VAI TRÒ CỦA NHUỘM GRAM VÀ PHÂN TÍCH TẾ BÀO HỌC DỊCH RỬA PHẾ QUẢN PHẾ NANG TRONG CHẨN ĐOÁN SỚM VIÊM PHỔI LIÊN QUAN THỞ MÁY Ở TRẺ EM

VAI TRÒ CỦA NHUỘM GRAM VÀ PHÂN TÍCH TẾ BÀO HỌC DỊCH RỬA PHẾ QUẢN PHẾ NANG TRONG CHẨN ĐOÁN SỚM VIÊM PHỔI LIÊN QUAN THỞ MÁY Ở TRẺ EM
Phùng Đăng Việt1,, Phan Hữu Phúc2, Lê Thị Minh Hương3, Lê Thị Thu Trang
Viêm phổi liên quan thở máy là bệnh nhiễm khuẩn bệnh viện nặng hay gặp tại trung tâm hồi sức cấp cứu nhi khoa. Chấn đoán VPTM sớm còn gặp khó khăn. Nội soi phế quản, lấy dịch rửa phế quản xác định căn nguyên gây bệnh có nhiều lợi ích cho bệnh nhân tại các khoa Hồi sức cấp cứu nhi. Mục tiêu: Đánh giá giá trị phân tích tế bào học và nhuộm gram dịch rửa phế quản phế nang trong chẩn đoán sớm VPTM ở trẻ em. Phương pháp: nghiên cứu mô tả tiến cứu có can thiệp nội soi phế quản. Đối tượng: 93 bệnh nhi nghi ngờ viêm phổi liên quan thở  máy theo tiêu chuẩn của Trung tâm dự phòng và kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ 2015, điều trị tại khoa hồi sức cấp cứu nhi, từ năm 2016 đến 2018. Chẩn đoán xác định VPTM dựa vào kết quả cấy đếm vi khuẩn dịch rửa PQPN trên 104 khuẩn lạc/ml. Kết quả: bệnh nhân nam chiếm đa số (63,4%),  lứa tuổi mắc bệnh chủ yếu dưới 12 tháng tuổi (62%). Bệnh nhân thở máy trên 48 giờ có tăng nhu cầu oxy, có tăng tổn thương trên Xquang ngực, có ran phổi chiếm tỷ lệ cao trên 75%. Phân tích tế bào học trong dịch rửa PQPN có độ nhạy cao 93%, nhưng độ đặc hiệu trong chấn đoán VPTM không cao, giá trị chẩn đoán âm tính cao. Nhuộm gram dịch rửa PQPN có độ nhạy rất cao (100%) , độ đặc hiệu không cao trong chẩn đoán VPTM, giá trị chẩn đoán âm tính cao. Kết luận: Phân tích tế bào học và nhuộm soi dịch rửa PQPN có giá trị chẩn đoán sớm VPTM với độ nhạy cao, có giá trị loại trừ VPTM với giá trị chẩn đoán âm tính cao.

Viêm  phổi  liên  quan  thởmáy  (VPTM)  đượcđịnh nghĩa là viêm phổi xuất hiện sau 48 giờsau khi  thởmáy  qua  nội  khí  quản (NKQ), đặc trưng bởi  sựxuất  hiện  các  biểu  hiện  nhiễm  trùng  mới như sốt,  biến đổi  tính  chất  dịch đờm NKQ, tăng sốlượng  bạch  cầu  trong  máu…    [1]. VPTM chiếm từ50 –80% các NKBV ởngười lớn và trẻem.  Tại  bệnh  viện  Nhi  Trung Ương  năm  2018 [2],  tỷlệmắc  VPTM ởtrẻtại  khoa  hồi  sức  cấp cứu là 34%. VPTM là nguyên nhân chính làm kéo dài  thời  gian  nằm  viện  và tăng chi phí điều  trị. VPTM làm tăng thời gian điều trịtại HSCC từ2-4 lần; tăng thời gian nằm viện gần 3 lần, tăng thời gian  thởmáy  khoảng  2  lần    và chi phí điều  trịtăng khoảng 40 ngàn đô la. VPTM làm tăng nguy cơ kháng kháng  sinh  và tăng tỷlệtửvong ởtrẻem. VPTM làm tăng tỷlệtửvong lên 4-10 lần. Một sốnơi tỷlệtửvong do VPTM từ34%-52% [6].Nội  soi  phế  quản  (NSPQ)  có  vai  trò  quan trọng trong chẩn đoán và tiên lượng VPTM ở cả người lớn và trẻ em [3], [4]. Phân tích tế bào trong dịch rửa PQPN có thể chẩn đoán xác định VPTM với độ nhạy và độ đặc hiệu cao (80-90%). Nhuộm Gram/Giemsa dịch rửa PQPN có thể xác định sớm loại căn nguyên gây bệnh với độ chính xác cao. Tại Việt Nam, chẩn đoán và điều trị VPTM trẻ em gặp nhiều khó khăn. Chẩn đoán dựa vào các tiêu chuẩn lâm sàng, chỉ điểm viêm, X-quang và cấy dịch hút nội khí quản có giá trị thấp. Nhuộm soi, phân tích tế bào và cấy đếm dịch rửa PQPN chưa được áp dụng thường quy. Nghiên cứu “Vai trò của nhuộm gram và phân tích tế bào học dịch rửa  phế quản phế nang trong  chẩn đoán sớm Viêm phổi liên quan thở máy ở trẻ em”nhằm đánh giá những mục tiêu cụ thể sau:3.Đánh giá giá trị của phân tích tế bào học dịch  rửa  phế  quản  phế  nang  trong  chẩn  đoán sớm VPTM ở trẻ em.4.Xác  định  độ  nhạy  và  độ  đặc  hiệu  của phương pháp nhuộm soi dịch rửa phế quản phế nang trong chẩn đoán căn nguyên gây VPTM ở trẻ em.