Văn hóa an toàn người bệnh của nhân viên y tế và một số yếu tố ảnh hưởng tại Trung tâm Y tế huyện Lai Vung-tỉnh Đồng Tháp năm 2018

Luận văn Văn hóa an toàn người bệnh của nhân viên y tế và một số yếu tố ảnh hưởng tại Trung tâm Y tế huyện Lai Vung-tỉnh Đồng Tháp năm 2018.An toàn là nền tảng của chất lƣợng trong chăm sóc sức khỏe. An toàn ngƣời bệnh (ATNB) là làm giảm nguy cơ gây tổn hại không cần thiết liên quan đến chăm sóc y tế ở mức tối đa có thể. Theo các chuyên gia y tế thách thức hàng đầu trong lĩnh vực y tế hiện nay là bảo đảm cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe an toàn cho ngƣời bệnh[7].
Tháng 9 năm 2018, Tổ chức Y tế thế giới (TCYTTG) ƣớc tính ở các nƣớc phát triển, có đến 1 trong 10 ngƣời bệnh gặp phải sự cố y khoa khi đến khám chữa bệnh tại bệnh viện, trong đó hơn 50% các sự cố là có thể ngăn ngừa đƣợc[25]. Còn tại các nƣớc đang phát triển, TCYTTG cũng dự báo rằng các nƣớc này không thể tránh khỏi sự cố và thậm chí số sự cố y khoa có thể cao hơn các nƣớc phát triển, do những khó khăn về cơ sở hạ tầng, trang thiết bị y tế, chất lƣợng thuốc, nguồn nhân lực và chi phí cho hoạt động y tế [2], [26], [6]. Điển hình nhƣ kết quả nghiên cứu tại 8 quốc gia Trung Đông và Châu Phi bao gồm Ai Cập, Jordan, Kenya, Ma-rốc, Nam Phi, Sudan, Tunisia và Yemen vào năm 2012, theo đó số liệu tổng hợp 15.548 hồ sơ tại 26 bệnh viện, đã ghi nhận có ít nhất 8,2% ngƣời bệnh từng trải qua một sự cố (mỗi quốc gia có từ 2,5% đến 18,4%). Trong số các sự cố này, có tới 83% đƣợc đánh giá là các sự cố có thể phòng ngừa đƣợc, trong khi khoảng 30% có liên quan đến tình trạng tử vong của ngƣời bệnh [27].

Để nâng cao ATNB, việc thiết lập văn hóa an toàn trong bệnh viện đóng vai trò quan trọng nhất bởi văn hóa an toàn là tập hợp những giá trị, thái độ, niềm tin, nhận thức về an toàn của mọi nhân viên trong một bệnh viện [28]. Xây dựng văn hoá an toàn ngƣời bệnh (VHATNB) là hoạt động giúp làm thay đổi suy nghĩ, thái độ và hành vi của nhân viên bệnh viện theo chiều hƣớng tích cực [6]. Khảo sát thực trạng VHATNB của bệnh viện là hoạt động khởi đầu không thể thiếu giúp bệnh viện nắm bắt những suy nghĩ, thái độ và hành vi của NVYT về ATNB[4],[10]. Kết quả khảo sát sẽ giúp bệnh viện biết đƣợc những điểm mạnh về ATNB để phát huy, nhân rộng và những điểm còn yếu để có kế hoạch cải thiện. Ngoài ra, tiến hành2 khảo sát định kỳ, sẽ giúp cho bệnh viện biết những thay đổi về VHATNB của bệnh viện theo thời gian, từ đó đƣa ra chƣơng trình hành động tiếp theo [5],[10],[11].
