi máu não với thuyên tắc là cơ chế chủ yếu. Cắt lớp vi tính (CLVT) có giá trị cao trong đánh giá mức độ hẹp lòng động mạch chủ (ĐMC) và cung cấp thông tin về thành phần và hình thái bề mặt của mảng xơ vữa (MXV). Các đặc điểm tổn thương ĐMC như độ hẹp, MXV loét và đậm độ thấp dường như có liên quan đến biến cố nhồi máu não (NMN).
Mục tiêu: Mô tả đặc điểm hình ảnh CLVT mạch máu của MXV ĐMC ở bệnh nhân đột quỵ do thiếu máu não cấp cùng bên. Đồng thời, xác định mối liên quan giữa các đặc điểm này và đột quỵ cấp, từ đó đưa ra các yếu tố tiên đoán đột quỵ trong tương lai.
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu thực hiện trên 102 bệnh nhân đột quỵ do thiếu máu não cấp được chụp CLVT mạch máu não cấp cứu. Tổn thương ĐMC được đánh giá thông qua các đặc điểm độ hẹp lòng, độ dày thành ĐMC, kích thước, hình thái bề mặt, thành phần và tăng quang MXV.
Kết quả: Phân tích đơn biến cho thấy các đặc điểm hẹp nặng (p=0,04, OR=4,68) và tắc ĐMC (p <0,001), tăng độ dày thành ĐMC (p=0,01), loét MXV (p=0,001, OR=7,03), MXV đậm độ thấp (p=0,001, OR=3,82) và tăng quang MXV (p=0,02, OR=4,07) thường gặp ở ĐMC cùng bên nhồi máu não hơn. Ngược lại, các MXV có bề mặt trơn láng (p <0,001, OR=0,23) và vôi hóa (p <0,001, OR=0,19) lại liên quan với bên không triệu chứng.
Phân tích hồi quy đa biến cho thấy MXV đậm độ thấp (p=0,02, OR=2,77) là yếu tố tiên đoán độc lập của đột quỵ do thiếu máu não.
Kết luận: Hẹp nặng đến tắc, độ dày thành ĐMC, MXV đậm độ thấp, loét và tăng quang thường gặp ở bên NMN. Trong đó, MXV đậm độ thấp là yếu tố có giá trị tiên đoán NMN độc lập. Ngược lại, MXV vôi hóa và bề mặt trơn láng dường như có tác dụng bảo vệ.

Đột quỵ là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ 2 chỉ sau bệnh tim thiếu máu cục bộ và là nguyên nhân hàng đầu gây tàn phế trên thế giới, tạo gánh nặng lớn về kinh tế cho gia đình và xã hội(1). Xơ vữa động mạch (XVĐM) là nguyên nhân quan trọng dẫn đến đột quỵ nhồi máu não (chiếm 80% đột quỵ cấp). Mức độ hẹp lòng là biểu hiện gián tiếp của mảng xơ vữa (MXV) và là tiêu chuẩn cho các hướng dẫn can thiệp tái cạnh đó, các đặc điểm của MXV như lõi lipid, độ dày nắp xơ, xuất huyết và tân sinh mạch đã được chứng minh trên các phương tiện hình ảnh không xâm lấn là yếu tố tiên đoán quan trọng của đột quỵ.