Xác định các yếu tố trước phẫu thuật dự đoán tái phát sớm trong gan sau cắt gan theo giải phẫu điều trị ung thư biểu mô tế bào gan

Luận án tiến sĩ y học Xác định các yếu tố trước phẫu thuật dự đoán tái phát sớm trong gan sau cắt gan theo giải phẫu điều trị ung thư biểu mô tế bào gan. Ung thư gan là một trong những loại ung thư phổ biến nhất trên thế giới, đứng thứ sáu về tỉ lệ mắc mới và đứng hàng thứ ba về nguyên nhân tử vong do ung thư.1,2 Tại Việt Nam, ung thư gan là nguyên nhân tử vong do ung thư hàng đầu.2 Điều này cho thấy mức độ phổ biến và nghiêm trọng của bệnh.
Trong các thể ung thư gan, ung thư biểu mô tế bào gan (UTBMTBG) chiếm 75-90% tổng số ca bệnh.3-6
Những tiến bộ trong chẩn đoán và điều trị trong hai thập niên qua đã giúp phát hiện UTBMTBG ở giai đoạn sớm hơn, đồng thời mở rộng các lựa chọn điều trị, đặc biệt là điều trị đa mô thức.1,7 Trong các phương pháp điều trị triệt căn, phẫu thuật cắt gan được xem là lựa chọn phổ biến với tỉ lệ sống còn chung sau 5 năm đạt 50-60%.1,4,8 Với y khoa hiện nay, UTBMTBG là bệnh có khả năng chữa khỏi mặc dù tỉ lệ tái phát vẫn cao, từ 50 đến 80% trong vòng 5 năm.

Trong đó, tái phát sớm trong vòng 2 năm sau điều trị có tiên lượng xấu hơn hẳn nhóm tái phát muộn.3,4,9,10
Nhiều nghiên cứu đã ghi nhận về mối liên hệ giữa các yếu tố lâm sàng, sinh hóa và hình ảnh học sẵn có trước phẫu thuật với đặc tính sinh học của u.11-19 Những yếu tố này có thể phản ánh mức độ xâm lấn và khả năng di căn vi thể của u, từ đó giúp dự đoán nguy cơ tái phát sau điều trị. Việc xác định được nhóm người bệnh có nguy cơ tái phát sớm cao không chỉ mang giá trị tiên lượng, mà còn có ý nghĩa quyết định trong việc lựa chọn chiến lược điều trị ban đầu và cá thể hóa.3 Thực tế lâm sàng và các hướng dẫn điều trị UTBMTBG cho thấy, việc dự đoán trước điều trị nguy cơ tái phát có thể làm thay đổi quyết định điều trị.1,3,4,20,21 Một UTBMTBG được dự đoán có nguy cơ tái phát sớm cao nên được xem xét các khả năng điều trị sớm và tích cực hơn với các phương pháp có tỉ lệ tái phát thấp hơn như ghép gan, hoặc tân bổ2 trợ và bắc cầu với TACE, hoặc với điều trị đích và miễn dịch sau phẫu thuật, nhằm cải thiện tiên lượng bệnh và kéo dài thời gian sống không bệnh.3,21-25
Các hướng dẫn hiện hành vẫn chưa thống nhất tiêu chí phân tầng nguy cơ tái phát sớm,1,26,27 một phần do dữ liệu thiếu nhất quán, phù hợp với từng bối cảnh thực tế nên khó để hình thành các khuyến cáo chung.2,4 Phần lớn các nghiên cứu hiện nay được thực hiện tại các quốc gia có hệ thống y tế và nguồn lực chẩn đoán, điều trị tiên tiến.9,13,19,28-31 Việt Nam nằm trong vùng dịch tễ của ung thư gan32 và có yếu tố nguy cơ ung thư gan tương tự các nước châu Á,5 nhưng nguồn lực còn hạn chế, đặc biệt trong lĩnh vực chẩn đoán hình ảnh: phương tiện được sử dụng phổ biến hiện nay là chụp cắt lớp vi tính (CLVT) thay vì cộng hưởng từ (CHT), đặc biệt CHT với thuốc tương phản đặc hiệu tế bào gan chưa được áp dụng rộng rãi.33,34
Trong bối cảnh đó, việc xây dựng mô hình phân tầng nguy cơ tái phát sớm dựa trên các yếu tố lâm sàng và hình ảnh học sẵn có trước phẫu thuật, phù hợp với điều kiện y tế Việt Nam là rất cần thiết. Nếu thực hiện thành công, mô hình này không chỉ giúp định hướng lựa chọn chiến lược điều trị cá thể hóa, mà còn có thể đóng góp vào cơ sở dữ liệu chung trong khu vực châu Á, góp phần nâng cao hiệu quả điều trị UTBMTBG tại Việt Nam.
Như vậy, câu hỏi được đặt ra là liệu có thể dự đoán nguy cơ tái phát sớm trong gan sau cắt gan theo giải phẫu để điều trị UTBMTBG dựa trên các yếu tố sẵn có trước phẫu thuật không? Và nếu có, thì những yếu tố nào có giá trị dự đoán?
Từ câu hỏi nêu trên, chúng tôi tiến hành nghiên cứu “Xác định các yếu tố trước phẫu thuật dự đoán tái phát sớm trong gan sau cắt gan theo giải phẫu điều trị ung thư biểu mô tế bào gan” với 2 mục tiêu cụ thể:3
1. Xác định tỉ lệ tái phát sớm trong gan sau cắt gan theo giải phẫu điều trị ung thư biểu mô tế bào gan.
2. Xây dựng mô hình phân tầng nguy cơ tái phát sớm trong gan dựa trên các yếu tố trước phẫu thuật ở người bệnh được cắt gan theo giải phẫu