XÁC ĐỊNH ĐỘT BIẾN ĐẢO ĐOẠN INTRON 22 TRÊN BỆNH NHÂN HEMOPHILLIAA BẰNG KỸ THUẬT INVERSION PCR

Bệnh Hemophilia A là bệnh rối loạn đông máu, di truyền lặn trên nhiễm sắc thể giới tính X, tần suất mắc bệnh là 1/5000 trẻ trai, ở bệnh nhân Hemophilia A thể nặng, nồng độ protein yếu tố VIII trong máu rất thấp, chỉ < 1% so với người bình thường, gây nên câc biến chứng chảy máu nặng nề trong ổ khớp, cơ hay cơ quan nội tạng. Đột biến đảo đoạn intron 22 chiếm 45 – 50% bệnh nhăn Hemophilia A thể nặng do hiện tượng tái tổ hợp một trong hai bản sao tương đồng nằm ngoài gen F8. Nghiên cứu bước đầu xác định đột biến đảo đoạn intron22 trên bệnh nhân Hemophilia A và người lành mang gen bệnh bằng phương pháp Inversion PCR (I – PCR). Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: 5 bệnh nhân Hemophilia A thể nặng đã được lựa chọn để tiến hành nghiên cứu. Sử dụng kỹ thuật I – PCR để xác định đột biến đảo đoạn intron 22. Két quả cho thấy 1/5 bệnh nhân được xác định là có đột biến đảo đoạn intron 22. Bước đầu đã xác định được đột biến đảo đoạn intron 22 trên bệnh nhân Hemophilia A Việt Nam bằng kỹ thuật I – PCR.

Hemophilia A là bệnh rối loạn đông máu di truyền hay gặp nhất với tần suất mắc 1/5000 trẻ trai. Bệnh gây nên do thiếu hoặc không có yếu tố VIII, là một trong những yếu tố tham gia quá trình đông máu. Độ nặng của bệnh Hemo-philia A phụ thuộc vào nồng độ protein yếu tố VIII trong máu. ở bệnh nhân thể nặng, nồng độ protein yếu tố VIII trong máu rất thấp, 5 1% so với người bình thường; các triệu chứng lâm sàng như chảy máu trong cơ, khớp hoặc các bộ phận khác thường xảy ra tự nhiên hoặc sau các chấn thương nhỏ và xuất hiện rất sớm. về lâu dài, bệnh nhân bị xuất huyết tái phát đặc biệt tại các khớp và gây cứng khớp [1], Cấu trúc gen mã hóa yếu tố VIII (gen F8) và cơ chế bệnh học phân tử của bệnh hemophilia A đã được nghiên cứu đầy đủ và và công bố năm 1984. Gen F8 là một trong những gen lớn nhất cơ thể, nằm trên nhánh dài của NST giới tính X (Xq28), kích thước 186 kb gồm 26 exon có chiều dài từ 69 đến 3106 cặp bp và 6 intron có kích thước hơn 14kb: intron 1,6,13, 14, 22, 25; trong đó intron 22 có kích thước lớn nhất 32,8kb [5].

Gen F8 có nhiều dạng đột biến đã được công bố. Các nghiên cứu khẳng định dạng đột biến khác nhau trên gen F8 gây những kiểu hình đặc trưng khác nhau của bệnh hemophilia A. Bệnh nhân Hemohilia A thể nặng thường gặp dạng đột biến đảo đoạn intron 22 (chiếm 45 – 50%).

Lakich và cộng sự năm 1993 [3] đã phát hiện ra một đoạn CpG nằm ở vị trí cách đầu 3’ của exon 22 khoảng 10kb hoạt động như một promoter hai chiều cho hai gen phiên mã, gọi là gen F8A và F8B; trong đó, gen F8A phiên mã ngược chiều với gen F8 và chính đoạn F8A tái tổ hợp với 1 trong 2 bản sao tương đồng nằm ngoài gen F8 gây nên hiện tượng đột biến đảo đoạn.