Trung tâm Y tế huyện Lai Vung là cơ sở y tế thực hiện 2 chức năng dự phòng và khám chữa bệnh cho ngƣời dân trong huyện Lai Vung và các vùng lân cận. Hoạt động QLCL – ATNB đã đƣợc lãnh đạo trung tâm quan tâm triển khai thực hiện nhằm mục tiêu cung cấp cho ngƣời bệnh dịch vụ y tế chất lƣợng cao. Tuy nhiên, hoạt động ATNB tại trung tâm hiện nay vẫn chƣa thiết thực và ít hiệu quả. VHATNB vẫn là một khái niệm rất mới và ít đƣợc nhắc đến trong quá trình làm việc của NVYT, đồng thời NVYT chƣa có thái độ tích cực quan tâm thực hiện vấn đề này. Điều này đƣợc thể hiện qua việc dù phòng Quản lý chất lƣợng đã triển khai hệ thống báo cáo sự cố, tuy nhiên NVYT vẫn ít khi tự nguyện báo cáo sự cố y khoa, làm cho hoạt động thống kê, báo cáo, tìm giải pháp hạn chế sự cố gặp khó khăn dẫn đến tình trạng sai sót chuyên môn không đƣợc kiểm soát, phòng ngừa hiệu quả làm ảnh hƣởng đến ATNB. Trƣớc thực tế, chƣa có khảo sát nào đƣợc thực hiện để đánh giá về vấn đề VHATNB, trong bối cảnh các nguy cơ xảy ra sự cố luôn tồn tại, có thể gây ảnh hƣởng tới sức khỏe của ngƣời bệnh và chất lƣợng khám chữa bệnh tại
Trung tâm. Khảo sát về VHATNB dựa trên bảng câu hỏi của Tổ chức Nghiên cứu chất lƣợng và sức khỏe Hoa Kỳ (AHRQ) đƣợc thực hiện lần đầu tiên tại TTYT huyện Lai Vung nhằm đánh giá thực trạng về mức độ hiểu biết, nhận thức cũng nhƣ thái độ, hành vi về ATNB của toàn thể nhân viên hiện nay nhƣ thế nào? Qua đó, tìm hiểu quan điểm của các bên liên quan đối với VHATNB của NVYT nhƣ thế nào?
Quan điểm của các bên liên quan về một số yếu tố ảnh hƣởng tới VHATNB của NVYT nhƣ thế nào? Kết quả nghiên cứu là căn cứ để cải tiến, xây dựng những khuyến nghị mang tính thực tiễn và khả thi giúp lãnh đạo trung tâm triển khai những hoạt động thiết thực về xây dựng VHATNB. Xuất phát từ thực tế trên, học viên thực hiện đề tài tốt nghiệp “Văn hóa an toàn người bệnh của nhân viên y tế và một số yếu tố ảnh hưởng tại Trung tâm Y tế huyện Lai Vung – tỉnh Đồng Tháp năm 2018”.3
MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1. Mô tả thực trạng văn hóa an toàn ngƣời bệnh của nhân viên y tế tại Trung tâm Y tế huyện Lai Vung – tỉnh Đồng Tháp năm 2018.
