Xác định tỉ lệ và thời điểm chẩn đoán đái tháo đường thai kỳ trong nhóm thai phụ có nguy cơ cao

Mục tiêu: Xác định tỉ lê các thai phụ có nguy cơ cao trong số các thai phụ được quản lý thai tại khoa sản bênh viên Bạch Mai và xác định tỉ lê, thời điểm chẩn đoán đái tháo đường thai kỳ(ĐTĐTK) trong nhóm các thai phụ có nguy cơ cao.
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: 922 thai phụ quản lý thai tại khoa sản bênh viên Bạch Mai trong khoảng thời gian từ tháng 10/2006-8/2007 được hỏi và khám bênh tìm các yếu tố nguy cơ cao và được làm nghiêm pháp tăng đường máu với 75g glucose.
Kết quả: 159 thai phụ có yếu tố nguy cơ cao, chiếm tỉ lê 17,2%. Tỉ lê ĐTĐTK trong nhóm nguy cơ cao là 25,2%, cao hơn nhóm không có yếu tố nguy cơ là 4,8%, sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với P <0,0001; OR=6,98. Tỉ lê chẩn đoán ĐTĐTK trước 24 tuần thai là 32,5%, số thai phụ được chẩn đoán ĐTĐTK ngay từ 3 tháng đầu là 7,5%, thời điểm chẩn đoán ĐTĐTK sớm nhất là 7 tuần thai.
Kết luận: Tỉ lê các thai phụ có yếu tố nguy cơ cao ĐTĐTK khá nhiều là 17,2%. Tỉ lê ĐTĐTK trong nhóm thai phụ có nguy cơ là cao gấp gần 7 lần so với các thai phụ không có yếu tố nguy cơ . Cần sàng lọc chẩn đoán sớm ĐTĐTK cho các thai phụ có nguy cơ cao ngay từ lần khám thai đầu tiên, thậm chí ngay từ 3 tháng đầu mang thai.
Từ khóa: Đái tháo đường, đái tháo đường thai kỳ, yếu tố nguy cơ.
1. ĐẶT VẤN ĐỂ
Đái tháo đường thai kỳ là một thể đặc biêt của đái tháo đường. Bênh có chiều hướng ngày càng tăng nhất là khu vực Châu á Thái Bình Dương trong đó có Viêt Nam(1).
Theo khuyến cáo của hội nghị quốc tế lần thứ 4 về đái tháo đường thai kỳ tại Mỹ, những phụ nữ có nguy cơ cao bị đái tháo đường thai kỳ là những người thừa cân, béo phì trước khi mang thai, người có tiền sử đẻ con to, tiền sử gia đình đái tháo đường thế hê thứ 1… (7). Những phụ nữ có nguy cơ cao bị ĐTĐTK rất cần được sàng lọc chẩn đoán ngay từ lần khám thai đầu tiên. Bởi vì nếu không được chẩn đoán và điều trị, bênh ĐTĐTK sẽ gây nhiều biến chứng cho mẹ và thai nhi(4,8). Trên thế giới đã có rất nhiều các công trình nghiên cứu về ĐTĐTK và nhờ đó các phụ nữ có nguy cơ cao được chẩn đoán và điều trị kịp thời tránh được những tai biến. Tại Viêt Nam, những năm gần đây đái tháo đường thai kỳ bắt đầu được các tác giả quan tâm tới, nhưng viêc chú ý tìm các yếu tố nguy cơ và sàng lọc chẩn đoán sớm cho họ chưa được chú ý đúng mức, do đó rất nhiều trường hợp chẩn đoán muộn khi đã có những tai biến đáng tiếc xảy ra. Vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu này với mục tiêu:
1.    Xác định tỉ lê thai phụ có nguy cơ cao ĐTĐTK trong số các thai phụ được    quản lý thai tại
khoa sản bênh viên Bạch Mai.
2.    Xác định tỉ lê đái tháo đường thai kỳ trong nhóm các thai phụ có nguy cơ cao.
3.    Xác định thời điểm chẩn đoán ĐTĐTK của các thai phụ có nguy cơ cao.
2.    ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN cứu
2.1.    Đối tượng nghiên cứu
Các thai phụ được quản lý thai tại khoa sản bênh viên Bạch Mai trong khoảng thời gian từ tháng 10/2006 đến tháng 8/2007.
Tiêu chuẩn loại trừ
–    Các thai phụ đã được chẩn đoán ĐTĐ từ trước khi mang thai.
–    Các thai phô đang mắc các bênh hoặc dùng các thuốc có ảnh hưởng tới chuyển hóa đường.
–    Các thai phụ từ chối tham gia nghiên cứu.
2.2.    Phương pháp nghiên cứu
–    Thai phụ đến khám thai được hỏi để tìm các yếu tố nguy cơ cao theo phân loại của hội nghị quốc tế lần thứ 4 về ĐTĐTK tại Mỹ(7). Thai phụ có nguy cơ cao là những thai phụ có ít nhất một trong các yếu tố sau:
+ Thừa cân hoặc béo phì trước khi mang thai với BMI > 23 (theo phân loại của tổ chức y tế thế giới áp dụng cho khu vực Châu Á-Thái Bình Dương).
+ Tiền sử gia đình đái tháo đường thế hê thứ nhất( gồm có bố, mẹ, anh,chị, em,con).
+ Tiền sử đẻ con >4000g.
+ Tiền sử rối loạn dung nạp glucose.
+ Đường niêu (+).
–    Các thai phụ có nguy cơ cao được làm nghiêm pháp tăng đường máu với 75g glucose ngay từ lần khám thai đầu tiên, nếu kết quả âm tính thì các thai phụ sẽ được làm lại nghiêm pháp tăng đường máu vào tuần thứ 24-28 thai kỳ. Các thai phụ không có yếu tố nguy cơ cao đều được làm nghiêm pháp tăng đường máu vào tuần thứ 24-28. Theo tiêu chuẩn của hội nghị lần thứ 4 về đái tháo đường thai kỳ tại Mỹ(7), chẩn đoán ĐTĐTK khi thai phụ có ít nhất 2 giá trị > các giá trị sau:
Thời gian xét nghiêm    Mức đường máu(mmol/l)
Lúc đói    5,3
1    giờ sau uống đường    10,0
2    giờ sau uống đường    8,6
–    Xử lý số liêu theo chương trình Epi infor 6.04 và SPSS.