XẠ HÌNH 99mTc-MDP PHÁT HIỆN DI CĂN XƯƠNG Ở BỆNH NHÂN UNG THƯ ĐIỀU TRỊ TẠI KHOA Y HỌC HẠT NHÂN, BỆNH VIỆN 103

Xạ hình xương 99mTc-MDP cho 320 bệnh nhân (BN) ung thư (UT) điều trị tại Khoa Y học Hạt nhân, Bệnh viện 103. Đã phát hiện di căn xương ở 42 BN (13,1%). UT tiền liệt tuyến, cổ tử cung, vú có tỷ lệ di căn xương cao. Tổn thương ung thư di căn xương trên xạ hình hầu hết là đa ổ, không đối xứng và tăng hoạt tính phóng xạ mạnh. Vị trí tổn thương chủ yếu: cột sống, xương sườn và khung chậu
Di căn xương ở BN UT có thể xuất hiện rất sớm mà không có triệu chứng lâm sàng. Theo các nghiên cứu trên thế giới, tỷ lệ UT
di căn xương chiếm khoảng 30 – 85%, tùy theo loại UT và giai đoạn bệnh. Trong đó, 80% di căn vào xương sống, xương chậu; 10% di căn vào hộp sọ, 10% di căn vào xương chi.
Vấn đề đặt ra là phải phát hiện sớm để đánh giá chính xác giai đoạn, từ đó tiên lượng được bệnh và có phác đồ điều trị hợp lý.
Biểu hiện lâm sàng của UT di căn xương thường là đau xương do chèn ép thần kinh, chèn ép tủy, gãy xương bệnh lý. Tuy nhiên, các triệu chứng thường xuất hiện khi đã ở giai đoạn muộn và không đặc hiệu. Trên thực tế, chẩn đoán UT di căn xương phải dựa vào nhiều phương pháp như thăm khám lâm sàng, chụp X quang thường quy, chụp cắt lớp vi tính (CLVT), chụp cộng hưởng từ (MRI)… Tổn thương thấy được trên X quang mất 30 – 50% mật độ xương nên thường phát hiện muộn và không đánh giá được tình trạng  di căn ở nhiều vị trí. CLVT và MRI có khả năng phát hiện di căn xương và phần mềm tốt hơn X quang thường quy, nhưng chỉ áp dụng khi có triệu chứng khu trú và không đánh giá được toàn bộ hệ thống xương.
Xạ hình xương (bone scans) là phương pháp được áp dụng để phát hiện UT di căn xương. Ưu điểm của xạ hình xương là có thể cho hình ảnh toàn bộ hệ thống xương, là phương pháp chẩn đoán có độ nhạy cao, cho phép phân biệt di căn xương loại hủy cốt bào hay tạo cốt bào. Chụp xạ hình tại chỗ hoặc chụp cắt lớp (SPECT) cho phép xác định rõ các đặc điểm, vị trí tổn thương, định vị cho việc sinh thiết… Đây là phương pháp có thể làm thường quy ở BN UT, kể cả khi chưa có triệu chứng lâm sàng. Từ tháng 11 – 2009, Khoa Y học Hạt nhân, Bệnh viện 103 đã được trang bị máy ghi hình phóng xạ SPECT. Chúng tôi làm nghiên cứu này với mục đích: Đánh giá vai trò của SPECT trong phát hiện di căn xương ở BN UT.