XÁC ĐỊNH LAI NGOẠI LOÀI GIỮA F. GIGANTICA VÀ FASCIOLA HEPATICA TRONG QUẦN THỂ SÁN LÁ GAN
XÁC ĐỊNH LAI NGOẠI LOÀI GIỮA F. GIGANTICA VÀ FASCIOLA HEPATICA TRONG QUẦN THỂ SÁN LÁ GAN LỚN Ở VIỆT NAM TRÊN CƠ SỞ PHÂN TÍCH SINH HỌC PHÂN TỬ
Lê Thanh Hòa
TÓM TẮT
F. gigantica và F. hepatica có nhiều trường hợp tồn tại ở dạng hình thái học trung gian, lưỡng bội, tam bội, đa bội (diploid, triploid, ₡mixoploid?) và khuyết sản, khó cho phép xác định chính xác về loài và dễ gây nhầm lẫn trong chẩn đoán.
Mục tiêu: Xác nhận dòng lai ngoại loài (interspecific hybridization) trong quần thể F. gigantica ở Việt Nam.
Phương pháp: Trên 20 mẫu sán lá gan lớn gồm sán trưởng thành và trứng nở ấu trùng lông (miracidium) thu thập từ người, trâu, bò ở Việt Nam được phân tích chỉ thị hệ gen nhân (ITS-2) và hệ gen ty thể (cox1 và nad1) bằng phương pháp sinh học phân tử và so sánh với các chỉ thị phân tử tương ứng của F. hepatica và F. gigantica có nguồn gốc châu Á và thế giới. Phân tích ITS-2 với sự sai khác 1 nucleotid (Thymine=T) ở vị trí 327 và thành phần gen ty thể cho phép phân biệt thuần chủng, cũng như lai chéo dòng bố và dòng mẹ giữa F. gigantica và F. hepatica.
Kết quả:trong quần thể Fasciola ở Việt Nam có nhóm F. gigantica dòng thuần, F. gigantica-like, F. hepatica-like và dòng lai giữa hai loài. Từ những kết quả phân tích biến đổi phân tử ở các chỉ thị có tính qui luật quyết định tính lai của F. gigantica và F. hepatica, chúng tôi khẳng định chắc chắn trong quần thể Fasciola ở Việt Nam tồn tại nhiều dòng lai ngoại loài giữa F. gigantica và F. hepatica. Phương pháp kiểm tra gen ITS-2 và gen ty thể cho phép ứng dụng phân tích tính tinh khiết dòng thuần của F. gigantica và F. hepatica và đặc tính dòng lai của chúng.
Kết luận: Xác nhận dòng lai ngoại loài (interspecific hybridization) trong quần thể F. gigantica ở Việt Nam cho thấy có thể đã có tồn tại F. hepatica trong quá trình tiến hoá
Hy vọng sẽ giúp ích cho các bạn, cũng như mở ra con đường nghiên cứu, tiếp cận được luồng thông tin hữu ích và chính xác nhất