2. Phân tích một số yếu tố ảnh hƣởng tới văn hóa an toàn ngƣời bệnh của nhân viên y tế tại Trung tâm Y tế huyện Lai Vung – tỉnh Đồng Tháp năm 2018

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN……………………………………………………………………………………………….. i
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT…………………………………………………………………. v
DANH MỤC BẢNG ……………………………………………………………………………………. vi
DANH MỤC BIỂU ĐỒ ……………………………………………………………………………….vii
TÓM TẮT NGHIÊN CỨU ………………………………………………………………………….viii
ĐẶT VẤN ĐỀ……………………………………………………………………………………………… 1
MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU…………………………………………………………………………… 3
Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU………………………………………………………………. 4
1.1. Một số khái niệm về an toàn ngƣời bệnh và văn hóa an toàn ngƣời bệnh ………. 4
1.1.1. An toàn ngƣời bệnh ……………………………………………………………………………… 4
1.1.2. Văn hóa an toàn ngƣời bệnh………………………………………………………………….. 7
1.2. Công cụ khảo sát văn hóa an toàn ngƣời bệnh trong bệnh viện…………………….. 8
1.3. Một số nghiên cứu về văn hóa an toàn ngƣời bệnh của nhân viên y tế trên Thế giới và
tại Việt Nam……………………………………………………………………………………………….. 11
1.3.1. Một số nghiên cứu về văn hóa an toàn ngƣời bệnh của nhân viên y tế trên Thế giới
…………………………………………………………………………………………………………………. 11
1.3.2. Một số nghiên cứu về văn hóa an toàn ngƣời bệnh của nhân viên y tế tại Việt Nam
…………………………………………………………………………………………………………………. 14
1.4. Một số nghiên cứu về yếu tố ảnh hƣởng tới văn hóa an toàn ngƣời bệnh của nhân
viên y tế …………………………………………………………………………………………………….. 16
1.5. Khung lý thuyết sử dụng trong nghiên cứu ………………………………………………. 19
1.6. Giới thiệu về Trung tâm Y tế huyện Lai Vung …………………………………………. 21
1.6.1. Giới thiệu sơ lƣợc về Trung tâm Y tế huyện Lai Vung……………………………. 21
1.6.2. Một vài điểm nổi bật về hoạt động ATNB tại TTYT huyện Lai Vung………. 21
Chƣơng 2. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU……………………… 22
2.1. Đối tƣợng nghiên cứu……………………………………………………………………………. 22
2.2. Thời gian và địa điểm……………………………………………………………………………. 23
2.3. Thiết kế nghiên cứu ………………………………………………………………………………. 23
2.4. Mẫu và phƣơng pháp chọn mẫu ……………………………………………………………… 23
2.5. Các biến sử dụng trong nghiên cứu…………………………………………………………. 24
2.6. Phƣơng pháp thu thập số liệu …………………………………………………………………. 26iii
2.7. Phân tích số liệu……………………………………………………………………………………. 27
2.8. Thƣớc đo và tiêu chuẩn đánh giá…………………………………………………………….. 28
2.9. Đạo đức trong nghiên cứu ……………………………………………………………………… 29
Chƣơng 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU…………………………………………………………… 30
3.1. Đặc điểm của đối tƣợng nghiên cứu………………………………………………………… 30
3.2. Thực trạng văn hóa an toàn ngƣời bệnh của nhân viên y tế tại Trung tâm Y tế huyện
Lai Vung năm 2018 …………………………………………………………………………………….. 31
3.2.1. Kết quả khảo sát theo 12 nhóm lĩnh vực ATNB …………………………………….. 31
3.2.2. Số lƣợng báo cáo sự cố trong 12 tháng …………………………………………………. 39
3.2.3. Kết quả đánh giá của nhân viên về mức độ ATNB của trung tâm…………….. 40
