Mối quan tâm của thân nhân về việc chăm sóc người bị tai biến mạch máu não sau khi ra viện

Luận văn Mối quan tâm của thân nhân về việc chăm sóc người bị tai biến mạch máu não sau khi ra viện.Sau một cơn tai biến mạch máu não (TBMMN), ngƣời bệnh thƣờng đòi hỏi phải có sự trợ giúp từ ngƣời khác trong giai đoạn điều trị tại bệnh viện cũng nhƣ chăm sóc lâu dài tại nhà sau khi xuất viện [72]. Ở một số nƣớc, các chƣơng trình chăm sóc sức khỏe cộng đồng, chăm sóc ngƣời bị tai biến mạch máu não (hay còn gọi là đột quỵ não) trong giai đoạn phục hồi do nhân viên y tế thực hiện ngay tại nhà để hỗ trợ ngƣời bệnh (NB) [42], [77]. Nhƣng tại Việt Nam, việc chăm sóc NB sau khi ra viện chủ yếu do ngƣời thân trong gia đình thực hiện. Do đó, ngƣời thân trong gia đình – ngƣời chịu trách nhiệm chính trong việc chăm sóc NB sau xuất viện đóng vai trò rất quan trọng trong việc chăm sóc NB trong giai đoạn này, họ cần có kiến thức đúng và thực hành đúng việc chăm sóc NB sau TBMMN để giúp NB duy trì chức năng còn lại, phục hồi chức năng bị giảm hoặc mất, phòng ngừa tàn tật và các biến chứng một cách tốt nhất [21], [31], [54]. Tuy nhiên, hầu hết thân nhân NB có rất ít hoặc chƣa có kinh nghiệm trong việc chăm sóc ngƣời bị TBMMN. Điều này càng nghiêm trọng hơn khi những mối quan tâm hay lo lắng của thân nhân về việc chăm sóc ngƣời bị TBMMN sau khi ra viện không đƣợc hỗ trợ. Đây có thể là nguyên nhân dẫn đến áp lực, căng thẳng (stress) cho thân nhân, giảm hiệu quả phục hồi của NB và làm giảm chất lƣợng cuộc sống của thân nhân cũng nhƣ NB trong quá trình phục hồi sau đột quỵ 

Với nhiều tiến bộ trong chẩn đoán và điều trị, tỷ lệ tử vong do TBMMN trong những năm gần đây có giảm nhƣng vẫn còn ở mức cao [6], [8], [9]. Theo hiệp hội tim mạch Hoa Kỳ [27], [51] trong khoảng thời gian 2000 – 2010, tỷ lệ tử vong do đột quỵ hàng năm giảm 35,8% và số lƣợng tử vong thực tế giảm 22,8%. Theo báo cáo thƣờng niên của trung tâm dịch vụ y tế quốc gia Anh [67] thì năm 2014 có khoảng 1,2 triệu ngƣời sống sót sau TBMMN tại Anh. Trong số NB xuất viện sau TBMMN, có hơn 1/3 (khoảng 41%) phụ thuộc vào sự chăm sóc của ngƣời khác. Cũng theo báo cáo này, TBMMN là nguyên nhân lớn nhất gây nên tình trạng mất khả năng độc lập trong sinh hoạt hằng ngày của NB khiến họ phải phụ thuộc vào sự giúp đỡ từ ngƣời khác.
Cũng nhƣ trên thế giới, Việt Nam đã bƣớc đầu thành công trong việc điều trị và cứu sống ngƣời bị TBMMN, cải thiện tỷ lệ tử vong do TBMMN gây ra, việc này đồng nghĩa với sự gia tăng tỷ lệ NB sống sót sau đột quỵ với nhiều mức độ phụ thuộc do di chứng sau TBMMN [52]. Theo nghiên cứu của tác giả Vũ Văn Cƣờng và cộng sự [5] tỷ lệ NB TBMMN cần trợ giúp trong sinh hoạt hằng ngày lúc ra viện là 91,7%. Tuy nhiên, hầu hết các bệnh viện hiện nay đang trong tình trạng quá tải nên chỉ mới tập trung vào việc cứu chữa NB trong giai đoạn cấp tính, ít chú ý đến vấn đề giáo dục sức khỏe hỗ trợ chăm sóc NB TBMMN sau khi xuất viện [3].
