Vai trò của người làm công tác chuyên môn liên quan đến thực trạng sử dụng siêu âm trong chăm sóc thai nghén

Việc sử dụng dịch vụ siêu âm trong chẩn đoán thai sớm đang phô biến trên thế giới. Tại Việt Nam dịch vụ này đang đ-Ợc phát triển mạnh, nh-ng có xu h-ớng bị lạm dụng. Nghiên cứu này nhằm thăm dò và phân tích ảnh h-ởng của ng-ời cung cấp dịch vụ và các ph-ơng tiện truyền thông lên quan niệm và thực trạng sử dụng siêu âm của phụ nữ mang thai. Mục tiêu: Thăm dò một số thông tin về việc sử dụng dịch vụ siêu âm của phụ nữ mang thai. Phân tích sự ảnh h-ởng của ng-ời cung cấp dịch vụ và các ph-ơng tiện truyền thông đến quan niệm và thực trạng sử dụng dịch vụ siêu âm của phụ nữ mang thai. Đôi t-ơng và ph-ơng pháp: Nghiên cứu 100 phụ nữ có thai đến siêu âm tại Phòng siêu âm BVPS Hà Nội. Thiết kế nghiên cứu định tính, tiến hành trong hai giai đoạn, đ-Ợc bắt đầu tại BVP- SHN. Kết quả: Phụ nữ đi siêu âm trong quá trình mang thai trung bình là 4,6 lần. Các nhà cung cấp dịch vụ có quan niệm rằng siêu âm có tác dụng v-Ợt trội và an toàn. Bên cạnh đó thủ tục siêu âm đơn giản và dễ dàng, thậm chí không cần chỉ định. Cùng với tác động của nền kinh tế thị tr-êng đối với ng-ời cung cấp dịch vụ và việc t- vấn của họ trên các ph-ơng tiện truyền thông về tác dụng cũng nh- sự an toàn của siêu âm đã đóng góp một phần không nho để ng-ời phụ nữ tìm kiếm dịch vụ này. Kết luận: Vai trò của những ng-ời làm chuyên môn là rất quan trọng và gây nhiều ảnh h-ởng đến thói quen đi siêu âm của phụ nữ mang thai.

Kiểm tra thai định kì là hoạt động chăm sóc tr-ớc sinh có thể nắm vững toàn diện quá trình mang thai, theo dõi tình trạng phát triển của thai nhi ngay từ giai đoạn rất sớm để phát hiện những bất th-ờng của thai và có ph-ơng án xử trí, điều trị kịp thời. Siêu âm là một trong những ph-ơng tiện cận lâm sàng có nhiều ứng dụng, dễ thực hiện, nhanh chóng, rẻ tiền, và an toàn cho bệnh nhân [4]. Trong nhiều thập kỷ qua, siêu âm đã trở thành một ph-ơng tiện chẩn đoán thai sớm phổ biến ở nhiều n-ớc phát triển [5]. Mục đích của siêu âm chẩn đoán tr-ớc sinh là kiểm tra sự phát triển và xác định những bất th-ờng của thai nhi mà trên lâm sàng còn nghi ngờ hoặc không phát hiện ra [4]. Điều này đặc biệt quan trọng đối với những phụ nữ mang thai lớn tuổi và có tiền sử thai nghén. Hiện nay vẫn còn nhiều quan niệm khác nhau về tác hại của siêu âm đố’i với ng-ời mẹ và thai nhi. Mới đây nhóm nghiên cứu do Giáo s- John Newnham thuộc Đại học Western Australia đã công bố’ “Phụ nữ mang thai giờ đây có thể yên tâm rằng đi siêu âm nhiều lần không hề ảnh h-ởng đến thai nhi”.

Tuy nhiên, theo nhóm các nhà khoa học Thụy Điển và Na Uy cho biết, hệ thần kinh trung -ơng của thai nhi có thể bị ảnh h-ởng do siêu âm và gây ra những tổn th-ơng não bộ của thai nhi, và đặc biệt với những bé trai [6]. Một số tác giả đã có thái độ lo lắng tr-ớc xu h-ớng phụ nữ lạm dụng dịch vụ này, nên họ đã khuyến cáo phụ nữ mang thai không nên sử dụng siêu âm quá nhiều [4], và chỉ nên đi siêu âm khi có chỉ định của bác sĩ [5]. Tại Việt Nam, có một số tác giả đã nghiên cứu về vấn đề siêu âm, nh-ng tập trung vào các vấn đề liên quan đến chẩn đoán sàng lọc và điều trị [3]. Mới đây có tác giả đã nghiên cứu về quan niệm của phụ nữ và lý do họ đi siêu âm nhiều lần, liên quan đến các khía cạnh kinh tế, văn hoá, xã hội. Bên cạnh đó là yếu tố tâm lí lo lắng của các bà mẹ khi mang thai, và việc dễ dàng tiếp cận với dịch vụ này trong nền kinh tế thị tr-ờng…[2]. Tuy nhiên, việc tìm kiếm dịch vụ chăm sóc sức khoẻ không chỉ đơn thuần từ phía khách hàng, mà nó còn là các yếu tố liên kết chặt chẽ giữa ng-ời cung cấp và ng-ời sử dụng dịch vụ trong bối cảnh kinh tế, xã hội.

Vậy các thông tin họ nhận đ-Ợc từ các bác sĩ cũng nh- các ph-ơng tiện thông tin đại chúng đã tác động thế nào đến việc lựa chọn dịch vụ siêu âm, cũng nh- quan niệm của ng-ời cung cấp dịch vụ về vấn đề này vẫn là câu hỏi đối với các nhà nghiên cứu. Do vậy, chúng tôi đã tiến hành nghiên cứu này với mục tiêu:

1.   Thăm dò một số thông tin vể việc sử dụng dịch vụ siêu âm của phụ nữ mang thai.

2.   Phân tích sự ảnh h-ởng của ng-ời cung cấp dịch vụ và các ph-ơng tiện truyển thông đến quan niệm và thực trạng sử dụng dịch vụ siêu âm của phụ nữ mang thai.