ĐÁNH GIÁ TÁC DỤNG ĐIỀU TRỊ CỦA BÀI THUỐC “QUYÊN TÝ THANG” KẾT HỢP LIỆU PHÁP KINH CÂN TRÊN BỆNH NHÂN ĐAU VAI GÁY DO THOÁI HÓA CỘT SỐNG CỔ

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP BÁC SĨ NỘI TRÚ ĐÁNH GIÁ TÁC DỤNG ĐIỀU TRỊ CỦA BÀI THUỐC “QUYÊN TÝ THANG” KẾT HỢP LIỆU PHÁP KINH CÂN TRÊN BỆNH NHÂN ĐAU VAI GÁY DO THOÁI HÓA CỘT SỐNG CỔ.Thoái hóa khớp là tình trạng bệnh lý gây biến đổi tất cả các cấu trúc của khớp, thường phối hợp với nhau. Thay đổi tối thiểu trong thoái hóa khớp là mất từng điểm sụn khớp, ban đầu thường không đồng nhất. Về sau, xuất hiện tăng độ dày và xơ bản xương dưới sụn, mọc gai xương tại rìa khớp, giãn căng các bao khớp, kết hợp với viêm nhẹ màng hoạt dịch khớp, suy yếu các cơ cầu nối khớp.Có rất nhiều cơ chế bệnh sinh dẫn tới thoái hóa khớp, nhưng bước đầu tiên thường do chấn thương tới hệ thống bảo vệ khớp [1].

Thoái cột sống cổ (THCSC – Cervical spondylosis) đứng hàng thứ hai (sau THCS thắt lưng 31%) và chiếm 14% trong các bệnh thoái hóa khớp. Biểu hiện lâm sàng của THCSC rất đa dạng do cấu tạo giải phẫu liên quan tới nhiều thành phần mạch máu, thần kinh; trong đó đau vai gáy là một trong nhữngnguyên nhân chính khiến bệnh nhân phải đi khám[2],[3],[4].

Hiện nay,THCSC không chỉ phổ biến ở những người cao tuổi mà còn hay gặp ởngười trong độ tuổi lao động. Nguyên nhân là do cuộc sống tĩnh tại và liên quan tới tư thế lao động như: ngồi, cúi cổ lâu hoặc động tác đơn điệu lặp đi lặp lại của đầu, đòi hỏi sự thích nghi và chịu đựng của cột sống cổ. Tại Mỹ, ước tính đến 2020, số lượng bệnh nhân mắc thoái hóa khớp tăng từ 66 – 100% [1]. Bệnh THCSC không chỉ gây khó chịu cho bệnh nhân, giảm năng suất lao động mà còn làm giảm chất lượng cuộc sống. Vì vậy, THCSC đang là vấn đề thu hút sự quan tâm nghiên cứu của các thầy thuốc[5],[6].

Y học hiện đại có nhiều phương pháp điều trị thoái hóa cột sống cổ nhưng điều trị nội khoa và vật lý trị liệu vẫn là lựa chọn hàng đầu[4],[5].

Trong Y học cổ truyền (YHCT), đau vai gáy do thoái hóa cột sống cổ được xếp vào chứng lạc chẩm. Bệnh do chính khí cơ thể suy yếu, lục dâm xâm phạm, bế tắc kinh lạc gây đau [7],[8],[9],[10].

Y học cổ truyền có nhiều phương pháp điều trị chứng tý: dùng thuốc và không dùng thuốc với kết quả khả quan. Liệu pháp kinh cân được sử dụng tại nhiều nơi trên thế giới cho thấy có kết quả tốt trong điều trị chứng bệnh này. Tuy nhiên, tại Việt Nam liệu pháp này vẫn chưa được phố biến và chưa có nghiên cứu khoa học nào đánh giá tác dụng của liệu pháp này trên lâm sàng. Vì vậy,chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài với các mục tiêu:

1. Đánh giá tác dụng điều trị của bài “Quyên tý thang” kết hợp liệu pháp kinh cân trên bệnh nhân đau vai gáy do THCSC.

