Chẩn đoán bệnh vú bằng lâm sàng và tế bào học chọc hút kim nhỏ có hướng dẫn của siêu âm

Luận án tiến sĩ y học Chẩn đoán bệnh vú bằng lâm sàng và tế bào học chọc hút kim nhỏ có hướng dẫn của siêu âm.Bệnh tuyến vú là một trong những bệnh có tỉ lệ mắc khá cao ở phụ nữ, thường được chia thành hai nhóm: bệnh tuyến vú không do u và bệnh tuyến vú   do u. Trong nhóm bệnh tuyến vú do u, ung thư vú (UTV) thuộc nhóm hàng  đầu gây tử vong do ung thư nói chung ở phụ nữ Việt Nam và thế giới [1],[2],[3],[4]. Theo GLOBOCAN năm 2012, UTV đứng hàng thứ 2 trên thế giới và là loại ung thư phổ biến nhất ở nữ giới. Ước tính 1,7 triệu ca ung thư mới mắc được chẩn đoán năm 2012 (chiếm tỉ lệ 25% tất cả các loại ung thư). UTV phổ biến ở cả những nước phát triển cũng như nước đang phát triển [5].

Tại Mỹ, UTV đứng đầu trong các loại ung thư ở phụ nữ ở độ tuổi 15 – 54. Ở các nước khu vực Châu Á- Thái Bình Dương, UTV thuộc loại phổ biến nhất ở phụ nữ, chiếm 18% tổng số trường hợp trong năm 2012 [4]. Ở Việt Nam, theo ghi nhận của Bùi Diệu, Nguyễn Bá Đức và Trần Văn Thuấn, năm 2010   có 12.533 trường hợp UTV, ước tính con số này lên đến 22.612 trường hợp  vào năm 2020 [6]. Mặc dù tỉ lệ mắc UTV luôn gia tăng trên toàn cầu nhưng tỉ  lệ tử vong của bệnh lại có xu hướng giảm, đặc biệt là ở các nước phát triển. Nguyên do là cộng đồng dân cư ngày càng hiểu biết hơn về bệnh nên đã có ý thức khám và phát hiện bệnh sớm hơn. Nhiều kỹ thuật sàng lọc phát hiện bệnh một cách hiệu quả hơn được ứng dụng vào thực tế cùng nhiều phương pháp điều trị mới hiệu quả và an toàn hơn ngày càng được triển khai rộng rãi.
Việc khám sàng lọc phát hiện các bệnh tuyến vú đã và đang được thực hiện bằng nhiều phương pháp như giáo dục tự khám lâm sàng vú, chụp X quang, siêu âm tuyến vú, chọc hút tế bào tuyến vú bằng kim nhỏ… được áp dụng tại nhiều nước trên thế giới. Do vậy, tỉ lệ phát hiện UTV giai đoạn sớm ngày càng cao, đồng nghĩa với việc bệnh được chữa khỏi cũng cao hơn.

Chọc hút tế bào bằng kim nhỏ (CHTBKN) là phương pháp thích hợp trong việc tầm soát UTV tại cộng đồng bởi kỹ thuật đơn giản, dễ thực hiện, độ chính xác khá cao, chi phí thấp [3],[7],[8]. Kết hợp giữa khám lâm sàng và CHTBKN có hướng dẫn của siêu âm đã làm tăng độ chính xác của chẩn đoán do có thể lấy trúng tổn thương với kích thước khá nhỏ (dưới 10mm). Đặc biệt việc áp dụng phân loại bệnh tuyến vú theo “Hệ thống phân tầng” càng làm  tăng độ tin cậy trong chẩn đoán [9],[10]…
Để giảm thiểu mức độ phức tạp và khả năng tai biến của kỹ thuật xâm  lấn, Robinson đã nghiên cứu và đưa ra phân độ tế bào học trong ung thư tuyến vú [11]. Nhiều nghiên cứu sau đó đã chứng minh có sự phù hợp cao (từ 66,7% đến 100%) giữa phân độ tế bào học Robinson với độ mô học  tương ứng  Bloom Richardson sửa đổi (phân độ Notingham), đồng thời khẳng định phân độ này rất hữu ích cho việc lựa chọn phương pháp điều trị bổ trợ trước phẫu thuật cũng như đánh giá lại độ ác tính cho những trường hợp ung thư vú tái phát sau điều trị để hiệu chỉnh điều trị cho phù hợp hơn [12],[13],[14],[15],…
Tại Việt Nam, hiện vẫn còn ít nghiên cứu phát hiện bệnh tuyến vú, đặc biệt là UTV bằng phương pháp tế bào học chọc hút kim nhỏ dưới hướng dẫn của siêu âm có áp dụng phân độ tế bào học kết hợp khám lâm sàng để chẩn đoán bệnh tuyến vú. Do vậy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài này tại Bệnh viện Đại học Y Thái Bình nhằm các mục tiêu sau:
1.    Xác định tỉ lệ và đặc điểm tế bào học một số bệnh vú bằng lâm sàng và tế bào học chọc hút kim nhỏ có hướng dẫn của siêu âm.
2.    Đối chiếu kết quả tế bào học chọc hút kim nhỏ với mô bệnh học sau phẫu thuật.