3.3. Một số yếu tố ảnh hƣởng đến văn hóa an toàn ngƣời bệnh của nhân viên y tế tại
Trung tâm Y tế huyện Lai Vung năm 2018…………………………………………………….. 40
Chƣơng 4. BÀN LUẬN……………………………………………………………………………….. 50
4.1. Thực trạng văn hóa an toàn ngƣời bệnh của nhân viên y tế tại Trung tâm Y tế huyện
Lai Vung ……………………………………………………………………………………………………. 50
4.1.1. 07 lĩnh vực ở phạm vi khoa, phòng ………………………………………………………. 50
4.1.2. 03 lĩnh vực phạm vi toàn trung tâm………………………………………………………. 52
4.1.3. 02 lĩnh vực về kết quả liên quan an toàn ngƣời bệnh………………………………. 53
4.1.4. Số lƣợng báo cáo sự cố trong 12 tháng …………………………………………………. 53
4.1.5. Đánh giá mức độ an toàn ngƣời bệnh tại trung tâm ………………………………… 54
4.2. Một số yếu tố ảnh hƣởng đến văn hóa an toàn ngƣời bệnh của nhân viên y tế tại
Trung tâm y tế huyện Lai Vung ……………………………………………………………………. 54
4.2.1. Các yếu tố đặc điểm của đối tƣợng nghiên cứu ……………………………………… 54
4.2.2. Yếu tố hệ thống và quản lý………………………………………………………………….. 55
4.2.3. Yếu tố nhân viên y tế………………………………………………………………………….. 57
4.2.4. Yếu tố ngƣời bệnh ……………………………………………………………………………… 58
4.3. Hạn chế của nghiên cứu…………………………………………………………………………. 59
KẾT LUẬN ……………………………………………………………………………………………….. 61
KHUYẾN NGHỊ ………………………………………………………………………………………… 63
TÀI LIỆU THAM KHẢO ……………………………………………………………………………. 64
PHỤ LỤC ………………………………………………………………………………………………….. 68
Phụ lục 1. Trang thông tin nghiên cứu …………………………………………………………… 68iv
Phụ lục 2. Giấy đồng ý tham gia nghiên cứu ………………………………………………….. 70
Phụ lục 3. Phiếu khảo sát ý kiến về an toàn ngƣời bệnh của nhân viên y tế………… 72
Phụ lục 4 ……………………………………………………………………………………………………. 77
Phụ lục 4.1. Phiếu phỏng vấn sâu lãnh đạo TTYT…………………………………………… 77
Phụ lục 4.2. Phiếu phỏng vấn sâu lãnh đạo khoa/phòng …………………………………… 79
Phụ lục 4.3. Nội dung thảo luận nhóm với bác sĩ tại các khoa ………………………….. 81
Phụ lục 4.4. Nội dung thảo luận nhóm với điều dƣỡng, nữ hộ sinh, kỹ thuật viên tại các
khoa ………………………………………………………………………………………………………….. 83
Phụ lục 5. Kế hoạch nghiên cứu……………………………………………………………………. 85
Phụ lục 6. Công cụ nhập liệu và phân tích số liệu Hospital Survey Excel Tool 1.7 do Tổ
chức AHRQ cung cấp………………………………………………………………………………….. 87
Phụ lục 7. Các biến số mô tả văn hóa an toàn ngƣời bệnh của NVYT ……………….. 88
Phụ lục 8. Các biến số về mối quan hệ giữa các lĩnh vực của văn hóa an toàn ngƣời bệnh
của NVYT và các yếu tố khác………………………………………………………………………. 97
Phụ lục 9. Bản giải trình chỉnh sửa sau bảo vệ luận văn…………………………………… 99
Phụ lục 10.Nhận xét của hai giáo viên phản biện ………………………………………….. 10

DANH MỤC BẢNG
Bảng 2. 1. Cấu trúc 12 lĩnh vực văn hóa an toàn ngƣời bệnh …………………………………….28
Bảng 3. 1. Đặc điểm của đối tƣợng nghiên cứu ……………………………………………………….30
Bảng 3. 2. Lĩnh vực làm việc nhóm trong khoa, phòng …………………………………………….32
Bảng 3. 3. Lĩnh vực lãnh đạo khoa khuyến khích an toàn ngƣời bệnh ………………………..32
Bảng 3. 4. Lĩnh vực học tập và cải tiến liên tục ……………………………………………………….33