2. Mô tả một số yếu tố ảnh hưởng đến kết quả điều trị của bệnh nhân trong nghiên cứu.

MỤC LỤC ĐÁNH GIÁ TÁC DỤNG ĐIỀU TRỊ CỦA BÀI THUỐC “QUYÊN TÝ THANG” KẾT HỢP LIỆU PHÁP KINH CÂN TRÊN BỆNH NHÂN ĐAU VAI GÁY DO THOÁI HÓA CỘT SỐNG CỔ

ĐẶT VẤN ĐỀ 1
CHƯƠNG 1:TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3
1.1.Quan niệm vềthoái hóa cột sống cổ theo Y học hiện đại 3
1.2. Quan niệm vềthoái hóa cột sống cổ theo Y học cổ truyền 10
1.3. Tình hình nghiên cứu về điều trị thoái hóa cột sống cổ trên thế giới và Việt Nam 12
1.4. Tổng quan về liệu pháp kinh cân và bài “Quyên tý thang” 15
CHƯƠNG 2:ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 22
2.1. Đối tượng nghiên cứu 22
2.2. Chất liệu nghiên cứu 23
2.3. Phương pháp nghiên cứu 24
CHƯƠNG 3:KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 35
3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu 35
3.2. Kết quả điều trị 44
3.3. Các tác dụng không mong muốn trong quá trình điều trị 51
3.4. Một số yếu tố liên quan đến kết quả điều trị của BN trong nghiên cứu 52
CHƯƠNG 4:BÀN LUẬN 55
4.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu 55
4.2. Kết quả điều trị 59
4.3. Tác dụng không mong muốn 64
4.4. Một số yếu tố liên quan đến kết quả điều trị của bệnh nhân trong nghiên cứu 64
KẾT LUẬN 66
KIẾN NGHỊ 68
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Thang điểm VAS 29
Bảng 2.2. Tầm vận động cột sống cổ sinh lý và bệnh lý 31
Bảng 2.3. Đánh giá co cứng cơ 32
Bảng 2.4. Đánh giá hội chứng rễ 32
Bảng 2.5. Đánh giá mức độ hạn chế sinh hoạt hàng ngày 33
Bảng 3.1. Đặc điểm phân bố bệnh nhân theo mức độ đau của thang điểm VAS 38
Bảng 3.2. Tầm vận động cột sống cổ trước điều trị 39
Bảng 3.3. Hội chứng rễ trước điều trị 40
Bảng 3.4. Đặc điểm về vị trí co cứng cơ trước điều trị 41
Bảng 3.5. Phân bố bệnh nhân theo điểm bộ câu hỏi NDI trước điều trị 42
Bảng 3.6. Hình ảnh trên phim X – quang cột sống cổ 43
Bảng 3.7. Các chỉ tiêu đánh giá hội chứng viêm sinh học 43
Bảng 3.8. Phân bố bệnh nhân theo mức độ đau VAS sau 3 tuần điều trị 44
Bảng 3.9. Đánh giá mức độ giảm đau sau điều trị 1 tuần, 2 tuần, 3 tuần 45
Bảng 3.10. Kết quả giảm đau theo các vị trí sau điều trị 46
Bảng 3.11. Kết quả điều trị hội chứng rễ 47
Bảng 3.12. Kết quả giảm co cứng cơ theo các vị trí sau điều trị 48
Bảng 3.13. Đánh giá tổng số vị trí co cứng cơ sau điều trị 1 tuần, 2 tuần, 3 tuần 49
Bảng 3.14. Đánh giá tầm vận động cột sống cổ trước – sau 3 tuần điều trị 50
Bảng 3.15. Khoảng cách cằm – ngực và chẩm – tường sau điều trị 50
Bảng 3.16. Hiệu quả giảm hạn chế sinh hoạt hàng ngày sau điều trị 51
Bảng 3.17. Tác dụng không mong muốn trên cận lâm sàng 52
Bảng 3.18. Mối liên quan giữa lứa tuổi và hiệu quả giảm đau 52
Bảng 3.19. Mối liên quan giữa nghề nghiệp và hiệu quả giảm đau 53
Bảng 3.20. Mối liên quan giữa thời gian đau và hiệu quả giảm đau 54

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.2. Đặc điểm phân bố bệnh nhân về tuổi 36
Biểu đồ 3.3. Đặc điểm chung về thời gian đau trước điều trị 37
Biểu đồ 3.4. Đặc điểm về vị trí đau của đối tượng nghiên cứu trước điều trị 40
Biểu đồ 3.5. Số bệnh nhân co cứng cơ theo vị trí tại tuần thư 3 48

DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 1.1. Các đốt sống cổ 3
Hình 1.2. Các động tác vận động của cột sống cổ 4
Hình 1.3. Những biến đổi thoái hóa ở cột sống cổ 5
Hình 1.4. X-quang cột sống cổ bình thường 7
Hình 1.5. X – quang cột sống cổ bị thoái hóa . 8
Hình 2.1. Thang điểm đau Visual Analogue Scale (VAS) 22