Xác định đột biến gen LRRK2 ở bệnh nhân Parkinson

Xác định đột biến gen LRRK2 ở bệnh nhân Parkinson
Nguyễn Thị Nữ, Phạm Lê Anh Tuấn, Trần Vân Khánh, Trần Huy Thịnh
Nội dung chính của bài viết
Tóm tắt
 Gen LRRK2 là một gen khá lớn nằm trên nhiễm sắc thể 12 với chiều dài 144 kb, bao gồm 51 exon mã hóa 2527 acid amin có vai trò quan trọng trong việc khởi động quá trình dịch mã ở tế bào. Đột biến gen LRRK2 chiếm khoảng 5 – 10% bệnh nhân Parkinson có tiền sử gia đình, di truyền trội trên nhiễm sắc thể thường và chiếm khoảng 3,6% bệnh nhân Parkinson không có tiền sử gia đình. LRRK2 là một protein lớn, đa miền với các đột biến gây bệnh rải rác trải dài cả gen. Vì vậy chúng tôi thực hiện nghiên cứu này nhằm mục đích xác định đột biến của gen LRRK2 ở bệnh nhân Parkinson bằng phương pháp giải trình tự gen trực tiếp. Nghiên cứu được tiến hành trên 30 bệnh nhân được chẩn đoán Parkinson. Kỹ thuật giải trình tự gen trực tiếp được sử dụng để xác định đột biến gen LRRK2. Kết quả tỷ lệ có đột biến chiếm 16,7%, không có đột biến 83,3%. Độ tuổi trung bình 55,9 ± 9,5. Tỷ lệ nam/nữ = 1,

Bệnh Parkinson là một bệnh về rối loạn thần kinh cơ phổ biến thứ hai trên thế giới chỉ sau Alzheimer.1 Bệnh có thể gây ảnh hưởng đến hơn 4 triệu người trên 50 tuổi trong số 15 quốc gia đông dân nhất thế giới, một con số dự kiến sẽ tăng gấp đôi vào năm 2030.2 Nguyên nhân chính của bệnh là do sự thoái hóa các tế bào thần kinh trong vùng chất đen, sự thoái hóa dần dần của các tế bào này làm giảm hàm lượng dopamin,  là  chất  có  vai  trò  quan  trọng  trong việc dẫn truyền tín hiệu thần kinh để đảm bảo cho quá trình co cơ diễn ra bình thường dưới sự điều khiển của não bộ.3 Các triệu chứng của bệnh Parkinson trở nên rõ ràng khi hơn 70% tế bào thần kinh dopaminergic chết đi. Gần đây đã có nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng có  tới  ít  nhất  20  gen  có  liên  quan  đến  bệnh Parkinson như GBA, SNCA, PARK2, LRRK2, PINK1,  PARKIN…  Trong  đó  đột  biến  gen LRRK2 đã được công nhận là yếu tố có nguy cơ  di  truyền  với  cả  hai  dạng  Parkinson  khởi phát điển hình vô căn và khởi phát muộn. Và theo một số nghiên cứu đã xác định được có tới hơn 80 dạng đột biến gen LRRK2 có khả năng gây bệnh đã được công bố, phần lớn là các đột biến dạng thay thế nucleotid.5 Trong đó có 7 đột biến (N1437H, R1441H/G/C, Y1699C, G2019S và I2020T) đã được chứng minh là đột biến gây bệnh.6 Tuy nhiên, tỷ lệ mắc các đột biến này lại khác nhau ở mỗi chủng tộc. Cho đến nay, nhiều nghiên cứu chỉ mới đánh giá được một phần của gen LRRK2 trong các trường hợp gây bệnh Parkinson vì đột biến gen LRRK2 cực kì lớn và phức tạp với nhiều miền tương tác enzym và protein, mỗi miền đều có những đột biến gây bệnh  Parkinson  hoặc  là  yếu  tố  nguy  cơ  gây bệnh…7 Do đó, việc xác định đột biến trên gen LRRK2 có ý nghĩa chẩn đoán sớm và phát triển các phương pháp trị liệu nhắm vào mục tiêu đích để cải thiện chất lượng sống cho các bệnh nhân có nguy cơ bị Parkinson.Xuất  phát  từ  thực  tế  trên  chúng  tôi  thực hiện đề tài này với mục tiêu: Xác định đột biến của gen LRRK2 ở bệnh nhân Parkinson bằng phương pháp giải trình tự gen trực tiếp

Chi tiết bài viết
Từ khóa
Parkinson, đột biến gen, LRRK2

Tài liệu tham khảo
1. Rui Q, Ni H, Li D, Gao R, Chen G. The Role of LRRK2 in Neurodegeneration of Parkinson Disease. Current neuropharmacology. 2018;16(9):1348-1357. doi:10.2174/1570159×16666180222165418.
2. Dorsey ER, Constantinescu R, Thompson JP, et al. Projected number of people with Parkinson disease in the most populous
nations, 2005 through 2030. Neurology. Jan 30 2007;68(5):384-6. doi: 10.1212/01.wnl.0000247740.47667.03.
3. Fahn S, Sulzer D. Neurodegeneration and neuroprotection in Parkinson disease. NeuroRx: the journal of the American Society for Experimental NeuroTherapeutics. Jan 2004;1(1):139-54. doi: 10.1602/neurorx.1.1.139.
4. Lê Đức Hinh. Bệnh Parkinson. Nhà xuất bản Y học; 2001.
5. Nuytemans K, Theuns J, Cruts M, Van Broeckhoven C. Genetic etiology of Parkinson disease associated with mutations in the SNCA, PARK2, PINK1, PARK7, and LRRK2 genes: a mutation update. Human mutation. Jul 2010;31(7):763-80. doi: 10.1002/humu.21277.
6. Healy DG, Falchi M, O’Sullivan SS, et al. Phenotype, genotype, and worldwide genetic penetrance of LRRK2-associated Parkinson’s disease: a case-control study. The Lancet Neurology. Jul 2008;7(7):583-90. doi: 10.1016/s1474-4422(08)70117-0.
7. Houlden H, Singleton AB. The genetics and neuropathology of Parkinson’s disease. Acta neuropathologica. Sep 2012;124(3):325-38. doi: 10.1007/s00401-012-1013-5.
8. Nhữ Đình Sơn. Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng và một số yếu tố nguy cơ của bệnh Parkinson. Tạp chí Y Dược học Quân sự. 2004;(2).
9. Hu ZX, Peng DT, Cai M, et al. A study of six point mutation analysis of LRRK2 gene in Chinese mainland patients with Parkinson’s disease. Neurological sciences: official journal of the Italian Neurological Society and of the Italian Society of Clinical Neurophysiology. Aug 2011;32(4):741-2. doi: 10.1007/s10072-010-0453-8.
10. Sokalingam S, Raghunathan G, Soundrarajan N, Lee SG. A study on the effect of surface lysine to arginine mutagenesis on protein stability and structure using green fluorescent protein. PloS one. 2012;7(7):e40410. doi: 10.1371/journal.pone.0040410.
11. Nguyễn Thanh Bình. Đặc điểm triệu chứng vận động và ngoài vận động của bệnh nhân parkinson. Tạp chí Y học thực hành. 2017;1053(8).
12. Trần Văn Chung. Một số đặc điểm dịch tễ học lâm sàng hội chứng/bệnh Parkinson ở người cao tuổi của quận Đống Đa và Hai Bà Trưng, Hà Nội. Tạp chí Y học thực hành. 2010;713(4).