Bảng 3. 5. Lĩnh vực thông tin và phản hồi về sai sót ………………………………………………..34
Bảng 3. 6. Lĩnh vực cởi mở trong thông tin về sai sót ………………………………………………34
Bảng 3. 7. Lĩnh vực nhân sự………………………………………………………………………………….35
Bảng 3. 8. Lĩnh vực hành xử không buộc tội khi có sai sót ……………………………………….35
Bảng 3. 9. Lĩnh vực hỗ trợ của lãnh đạo bệnh viện về ATNB……………………………………36
Bảng 3. 10. Lĩnh vực làm việc nhóm giữa các khoa …………………………………………………37
Bảng 3. 11. Lĩnh vực bàn giao và chuyển bệnh ……………………………………………………….37
Bảng 3. 12. Lĩnh vực nhận thức về ATNB………………………………………………………………38
Bảng 3. 13. Lĩnh vực tần suất báo cáo sự cố……………………………………………………………39
Bảng 3. 14. Mối liên quan giữa các chức danh của đối tƣợng nghiên cứu với 12 lĩnh vực
VHATNB……………………………………………………………………………………………………………41
Bảng 3. 15. Mối liên quan giữa khoa/ phòng công tác với 12 lĩnh vực VHATNB………..42
Bảng 3. 16. Mối liên quan giữa vị trí công tác tiếp xúc với ngƣời bệnh với 12 lĩnh vực
VHATNB……………………………………………………………………………………………………………43
Bảng 3. 17. Mối liên quan giữa thâm niên công tác tại trung tâm với 12 lĩnh vực
VHATNB……………………………………………………………………………………………………………44
Bảng 3. 18. Mối liên quan giữa thời gian làm việc trong một tuần của NVYT với 12 lĩnh
vực VHATNB……………………………………………………………………………………………………..44
Bảng 3. 19. Mối liên quan giữa đặc điểm của đối tƣợng nghiên cứu với mức độ ATNB
của trung tâm ………………………………………………………………………………………………………45
Bảng 3. 20. Mối liên quan giữa đặc điểm của đối tƣợng nghiên cứu với số lƣợng báo cáo
sự cố…………………………………………………………………………………………………………………..4

TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt
1. Trần Nguyễn Nhƣ Anh (2015), Nghiên cứu văn hóa an toàn người bệnh tại Bệnh viện Từ Dũ, Luận văn Thạc sỹ kinh tế, Trƣờng đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh.
2. Nguyễn Thị Hƣơng Giang (2017), Khảo sát văn hóa an toàn người bệnh của nhân viên y tế Bệnh viện Bạch Mai, Diễn đàn Việt Nam về Quản lý chất lƣợng và An toàn ngƣời bệnh năm 2017.
3. Nguyễn Cẩm Hằng (2012), Văn hóa an toàn người bệnh tại Bệnh viện đakhoa Đồng Tháp năm 2012, Đại học Y tế công cộng.
4. Tăng Chí Thƣợng (2012), Khảo sát văn hóa an toàn người bệnh tại Bệnhviện Nhi đồng 1. Tạp chí Y học Thành phố Hồ Chí Minh 18(4 (2014)): pg. 8-17.
5. Tăng Chí Thƣợng Làm thế nào để hạn chế thấp nhất tai biến điều trị xảy ra trong bệnh viện.
6. Tăng Chí Thƣợng (2016), Khảo sát thực trạng văn hóa an toàn người bệnh tại các bệnh viện trong Thành phố Hồ Chí Minh. Sở khoa học và công nghệ thành phố Hồ Chí Minh.
7. Tổ chức y tế thế giới (2011), Hướng dẫn chương trình giảng dạy về An toàn
bệnh nhân: Ấn bản đa ngành.
8. Lê Trung Trọng (2017), Thực trạng văn hóa an toàn người bệnh và các yếu tố ảnh hưởng đến văn hóa an toàn người bệnh tại Bệnh viện đa khoa Đồng Tháp năm 2017,
9. Nguyễn Thị Thanh Trúc (2017), Thực trạng và một số yếu tố ảnh hưởng đến văn hóa an toàn người bệnh tại Bệnh viện Nguyễn Đình Chiểu tỉnh Bến Tre năm 2017, Luận văn Thạc sĩ Quản lý bệnh viện, Trƣờng Đại Học Y tế Công Cộng