Trong khi đó, đã có nhiều công trình nghiên cứu trên thế giới chứng minh sự gia tăng nguy cơ stress trên những thân nhân của NB TBMMN do không đƣợc hỗ trợ kiến thức và thực hành trong quá trình chăm sóc NB tại nhà sau xuất viện [39], [56]. Theo nghiên cứu của tác giả Kinney [39] có khoảng 52% thân nhân bị stress và áp lực trong quá trình chăm sóc NB sau TBMMN. Các yếu tố tác động tiêu cực đến quá trình chăm sóc NB của ngƣời chăm sóc chủ yếu là thiếu kiến thức, thiếu kỹ năng chăm sóc, áp lực về chi phí điều trị, chi phí sinh hoạt và sự căng thẳng về tinh thần [24], [39]. Trên thế giới cũng đã có nhiều nghiên cứu nhằm xác định các mối quan tâm, lo lắng cần đƣợc hỗ trợ cho thân nhân ngƣời bị TBMMN sau khi ra viện [17], [20], [21]. Nhƣng ở Việt Nam cho đến nay, các nghiên cứu liên quan đến ngƣời chăm sóc cho ngƣời bị TBMMN tại nhà sau khi xuất viện còn ít và chƣa đƣợc quan tâm đúng mực, đặc biệt là tại các vùng duyên hải miền trung.
Chính vì các lý do trên, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Mối quan tâm của thân nhân về việc chăm sóc người bị tai biến mạch máu não sau khi ra viện”. Đây là bƣớc khởi đầu để có đƣợc thông tin xây dựng chƣơng trình và phát triển hệ thống hỗ trợ thân nhân NB TBMMN trong quá trình chăm sóc tại nhà, góp phần giảm chi phí điều trị, áp lực lên thân nhân NB và tăng cƣờng hệ thống chăm sóc sức khoẻ dựa vào cộng đồng.
CÂU HỎI NGHIÊN CỨU
Mối quan tâm của thân nhân về việc chăm sóc ngƣời bị tai biến mạch máu não sau khi ra viện là gì?
MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
Mục tiêu tổng quát
Xác định mối quan tâm của thân nhân về việc chăm sóc ngƣời bị tai biến mạch máu não sau khi ra viện.
Mục tiêu cụ thể
1. Xác định tỷ lệ từng mối quan tâm của thân nhân về việc chăm sóc ngƣời bị tai biến mạch máu não sau khi ra viện.
2. Xác định mối liên quan giữa đặc điểm của thân nhân, đặc điểm của ngƣời bệnh với từng mối quan tâm về việc chăm sóc ngƣời bị tai biến mạch máu não sau khi ra viện

MỤC LỤC
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CAM ĐOAN
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT………………………………………………………….i
MỤC LỤC…………………………………………………………………………………………….. ii
DANH MỤC CÁC BẢNG ………………………………………………………………………iv
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ VÀ BIỂU ĐỒ ………………………………………………..vi
ĐẶT VẤN ĐỀ 1
Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU 4
1.1. Một số tóm lƣợc về TBMMN ……………………………………………………………..4
1.2. Tình hình TBMMN trên thế giới và Việt Nam………………………………………6
1.3. Tình hình di chứng và tàn tật do TBMMN……………………………………………8
1.4. Điều trị và chăm sóc ngƣời bị TBMMN trong giai đoạn phục hồi tại nhà
sau xuất viện………………………………………………………………………………………….11
1.5. Vai trò của thân nhân trong chăm sóc ngƣời bị TBMMN……………………..13
1.6. Các nghiên cứu trƣớc đây về mối quan tâm của thân nhân ngƣời bị
TBMMN……………………………………………………………………………………………….16
1.7. Tình trạng quá tải tại bệnh viện………………………………………………………….19
1.8. Vài nét sơ lƣợc về địa điểm nghiên cứu – Bệnh viện Đà Nẵng ……………..20
1.9. Lý thuyết nâng cao sức khoẻ của Nola J. Pender …………………………………20
Chƣơng 2. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 25
2.1. Đối tƣợng và thiết kế nghiên cứu……………………………………………………….25
2.2. Phƣơng pháp chọn mẫu – Tiêu chuẩn chọn mẫu………………………………….25
2.3. Phƣơng pháp và công cụ thu thập số liệu ……………………………………………27
2.4. Liệt kê và định nghĩa các biến số nghiên cứu………………………………………29
2.5. Xử lý và phân tích số liệu………………………………………………………………….32
.
.iii
2.6. Y đức trong nghiên cứu…………………………………………………………………….33
2.7. Tính ứng dụng của nghiên cứu…………………………………………………………..34
Chƣơng 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 35
3.1. Đặc điểm của thân nhân ngƣời bị TBMMN………………………………………..35
3.2. Đặc điểm của ngƣời bị TBMMN……………………………………………………….39
3.3. Mối quan tâm của thân nhân về việc chăm sóc ngƣời bị TBMMN sau khi
ra viện …………………………………………………………………………………………………..40
3.4. Liên quan giữa mối quan tâm về việc chăm sóc ngƣời bị TBMMN sau khi
ra viện với đặc điểm của thân nhân…………………………………………………………..41
3.5. Liên quan giữa mối quan tâm của thân nhân về việc chăm sóc ngƣời bị
TBMMN sau khi ra viện với thời gian nằm viện………………………………………..51
3.6. Liên quan giữa mối quan tâm của thân nhân về việc chăm sóc ngƣời bị
TBMMN sau khi ra viện với đặc điểm của ngƣời bị TBMMN…………………….52
Chƣơng 4. BÀN LUẬN 59
4.1. Đặc điểm của thân nhân ngƣời bị TBMMN………………………………………..59
4.2. Đặc điểm của ngƣời bị TBMMN……………………………………………………….62
4.3. Mối quan tâm của thân nhân về việc chăm sóc ngƣời bị TBMMN sau khi
ra viện …………………………………………………………………………………………………..64
4.4. Liên quan giữa mối quan tâm của thân nhân về việc chăm sóc ngƣời bị
TBMMN não sau khi ra viện với đặc điểm của thân nhân, đặc điểm của ngƣời
bệnh ……………………………………………………………………………………………………..72
4.5. Về việc áp dụng lý thuyết điều dƣỡng ………………………………………………..77
4.6. Giới hạn của nghiên cứu …………………………………………………………………..78
KẾT LUẬN 79
KIẾN NGHỊ 81
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
.
