Các thay đổi xét nghiệm sinh hoá máu trong một số bệnh Gan

1. Viêm gan cấp

* Viêm gan virut cấp:

Viêm gan do virut là một bệnh truyền nhiễm khá phổ biến, nhiều khi để lại hậu quả nặng trong đó có ung thư gan.

+ Các xét nghiệm sinh hóa cần làm gồm:

– GOT, GPT huyết tương tăng nhanh, GPT tăng sớm trước khi có vàng da, mức tăng có thể tới 2000- 3000 U/l.

GOT, GPT giảm nhanh trong vài ngày sau khi vàng da xuất hiện và trở về bình thường khoảng 2 – 5 tuần sau đó. Trong viêm gan kết hợp với nhiễm khuẩn (bạch cầu tăng), GOT và GPT tăng cao thường < 200 U/l, đạt cực đại sau 2 – 3 tuần từ lúc bệnh khởi phát và trở về bình thường ở tuần thứ 5.

– GGT cũng tăng cao, nhiều khi mức tăng cao hơn cả GPT. Điều đó nói lên GGT có ý nghĩa chẩn đoán sớm trong bệnh gan, mật.

– Trong viêm gan virut cấp, hoạt độ GPT > GOT > LDH.

– ALP và GGT tăng ít, chúng phản ánh tình trạng ứ mật nhẹ ở gan.

– CHE giảm từ  tuần thứ  2 đến tuần thứ 4.

– Bilirubin tăng: ở giai đoạn vàng da cấp, bilirubin trực tiếp tăng, chiếm 50 – 70% (bình thường 25 – 30%), sau đó bilirubin gián tiếp tăng một cách tương xứng.

– Sắt huyết tương tăng.

– Điện di protein huyết tương, kết quả thay đổi như sau:

. Albumin giảm.

. a1, a2- globulin tăng trong giai đoạn đầu, sau giảm dần.

. b-globulin tăng kéo dài.

. g-globulin tăng thường xuyên.

Sau 1 – 2 tuần điều trị, GOT và GPT trở về bình thường, GGT trở về bình thường chậm nhất, nhưng khi GGT trở về bình thường sẽ cho biết tế bào nhu mô gan đã ổn định – điều đó có gợi ý là xét nghiệm GGT còn có ý nghĩa tiên lượng, điều trị bệnh viêm gan virut.

Sau giai đoạn vàng da của bệnh viêm gan virut cấp, nếu điều trị tốt thì sẽ chuyển sang giai đoạn lui bệnh. Đây là giai đoạn khởi đầu cho sự hồi phục. Các biểu hiện của giai đoạn này là:

– Tăng bài niệu.

– Bilirubin niệu giảm dần và biến mất trong khi bilirubin huyết tương vẫn còn cao so với bình thường.

– Urobilinogen nước  tiểu tăng.

– Bilirubin huyết tương tăng.

Nếu theo dõi và điều trị không tốt, viêm gan virut cấp dễ chuyển sang viêm gan mạn.

* Viêm gan do rượu:

– Tăng GGT kết hợp với MCV (thể tích trung bình hồng cầu) > 100 hoặc tăng riêng lẻ có giá trị chẩn đoán viêm gan do rượu.

– GOT tăng (<300U/l), nhưng GPT bình thường hoặc tăng nhẹ. Xét nghiệm GOT, GPT có độ đặc hiệu cao hơn nhưng độ nhạy thấp hơn so với GGT. Tỷ số GOT/GPT >1 kết hợp với GOT tăng (<300U/l) cho biết có khoảng 90% bệnh nhân bị bệnh gan do rượu. Điều này phân biệt với viêm gan virut có sự tăng đồng đều GOT và GPT.

– Trong viêm gan do rượu cấp, GGT thường tăng cao nhanh, mức tăng GGT > GOT. GGT thay đổi bất thường trong viêm gan do rượu, thậm chí cả ở người có tiền sử bệnh gan bình thường.

– Alkaline phosphatase, bilirubin huyết tương có thể bình thường hoặc tăng nhẹ nhưng không có giá trị chẩn đoán. Tuy nhiên, nếu bilirubin tiếp tục tăng trong suốt 1 tuần điều trị thì cần xem xét lại chẩn đoán.

2. Viêm gan mạn

Trong viêm gan mạn có 5 – 10% nguyên nhân là do có viêm gan virut B cấp. Nhìn chung viêm gan virut B cấp có thể chia làm 3 giai đoạn:

+ Giai đoạn viêm gan cấp:

Thường kéo dài 1 – 6 tháng với các triệu chứng:

– GOT, GPT tăng hơn 10 lần so với bình thường.

– Bilirubin bình thường hoặc tăng nhẹ.

+ Giai đoạn viêm gan mạn:

Enzym gan tăng hơn 50% kéo dài cho đến trên 6 tháng, có thể đến 1 năm hoặc nhiều hơn. Đa số các trường hợp bệnh được điều trị không tốt sẽ dẫn đến xơ gan và suy gan.

Hoạt độ GOT, GPT tăng 2-10 lần so với mức bình thường.

+ Giai đoạn hồi phục:

– Bệnh nhân ổn định, khoẻ mạnh và hết các triệu chứng.

– GOT, GPT huyết tương giảm về bình thường hoặc giảm đến giới hạn thấp.

*  Viêm gan mạn ổn định:

Các enzym thường được định lượng để theo dõi viêm gan mạn là GOT, GPT, GGT và CHE. Các xét nghiệm về enzym cho biết sự diễn biến, mức độ tổn thương tế bao nhu mô gan.

– GOT, GPT và GGT tăng vừa phải (vì nhu mô gan tổn thương nhẹ).

– ALP, GLDH, CHE ở giá trị bình thường.

– Bilirubin TP tăng nhẹ, có thể lớn hơn 17,1 font-family:Symbol;mso-ascii-font-family:”Times New Roman&quot