Nghiên cứu hình thái nhĩ đồ ở trẻ viêm v.a quá phát có chỉ định phẫu thuật

VA là một tổ chức lympho ở vòm mũi họng, nó cùng với các tổ chức lympho khác ở vùng họng miệng tạo thành vòng bạch huyết Waldeyer bao quanh hầu họng – là cửa ngõ của đường ăn và đường thở. Do đặc điểm cấu tạo và vị trí giải phẫu VA thường xuyên tiếp xúc với tác nhân gây bệnh nên nó rất hay bị viêm.

Viêm VA là bệnh lý nhiễm khuẩn hô hấp trên thường gặp nhất ở trẻ em đặc biệt là trẻ 1 – 3 tuổi và đây là lý do chính đi khám bệnh của trẻ lứa tuổi này. Bản thân viêm VA không nguy hiểm nhưng những biến chứng tại chỗ lân cận và toàn thân thì phức tạp. Một trong những biến chứng hay gặp nhất đó là biến chứng tai- đây là bệnh có gánh nặng bệnh tật lớn cho gia đình, cho ngành y tế, cho xã hội và đặc biệt cho bản thân trẻ gây ảnh hưởng không chỉ đến sức nghe, sự phát triển tiếng nói, ngôn ngữ mà còn ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và trí tuệ của trẻ [12], [13], [55], [60]. Việc chẩn đoán viêm tai giữa đặc biệt là viêm tai giữa màng nhĩ đóng kín ở trẻ nhỏ là không đơn giản. Hơn nữa, một tỷ lệ lớn trẻ viêm VA có biến chứng viêm tai giữa màng nhĩ đóng kín với triệu chứng nghèo nàn nên thường bị bỏ sót hoặc chẩn đoán muộn.

Đo nhĩ lượng rất thường được dùng để đánh giá chức năng tai giữa ở trẻ em. Đây là phương pháp đo khách quan, đơn giản, nhanh, có độ nhạy cao, dễ thực hiện ngay cả ở những trẻ nhỏ. Kết quả phép đo cung cấp những thông tin có giá trị về chức năng tai giữa, chức năng vòi nhĩ, sự hiện diện của dịch trong hòm tai và độ di động của hệ màng nhĩ xương con. Qua đó ta có thể đánh giá được những tổn thương tai giữa trong những trường hợp không thủng màng nhĩ [18], [47], [55], [61].

Trên thế giới đã có nhiều tác giả nghiên cứu về nhĩ đồ ở trẻ em viêm VA quá phát: Alhady AR (1984) [23], Zaman K (1989) [65], Furmann A (2002) [41], Modrzynski M (2003) [48], Wang Wuqing (2010) [62].

Ở Việt Nam, đã có một số nghiên cứu về nhĩ đồ trên bệnh nhân viêm tai giữa màng nhĩ đóng kín do nhiều nguyên nhân và nghiên cứu chung cả người lớn và trẻ em: Nguyễn Tấn Phong, Phạm Thị Cơi (2003) [16], Lương Hồng Châu (2007) [5], [6], Nguyễn Thị Minh Tâm (2009) [20]. Tuy nhiên chưa có một đề tài nào nghiên cứu về nhĩ đồ của trẻ em viêm VA nói chung và đặc biệt là nhóm viêm VA quá phát có chỉ định phẫu thuật, vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu này với 2 mục tiêu:

1. Nghiên cứu triệu chứng lâm sàng, nội soi và hình thái nhĩ đồ ở trẻ viêm VA quá phát có chỉ định phẫu thuật.

2. Đối chiếu hình thái nhĩ đồ với hình ảnh nội soi để rút ra kinh nghiệm cho chẩn đoán và chỉ định điều trị.

MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ 1

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN 3

1.1. Lịch sử nghiên cứu 3

1.1.1. Ngoài nước 3

1.1.2. Trong nước 4

1.2. Giải phẫu chức năng tai giữa 6

1.2.1. Giải phẫu vòi nhĩ 7

1.2.2. Cấu trúc vòi nhĩ 8

1.2.3. Sự khác nhau giữa vòi nhĩ trẻ em và người lớn 10

1.2.4. Chức năng vòi nhĩ 11

1.3. Rối loạn chức năng vòi nhĩ (Eutachian tube Dysfuntion – ETD) 13

1.3.1. Nguyên nhân gây rối loạn chức năng vòi nhĩ 13

1.3.2. Hậu quả của rối loạn chức năng vòi 15

1.4. Đo nhĩ lượng 16

1.4.1. Nguyên lý 16

1.4.2. Thông số cơ bản 16

1.5. Nhĩ đồ và phân loại 17

1.5.1. Nhĩ đồ bình thường 18

1.5.2. Phân loại nhĩ đồ 18

1.5.3. Phân loại nhĩ đồ theo Nguyễn Tấn Phong 20

1.6. VA – Viêm VA 23

1.6.1. VA 23

1.6.2. Viêm VA 24

1.6.3. Biến chứng của VA 28

1.6.4. Chỉ định và chống chỉ định nạo VA 29

1.7. Hình thái nhĩ đồ gặp trên bệnh nhân viêm VA 30

CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 32

2.1. Đối tượng nghiên cứu 32

2.2. Phương pháp nghiên cứu 32

2.2.1. Thiết kế nghiên cứu 32

2.2.2. Các bước tiến hành 32

2.2.3. Phương tiện và kỹ thuật thu thập số liệu 33

2.2.4. Biến số, chỉ số nghiên cứu 35

2.2.5. Xử lý và phân tích số liệu 38

2.2.6. Vấn đề đạo đức nghiên cứu 38

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 39

3.1. Đặc điểm lâm sàng, nội soi, nhĩ đồ 39

3.1.1. Đặc điểm tuổi, giới 39

3.1.2. Triệu chứng cơ năng 40

3.1.3. Kết quả nội soi 41

3.1.4. Kết quả nhĩ đồ 44

3.2. Đối chiếu nhĩ đồ với nội soi, chẩn đoán và chỉ định điều trị 50

3.2.1. Nhĩ đồ – hình ảnh nội soi VA 50

3.2.2. Nhĩ đồ – nội soi tai 51

3.2.3. Nhĩ đồ – nội soi – chẩn đoán, chỉ định điều trị 53

CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN 58

4.1. Đặc điểm lâm sàng, nội soi, nhĩ đồ 58

4.1.1. Đặc điểm tuổi, giới 58

4.1.2. Triệu chứng lâm sàng 59

4.1.3. Kết quả nội soi 60

4.1.4. Kết quả nhĩ đồ 64

4.2. Đối chiếu nhĩ đồ với nội soi, chẩn đoán và chỉ định điều trị 67

4.2.1. Nhĩ đồ và hình ảnh nội soi VA 67

4.2.2. Nhĩ đồ và hình ảnh nội soi màng nhĩ 68

4.2.3. Nhĩ đồ – nội soi- chẩn đoán và chỉ định điều trị 71

KÉT LUẬN 74

KIÉN NGHỊ 76

TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC