GIÁ TRỊ CHẨN ĐOÁN MỨC ĐỘ SUY GAN CỦA NỒNG ĐỘ YẾU TỐ HOẠI TỬ U ALPHA HUYẾT TƯƠNG Ở BỆNH NHÂN XƠ GAN DO RƯỢU

GIÁ TRỊ CHẨN ĐOÁN MỨC ĐỘ SUY GAN CỦA NỒNG ĐỘ YẾU TỐ HOẠI TỬ U ALPHA HUYẾT TƯƠNG Ở BỆNH NHÂN XƠ GAN DO RƯỢU
Dương Quang Huy1, Đào Đức Tiến2
Tóm tắt
Mục tiêu: Đánh giá giá trị của nồng độ yếu tố hoại tử u alpha (tumor necrosis factor alpha – TNF-α) huyết tương trong chẩn đoán mức độ suy gan ở bệnh nhân (BN) xơ gan do rượu. Đối tượng và phương pháp: Nghiên cứu tiến cứu, mô tả, cắt ngang trên 45 BN xơ gan do rượu và 30 người khỏe mạnh được xét nghiệm TNF-α máu lúc đói tại Khoa Nội tiêu hóa, Bệnh viện Quân y 103. Kết quả:
Trung vị nồng độ TNF-α huyết tương ở bệnh nhân xơ gan do rượu là 34,6 pg/mL, cao hơn có ý nghĩa so với chỉ số tương ứng ở nhóm chứng 13,3 pg/mL, p = 0,021. Nồng độ TNF-α huyết tương có giá trị chẩn đoán xơ gan với AUC 0,68 (95%CI = 0,56 – 0,80). Nồng độ TNF-α huyết tương có tương quan thuận mức độ chặt với điểm Child-Pugh (r = 0,73, p < 0,001) và có giá trị dự báo mức độ suy gan Child-Pugh B/C với AUC 0,99 (95%CI = 0,98 – 1,00), tại điểm cắt 15,36 pg/mL có độ nhạy 93,9%; độ đặc hiệu 100%. Kết luận: TNF-α huyết tương có giá trị chẩn đoán xơ gan và tiên lượng mức độ suy gan theo thang điểm Child-Pugh.

Cơ chế bệnh sinh của tổn thương gan do rượu từ gan nhiễm mỡ đến xơ hóa gan và xơ gan rất phức tạp, có sự tham gia của nhiều yếu tố như stress oxy hóa, thiếu hụt glutathione, chuyển hóa methionine bất thường…trong đó vai trò của nhiều cytokine như interleukin (IL)-1α, IL-6, IL-8, IL-18, yếu tố hoại tử u (TNF)… của đáp ứng miễn dịch bẩm sinh đã được ghi nhận là những yếu tố gây tổn thương gan, thúc đẩy quá trình tạo xơ và hình thành xơ gan [1, 2].
Yếu tố hoại tử khối u alpha là một polypeptide có trọng lượng phân tử khoảng 17 kDa được sản xuất chính bởi đại thực bào, tế bào bạch cầu đơn nhân, tế bào lympho T… với nhiều chức năng khác nhau như điều chỉnh quá trình viêm, chết tế bào theo chương trình, sự di trú, phân chia và biệt hóa tế bào [1]. Với bệnh gan, TNF-α giữ vai trò chủ đạo khởi phát tổn thương tế bào gan, duy trì phản ứng viêm, hoạt hóa tế bào sinh xơ gây xơ hóa gan. Kết quả nhiều nghiên cứu cho thấy nồng độ TNF-α tương quan với mức độ xơ hóa gan, tình trạng suy chức năng gan và việc điều trị thuốc kháng TNF-α đã giúp cải thiện chức năng gan và làm chậm sự tiến triển của bệnh [2, 3]. Với đặc điểm sinh lý bệnh như vậy, chúng tôi cho rằng nồng độ TNF-α huyết tương có thể giúp chẩn đoán xơ gan, cũng như đánh giá chức năng gan. Do đó, chúng tôi tiến hành nghiên cứu nhằm: Đánh giá giá trị của nồng độ TNF-α huyết tương trong chẩn đoán mức độ suy gan ở BN xơ gan do rượu.