VIÊM ĐỘNG MẠCH CẢNH: CHẨN ĐOÁN, ĐIỀU TRỊ VÀ NHÌN LẠI Y VĂN

VIÊM ĐỘNG MẠCH CẢNH: CHẨN ĐOÁN, ĐIỀU TRỊ VÀ NHÌN LẠI Y VĂN
Đoàn Quốc Hưng1, Nguyễn Việt Anh1, Nguyễn Sỹ Lánh1
1 Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức
Nội dung chính của bài viết
Tóm tắt
Viêm động mạch cảnh là một hội chứng hiếm gặp và vẫn chưa được hiểu rõ bao gồm đau thường xuất hiện một bên cổ, khối kèm tăng nhận cảm đau vị trí chạc ba động mạch cảnh. Căn nguyên của bệnh vẫn chưa được biết đến, việc chẩn đoán và điều trị bệnh còn nhiều tranh cãi. Chúng tôi báo cáo trường hợp bệnh nhân nam, 39 tuổi, biểu hiện khối vùng cổ phải, đau nhiều. Trên các thăm dò chẩn đoán hình ảnh có hình ảnh khối udày không đồng tâm bao bọc chạc ba động mạch cảnh phải nhưng không gây hẹp lòng mạch. Chẩn đoán trước mổ là u tiểu thể cảnh, tuy nhiên chẩn đoán xác định sau cùng là viêm động mạch cảnh dạng giả u. Bệnh nhân được phẫu thuật cắt toàn bộ khối giả u chạc ba động mạch cảnh, tái lập tuần hoàn bằngbắc cầu động mạch cảnh chung-động mạch cảnh trong. Sau mổ diễn biến ổn định,các triệu chứng lâm sàng cải thiện, không có biến chứng.

Viêm mạch là bệnh lý viêm các mạch máu, thường dẫn tới thiếu máu, hoại tử và tổn thương viêm ở các cơ quan. Viêm mạch có thể xuất hiện ở bất kỳ mạch máu nào:  các động mạch, tiểu động mạch, tĩnh mạch, tiểu tĩnh mạch hoặc các mao mạch. Biểu hiện lâm sàng của viêm mạch rất đa dạng, phụ thuộc vào kích thước và vị trí của các mạch bị tổn thương, các cơ quan bị ảnh hưởng, mức độ và loại tổn thương viêm.Có thểviêm từng phần hoặc toàn bộ mạch máu. Tại các vị  trí  viêm,  tình  trạng  xâm  nhập  tế  bào  viêm, hoại tử hoặc sẹo hóa rất khác nhau, xảy ra tại một hoặc nhiều lớp của thành mạch. Viêm động mạchlớn có xu hướng phá hủy lớp nội mạc đàn hồi, bệnh lý gây viêm mạch máu lớn thườnggặp gồm bệnh Behcet, viêm mạch tế bào khổng lồ và viêm động mạch Takayasu[1]…Viêm động mạch cảnh (Carotidynia) là tổn thương rất hiếm gặp, được  mô  tả  lần  đầu  tiên  bởi  tác  giả  Fay  năm 1927, là tình trạng đau không đặc hiệu vùng đầu cổ  do  tổn  thương  tại  chạc  ba  động  mạch cảnh[2]. Tổn thương chạc ba chủ yếu là sự dày lên không đồng tâm của mô xung quanh thành động  mạch  do  tình  trạng  viêm  mạn  tính  và không gây ảnh hưởng đến huyết động, có thể biểu  hiện  lâm  sàng  dưới  dạng  u  (viêm  giả  u inflammatory   pseudotumor).  Bệnh  cần  chẩn đoán  phân  biệt  với  các  bệnh  lý  khác  có  tổn thương tại chạc ba động mạch cảnh như u tiểu thể cảnh, phình mạch cảnh, viêm mạch tế bào khổng  lồ,  lóc  động  mạch  cảnh  cũng  như  giả phình mạch cảnh do chấn thương [3].Trong  báo  cáo  này,  chúng  tôi  trình bày trường hợp bệnh nhân chẩn đoán trước mổ là u tiểu thể cảnh, nhưng chẩn đoán sau mổ là bệnh viêm động mạchcảnh dạng giả u, từ đó đối chiếu lại  y  văn  về  chẩn  đoán  và  điều  trị  bệnh  viêm động mạch cảnh.II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU1.Đối tượng nghiên cứu:Bệnh nhân điều trị tại trung tâm tim mạch bệnh viện HN Việt Đức 3/2021; chẩn đoán trước mổ là u tiểu thể cảnh, phẫu thuật cắt u và mạch máu, tái lập tuần hoàn động  mạch  cảnh  trong  bằng  mạch  nhân  tạo. Chẩn đoán mô bệnh học sau mổ là viêm động mạch cảnh2.Phương pháp nghiên cứu:Mô tả trường hợp lâm sàng, liệt kê lý do vào viện, dấu hiệu lâm sàng, cận lâm sàng, chẩn đoán trước, trong và  sau  mổ;  phân  tích  lý  do  chẩn  đoán  không đúng  trước  mổ,  đánh  giá  phương  pháp  xử  lý trong mổ, kết quả sau mổ; đối chiếu với y văn để rút kinh nghiệm và đóng gópcho chẩn đoán và điều trị bệnh lý hiếm này