ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG VÀ VI KHUẨN HỌC Ở BỆNH NHÂN VIÊM PHỔI BỆNH VIỆN TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH BẮC NINH 2015

ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG VÀ VI KHUẨN HỌC Ở BỆNH NHÂN VIÊM PHỔI BỆNH VIỆN TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH BẮC NINH 2015
Phạm Minh Đức*, Nguyễn Đắc Trung**
*Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh; **Trường Đại học Y Dược Thái Nguyên

TÓM TẮT
Mục tiêu: Mô tả đặc điểm lâm sàng, cơ cấu vi khuẩn của viêm phổi bệnh viện ở những bệnh nhân có hỗ trợ hô hấp điều trị tại Khoa Hồi sức tích cực Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh. Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cưú mô tả cắt ngang trên 79 bệnh nhân nhập Khoa HSTC có hỗ trợ hô hấp và sau 48h xuất hiện các triệu chứng, dấu hiệu chẩn đoán VPBV. Kết quả: Tỷ lệ VPBV sau 5-7 ngày là 30,7%, tỷ lệ VPBV ở nhóm đặt nội khí quản thở máy và đặt nội khí quản kết họp mở khí quản thở máy 60,8% và 29,1%. Triệu chứng ho khạc đờm 92,4%, khó thở 98,7%, sốt 100%. Vi khuẩn Gram âm chiếm tỷ lệ 81,5% đứng hàng đầu là Klebsiella pneumonia 30,8%, vi khuẩn Gram dương 18,5%, không phân lập được nấm. Kết luận:. Triệu chứng ho khạc đờm 92,4%, khó thở 98,7%, sốt 100%. Vi khuẩn Gram âm chiếm tỷ lệ 81,5%, vi khuẩn Gram dương 18,5%. Trong các vi khuẩn Gram âm, vi khuẩn Klebsiella pneumonia (30,8)%, Pseudomonas aeruginosa (24,6%) và Acinetobacter (20,0%).
Từ khóa: Viêm phổi bệnh viện; Hỗ trợ hô hấp; vi khuẩn Gram âm; Hồi sức tích cực; Kháng kháng sinh