.iv
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 3.1. Đặc điểm về tuổi …………………………………………………………………. 36
Bảng 3.2. Đặc điểm về trình độ học vấn, nghề nghiệp…………………………….. 36
Bảng 3.3. Đặc điểm về tình trạng kinh tế ………………………………………………. 37
Bảng 3.4. Đặc điểm của ngƣời bị TBMMN………………………………………….. 39
Bảng 3.5. Liên quan giữa mối quan tâm về thông tin TBMMN và quá trình
phục hồi sau TBMMN với đặc điểm của thân nhân………………………………… 41
Bảng 3.6. Liên quan giữa mối quan tâm về các cơ sở y tế gần nhà với đặc
điểm của thân nhân…………………………………………………………………………….. 42
Bảng 3.7. Liên quan giữa mối quan tâm về việc giúp NB thực hiện các hoạt
động hằng ngày với đặc điểm của thân nhân………………………………………….. 43
Bảng 3.8. Liên quan giữa mối quan tâm về việc trợ giúp NB vận động, đi lại
với đặc điểm của thân nhân …………………………………………………………………. 44
Bảng 3.9. Liên quan giữa mối quan tâm về việc ngăn ngừa TBMMN tái phát
với đặc điểm của thân nhân …………………………………………………………………. 45
Bảng 3.10. Liên quan giữa mối quan tâm về thông tin liên quan đến thuốc với
đặc điểm của thân nhân ………………………………………………………………………. 46
Bảng 3.11. Liên quan giữa mối quan tâm về chăm sóc chế độ ăn với đặc điểm
của thân nhân…………………………………………………………………………………….. 47
Bảng 3.12. Liên quan giữa mối quan tâm về chăm sóc y tế đặc biệt nhƣ chăm
sóc vết thƣơng, sonde tiểu, sonde dạ dày với đặc điểm của thân nhân ………. 48
Bảng 3.13. Liên quan giữa mối quan tâm về chƣơng trình PHCN với đặc điểm
của thân nhân…………………………………………………………………………………….. 49
Bảng 3.14. Liên quan giữa mối quan tâm về việc phát hiện các dấu hiệu bất
thƣờng trên NB cần tái khám với đặc điểm của thân nhân……………………….. 50
Bảng 3.15. Liên quan giữa mối quan tâm của thân nhân về việc chăm sóc
ngƣời bị TBMMN sau khi ra viện với thời gian nằm viện……………………….. 51
.
.v
Bảng 3.16. Liên quan giữa mối quan tâm của thân nhân về thông tin về
TBMMN và quá trình phục hồi sau TBMMN với đặc điểm của NB…………. 52
Bảng 3.17. Liên quan giữa mối quan tâm của thân nhân về các cơ sở y tế gần
nhà NB với đặc điểm của NB………………………………………………………………. 53
Bảng 3.18. Liên quan giữa mối quan tâm của thân nhân về việc giúp NB thực
hiện các hoạt động hằng ngày với đặc điểm của NB……………………………….. 54
Bảng 3.19. Liên quan giữa mối quan tâm của thân nhân về việc giúp NB vận
động, đi lại với đặc điểm của NB …………………………………………………………. 54
Bảng 3.20. Liên quan giữa mối quan tâm của thân nhân về ngăn ngừa
TBMMN tái phát với đặc điểm của NB ………………………………………………… 55
Bảng 3.21. Liên quan giữa mối quan tâm của thân nhân về thông tin liên quan
đến thuốc với đặc điểm của NB……………………………………………………………. 55
Bảng 3.22. Liên quan giữa mối quan tâm của thân nhân về chăm sóc chế độ
ăn với đặc điểm của NB ……………………………………………………………………… 56
Bảng 3.23. Liên quan giữa mối quan tâm của thân nhân về các chƣơng trình
PHCN cho NB với đặc điểm của NB ……………………………………………………. 56
Bảng 3.24. Liên quan giữa mối quan tâm của thân nhân về chăm sóc y tế đặc
biệt nhƣ CS vết thƣơng, sonde tiểu, sonde dạ dày với đặc điểm của NB……. 57
Bảng 3.25. Liên quan giữa mối quan tâm của thân nhân về việc phát hiện các
dấu hiệu bất thƣờng trên NB cần tái khám với đặc điểm của NB ……………… 58
.
.vi
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ VÀ BIỂU ĐỒ
Sơ đồ 1.1. Ứng dụng lý thuyết Nâng Cao Sức Khoẻ vào nghiên cứu ……… 24
Sơ đồ 2.1. Tóm tắt các bƣớc thu thập số liệu …………………………………………. 28
Biểu đồ 1.1. 10 nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trên thế giới 2012……….. 7
Biểu đồ 3.1. Đặc điểm về giới tính……………………………………………………….. 35
Biểu đồ 3.2. Đặc điểm về nơi cƣ trú……………………………………………………… 37
Biểu đồ 3.3. Quan hệ của thân nhân và ngƣời bệnh………………………………… 38
Biểu đồ 3.4. Mối quan tâm của thân nhân về việc chăm sóc ngƣời bị TBMMN
sau khi ra viện……………………………………………………………………………………. 4