Viêm đại tràng mạn tính – cách chẩn đoán và thuốc điều trị bệnh

Viêm đại tràng mạn tính là bệnh lý rất thường gặp và có xu hướng ngày càng gia tăng do lối sống, chế độ ăn hiện nay. Bệnh thường chỉ được phát hiện khi xuất hiện các triệu chứng báo động như thường xuyên đi ngoài, đau bụng co thắt, khó chịu….

Chẩn đoán bệnh viêm đại tràng mạn tính

Để chẩn đoán bệnh viêm đại tràng mạn tính cần tiến hành đủ các thăm khám và xét nghiệm trong đó có xét nghiệm phân, nội soi và sinh thiết đại trực tràng. Do đó, người bệnh cần tới cơ sở chuyên khoa có đầy đủ trang thiết bị để kiểm tra.

Chẩn đoán xác định bệnh viêm đại tràng mạn tính

• Dựa vào tiền sử: bị kiết lị, các viêm ruột cấp.
• Đau bụng: xuất phát từ vùng hố chậu, đau quặn, hay tái phát.
• Rối loạn đại tiện: mót rặn, ỉa lỏng, phân có nhầy, máu.
• Xét nghiệm phân: (1) Có tế bào mủ, (2) Có anbumin hoà tan, (3) Cấy phân tìm vi khuẩn gây bệnh.
• X-quang chụp khung đại tràng có hình xếp đĩa.
• Nội soi và sinh thiết đại trực tràng: thấy tổn thương viêm, loét (dấu hiệu có giá trị nhất).

Chẩn đoán phân biệt bệnh viêm đại tràng mạn tính với các bệnh khác

a. Chẩn đoán phân biệt bệnh viêm đại tràng mạn tính với rối loạn chức năng đại tràng

• Có đau bụng.
• Phân táo, lỏng, không có máu. Xét nghiệm Anbumin hoà tan (-).
• Soi và sinh thiết đại tràng: không thấy tổn thương viêm, loét.

b. Chẩn đoán phân biệt bệnh viêm đại tràng mạn tính với Polyp đại tràng

• Ở nam gặp nhiều hơn ở nữ, thường gặp ở những bệnh nhân trên 50 tuổi.
• Thường không có triệu chứng.- Có thể tình cờ xét nghiệm phân thấy máu vi thể hoặc ỉa ra máu.
• Soi đại tràng thấy polyp (dấu hiệu xác định)

c. Chẩn đoán phân biệt bệnh viêm đại tràng mạn tính vớiUng thư đại tràng, trực tràng

• Gặp ở nam nhiều hơn ở nữ, tuổi ngoài 40 tuổi
• Các bệnh nhân của đại tràng dễ dẫn tới ung thư: Polyp loại lan toả; Các polyp giả, viêm đại tràng xuất huyết, sau lỵ amip.
• Vị trí ung thư thường gặp ở trực tràng, đại tràng xích ma.
• Triệu chứng phụ thuộc vào khối u: Đau bụng không có khu trú ró rệt; Chán ăn, buồn nôn, xen kẽ táo lỏng, thường có máu trong phân; Nếu ung thư ở đại tràng xích ma “đi ngoài” giả, tắc ruột.
• Khám bụng: sờ thấy u rắn
• Thăm trực tràng, âm đạo thấy một khối u có định.
• Xét nghiệm máu: hồng cầu, huyết sắc tố giảm.
• Xét nghiệm phân có máu (vi thể)
• Chụp khung đại tràng có baryt thấy hình ảnh hẹp, khuyết cứng.

d. Chẩn đoán phân biệt bệnh viêm đại tràng mạn tính với Lao ruột (lao hồi manh tràng)

• Có hội chứng nhiễm lao.
• Rối loạn cơ năng ruột: ỉa lỏng 2-3 lần một ngày, phân sền sệt, tình trạng iả lỏng kéo dài, có khi đỡ, có khi xen kẽ ỉa táo.
• Đau bụng lâm râm “đi ngoài” được thì đỡ đau. Vị trí đau không cố định, khi đau quanh rốn, khi đau hố chậu phải.
• Biếng ăn, sôi bụng.
• Trong thể hẹp ruột, cơn đau bụng có tính chất đặc biệt: Sau khi ăn bệnh nhân thấy đau bụng, khi đó bụng nổi lên các u cục và có dấu hiệu rắn bò. Sau độ 15 phút nghe rõ tiếng hơi di động trong ruột và có cảm giác như hơi đã đi qua chỗ hẹp, đồng thời trung tiện được thì đỡ đau (hội chứng Koenig).
• Khám có điểm đau ở hố chậu phải, tại đay có một khối u mềm không nhẵn, hơi đau và di động theo chiều ngang.
• X-quang: vách manh tràng dầy cứng to ra và nhiễm mỡ nên không nhìn thấy, chỉ có một đường nhỏ của thuốc cản quang đi qua (dấu hiệu Starlinh).
• Xét nghiệm phân không có gì đặc biệt: có máu, có mủ.

Chú ý: ở những bệnh nhân có sốt về chiều, gầy sút đồng thời có dấu hiệu rối loạn tiêu hoá kéo dài thì cần phải nghĩ tới lao manh tràng.

Tiên lượng bệnh viêm đại tràng mạn tính

• Nếu điều trị không tốt thì sẽ đưa đến tình trạng cơ thể gầy yếu, ăn kém, có thể dẫn tới suy kiệt tử vong.
• Bệnh dễ tái phát, dai dẳng, khó điều trị khỏi hoàn hoàn. Mỗi khi có những sai lầm ăn uống, lo nghĩ thì bệnh lại vượng lên.