I. Đặt vấn đề
Viêm phổi bệnh viện (VPBV) là loại nhiễm khuẩn liên quan đến chăm sóc y tế thường gặp tại khoa Hồi sức tích cực (HSTC) và là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu (30%–70%) trong số các loại nhiễm khuẩn bệnh viện [3]. VPBV là viêm phổi xuất hiện sau nhập viện 48 giờ hoặc hơn mà không có dấu hiệu ủ bệnh tại thời điểm nhập viện. Các vi khuẩn gây nhiễm khuẩn bệnh viện thường gặp trong khoa HSTC nhiều nhất là vi khuẩn gram âm như: E. coli, Klebsiella, Enterobacter, Serratia, Pseudomonas. Các vi khuẩn gram dương chiếm khoảng 20% trong các nhiễm khuẩn bệnh viện, Staphylococcus là  tác nhân gây bệnh hay gặp nhất sau đó đến Streptococci và Enterococci [4], [5]. Các vi khuẩn này có đặc điểm chung là tính kháng thuốc ngày càng tăng. Trong điều kiện thực tế của ngành Y tế nước ta hiện nay còn nhiều hạn chế về cơ sở vật chất, kỹ thuật, công tác vệ sinh tiệt trùng chưa tốt là yếu tố nguy cơ làm tăng tỷ lệ NKBV trong đó có VPBV. Việc điều tra nghiên cứu tình hình VPBV tại từng khu vực, từng bệnh viện là hết sức cần thiết, giúp đẩy mạnh công tác dự phòng và là cơ sở để xây dựng các phác đồ điều trị phù hợp với yếu tố dịch tễ tại từng địa phương, để từng bước khống chế, giảm thiểu những hậu quả nặng nề của VPBV. Để góp phần tìm hiểu về đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và vi khuẩn khuẩn học gây VPBV tại khoa HSTC Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh chúng tôi thực hiện đề tài nghiên cứu với mục tiêu: Mô tả đặc điểm lâm sàng, cơ cấu vi khuẩn của viêm phổi bệnh viện ở những bệnh nhân có hỗ trợ hô hấp điều trị tại Khoa Hồi sức tích cực Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh.
II. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu
2.1. Đối tượng nghiên cứu: Gồm 79 bệnh nhân ≥16 tuổi khi nhập Khoa HSTC có hỗ trợ hô hấp và sau 48h xuất hiện các triệu chứng, dấu hiệu thỏa mãn tiêu chuẩn chẩn đoán VPBV theo tiêu chuẩn của CDC năm 2003. Loại trừ khỏi nghiên cứu những bệnh nhân đã được chẩn đoán VPBV, cấy đờm hoặc dịch rửa phế quản dương tính trước khi vào khoa HSTC; Viêm phổi mắc phải cộng đồng; Lao phổi, tắc mạch phổi, thâm nhiễm-xuất huyết phế nang
2.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu: Tại khoa HSTC, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh từ 10/2014 đến 10/2015
2.3. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu: Phương pháp mô tả, thiết kế cắt ngang.
Cỡ mẫu nghiên cứu: Chọn mẫu có chủ đích.
Các biến số và chỉ số nghiên cứu
Yếu tố nguy cơ; Thời gian mắc bệnh sau hỗ trợ hô hấp.
 Đặc điểm lâm sàng: Sốt; Ho khan; Ho khạc đờm; Khó thở; Màu sắc đờm; Ran nổ; Ran ẩm; Hội chứng đông đặc; Hội chứng ba giảm
 Đặc điểm vi khuẩn: Số vi khuẩn chủng phân lập được trên bệnh nhân có kết quả cấy tìm thấy vi khuẩn; Tỷ lệ các chủng vi khuẩn phân lập được; Kháng sinh đồ của các chủng vi khuẩn phân lập được.
2.4. Xử lý số liệu : Sau khi thu thập thông tin, các số liệu sẽ được nhập và sử lý trên phần mềm SPSS 16.0.
2.5. Đạo đức trong nghiên cứu: Nghiên cứu được sự đồng ý của lãnh đạo Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh. Các thông tin thu được của đối tượng chỉ nhằm mục đích nghiên cứu

Tài liệu tham khảo
1. Giang Thục Anh (2004) Đánh giá sử dụng kháng sinh điều trị nhiễm khuẩn bệnh viện tại khoa Điều trị tích cực – Bệnh viện Bạch Mai năm 2003 – 2004, Luận văn tốt nghiệp bác sỹ nội trú bệnh viện, Trường đại học Y Hà Nội.
2. Nguyễn Hoài Anh, Ngô Quý Châu (2011) “Đặc điểm lâm sàng và vi khuẩn ở bệnh nhân viêm phổi bệnh viện”. Tạp chí nghiên cứu y học, số 73 (2), tr 105-111.
3. Bộ Y tế (2012) Hướng dẫn phòng ngừa viêm phổi bệnh viện trong các cơ sở khám chữa bệnh ban hành kèm Quyết định số 361/QĐ-BYT ngày 27/9/2012 của Bộ Y tế, Hà Nội.
4. Lại Văn Hoàn (2011) Đánh giá thực trạng nhiễm trùng bệnh viện tại trung tâm chống độc Bệnh viện Bạch Mai từ 01/01/2009 – 31/12/2010, Luận văn thạc sỹ y học, Trường Đại học y Hà Nội.
5. Nguyễn Phú Hương Lan, Nguyễn Văn Vĩnh Châu, Đinh Nguyễn Huy Mẫn, Lê Thị Dưng, Nguyễn Thị Thu Yến (2012) “Khảo sát mức độ đề kháng kháng sinh của Acinetobacter và Pseudomonas phân lập tại Bệnh viện bệnh nhiệt đới năm 2010 “. Thời sự Y học, số 68, tr 9-12.
6. Nguyễn Ngọc Quang (2011) Nghiên cứu tình hình và hiệu quả điều trị viêm phổi liên quan thở máy, Luận văn tốt nghiệm bác sỹ nội trú bệnh viện, 
7. Abdel-Fattah M M (2008) “Nosocomial pneumonia: risk factors, rates and trends”. La Revue de Sante de la Mediterranee orientale, 14 (3), pp. 54.