Điều trị bệnh viêm đại tràng mạn tính

Để điều trị bệnh viêm đại tràng mạn tính cần kết hợp nhiều biện pháp. Các biện pháp điều trị bao gồm nghỉ ngơi, điều chỉnh chế độ ăn uống, sinh hoạt, sử dụng thuốc và vật lý trị liệu xoa bóp.

Hộ lý cấp 2-3 điều trị viêm đại tràng mạn tính

Chế độ ăn:

• Ăn các chất dễ tiêu giầu năng lượng.
• Giảm các chất kích thích.
• Không ăn các chất ôi thiu, các chất có nhiều xơ.

Làm việc nghỉ ngơi hợp lý

Nghỉ hẳn khi có đợt tái phát.

Ăn uống đúng giờ giấc

Đại tiện đúng giờ giấc.

Thuốc điều trị viêm đại tràng mạn tính

Thuốc điều trị nguyên nhân viêm đại tràng mạn tính (tuỳ theo từng nguyên nhân)

Nếu nguyên nhân viêm đại tràng do nhiễm khuẩn cần cho kháng sinh

• Klion (Flagyl) 0,25: liều 2-4mg/kg/24 giờ. Một đợt dùng 8 – 10 ngày (hiệu quả với ly amip)
• Hoặc Enterosepton 0,25: với liều 2mg/kg/24 giờ. Một đợt dùng 7 – 10 ngày.
• Chlorocid 0,25: với liều 20mg/kg/24 giờ. Một đợt dùng 6 – 8 ngày.
• Biseptol 0,25: với liều 2mg/kg/24 giờ. Một đợt dùng 8- 10 ngày.
• Ganidan 0,5: với liều 6 – 8 viên/50kg/24 giờ. Mỗi đợt dùng 5 – 7 ngày.
• Thụt giữ dung dịch: Mixiot 1g, Streptomycin 1g, Novocain 0,25% 250ml. Thụt giữ sau thụt tháo, 1 đợt 7 lần.

Cần sử dụng thuốc kháng sinh điều trị bệnh nếu có nhiễm trùng ruột.

Nếu viêm đại tràng do bệnh tự miễn thì dùng thuốc

Corticoid liệu pháp:

• Liều dùng: 30 – 40mg/50kg/24 giờ.
• Ví dụ: Prednisolon (viên 5mg):. Bắt đầu 6 viên/24 giờ x 7 ngày. Sau 5 viên/24 giờ x 7 ngày.. Tiếp 4 viên/24 giờ x 7 ngày. Cuối cùng 2 viên/24 giờ x 7 ngày

Chú ý cho uống thuốc vào lúc no, không dùng khi có loét dạ dày – tá tràng, đái tháo đường, cao huyết áp.

Điều trị triệu chứng viêm đại tràng mạn tính

Chống ỉa lỏng:

• Sousnitratbismuth: 2 – 4g/24 giờ chia 2 – 3 lần uống.- Tanalbin: 2 – 5g/24 giờ cho đến khi hết ỉa lỏng.
• Opiroic 0,5: liều 1 – 2 viên/24 giờ/ 50kg, hết ỉa lỏng thì ngừng uống thuốc.

Chống táo bón:

• Parafin 10ml/24 giờ chia 2 lần uống trong 3 – 5 ngày.
• Magiesunfat 5 – 10g/24 giờ, trong 3 – 4 ngày
• Thụt tháo phân khi cần thiết.

Giảm đau chống co thắt:

• Atropin 1/2mg: ngày 1 – 2 ống tiêm dưới da trong 5 – 7 ngày.
• Papaverin 0,04 : dùng 4 viên/24 giờ hoặc 0,02 x 1 – 2 ống tiêm dưới da.

Thuốc an thần:

• Seduxen 5mg x 1 – 2 viên/24 giờ uống vào tối.
• Gacdenal 0,1 x 1viên/24 giờ uống vào tối.

Tăng sức bền cho niêm mạc đường ruột trong viêm đại tràng mạn tính

• Vitamin B1 x 6 viên/24 giờ đợt dùng 15 – 30 ngày.
• Vitamin C 0,10 x 6 viên/24 giờ đợt dùng 25 – 30 ngày.

Các loại thuốc dân gian điều trị viêm đại tràng mạn tính

• Lá mơ lông (mơ tam thể) – trứng gà: chữa lị amip.
• Búp sim, búp chè, búp ổi: chống ỉa lỏng.
• Cao Actiso: nhuận tràng, lợi mật.

Các biện pháp vật lý điều trị viêm đại tràng mạn tính: xoa bóp.

• Hàng ngày trước khi ngủ hoặc sáng ngủ dậy nên xoa nắn dọc khung đại tràng (xuất phát từ hố chậu phải sang trái). Động tác nhẹ nhàng vừa xoa vừa day nhẹ)
• Phương pháp này rất tốt trong viêm đại tràng co thắt.
• Bổ sung:Chống táo: Circanaten: 100mg x 4 viên; Microlax tuyp: 5g.Kháng sinh: Flagentyl: 0,5 x 2 viên/ngày diệt amip; Intestrix: 4 nang/ngày chữa ỉa chảy cấp.
• Điều chỉnh nhu động ruột: Debriat 100mg x 2 viên/ngày.