Nghiên cứu kết quả điều trị và một số yếu tố tiên lượng tửvong trong sốc nhiễm khuẩn trẻ em

Sốc nhiễm khuẩn là tình trạng suy tuần hoàn cấp, gây giảm tưới máu các tạng, thúc đẩy phản ứng viêm hệ thống, rối loạn chuyển hóa, đưa đến suy đa tạng và tử vong.

Tỷ lệ tử vong của sốc nhiễm khuẩn và nhiễm khuẩn nặng còn cao, là nguyên nhân tử vong hàng đầu ở các nước đang phát triển và là nhóm bệnh ngày càng tăng ở các nước phát triển. Tỷ lệ tử vong sốc nhiễm khuấn trẻ em khoảng 30 – 50% ở các nước phát trien, 60 – 80% ở các nước đang phát triển, trong đó có Việt nam.

Ghi nhận triệu chứng sớm trên lâm sàng để có thái độ xử trí kịp thời theo triệu chứng vẫn là vấn đề tiên quyết nhằm giảm tỷ lệ tử vong trong sốc nhiễm khuẩn.

Trong phác đồ xử trí sốc nhiễm khuẩn thì hồi phục khối lượng tuần hoàn sớm và tích cực trong giờ đầu và sử dụng thuốc vận mạch hợp lý là các biện pháp chính nhằm ổn định huyết động, cải thiện tỷ lệ tử vong.

Năm 2002, Hội Hồi sức cấp cứu Hoa kỳ (ACCM) đưa ra chiến lược điều trị sớm theo đích, bổ sung năm 2008 đã áp dụng có hiệu quả trên trẻ em sốc nhiễm khuẩn. Tại Việt nam, có một số đề tài nghiên cứu về sốc nhiễm khuẩn trẻ em, song chưa có nghiên cứu sâu áp dụng phác đồ điều trị bù thể tích tuần hoàn và thuốc vận mạch theo ACCM, đặc biệt tìm yếu tố nguy cơ tử vong của sốc nhiễm khuẩn trẻ em.

Tôi thực hiện đề tài này nhằm các mục tiêu cụ thể sau:

1. Đánh giá khả năng hồi phục thế tích tuần hoàn bằng bù nhanh kỳ đầu dung dịch điện giải và cao phân tử trong điều trị sốc nhiễm khuấn trẻ em.

2. Đánh giá hiệu quả sử dụng thuốc vận mạch trong điều trị sốc nhiễm khuấn trẻ em.

3. Mô tả một số yếu tố tiên lượng tử vong trong điều trị sốc nhiễm khuấn trẻ em. 

2. Tính cấp thiết của đề tài.

Điều trị sốc nhiễm khuấn còn rất khó khăn và tốn kém, tỷ lệ tử vong cao bất chấp điều kiện, phương tiện hồi sức cấp cứu hiện đại. Do vậy cần thiết phải nghiên cứu chẩn đoán sớm, điều trị bù dịch kịp thời, sử dụng thuốc vận mạch hợp lý, tìm các yếu tố nguy cơ tử vong, ứng dụng tiến bộ khoa học và kinh nghiệm quốc tế góp phần giảm tỷ lệ tử vong trong sốc nhiễm khuẩn trẻ em. Đây vẫn là đề tài thời sự, cập nhật, và cần thiết.

3. Những đóng góp mới của luận án.

Kết quả nghiên cứu có đóng góp mới là đã áp dụng phác đồ điều trị sớm theo đích của ACCM năm 2002 vào Bệnh viện Nhi Trung ương (BVNTU).

Các kết quả thu được theo mục tiêu đề ra có hiệu quả nhất định, cải thiện huyết động, giảm tử vong và đưa ra một số yếu tố nguy cơ tử vong phù hợp thực tế lâm sàng và xét nghiệm trong sốc nhiễm khuẩn trẻ em.

Đề tài có đóng góp thực tiễn, có thể áp dụng các kết luận trong nghiên cứu để cải thiện tình trạng điều trị sốc nhiễm khuẩn trong các cơ sở điều trị nhi khoa trong nước.

Luận án đưa ra hướng nghiên cứu tiếp dựa trên thăm dò huyết động xâm nhập và siêu âm tim so sánh để xác định cho điều trị kiểm soát huyết động. Các vấn đề sử dụng hydrocortisone, gammaglobuline, lọc máu liên tục hỗ trợ, màng trao đổi oxy ngoài cơ thể trong điều trị sốc nhiễm khuấn trẻ em.

4. Bố cục luận án.

Luận án 130 trang gồm: Mở đầu (2 trang), chương 1: Tổng quan

(39 trang), chương 2: Đối tượng và phương pháp nghiên cứu (12

trang), chương 4: Kết quả nghiên cứu (34 trang), chương 4: Bàn luận (40 trang), kết luận (2 trang), đề nghị (1 trang).

Trong luận án có: 40 bảng, 12 hình, 2 sơ đồ.

Luận án có 151 tài liệu tham khảo, trong đó 23 tiếng Việt, 128 tiếng Anh. 

MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ 1

Chương 1: TỔNG QUAN 3

1.1. Một số định nghĩa và các khái niệm trong sốc nhiễm khuẩn trẻ em 3

1.1.1. Các định nghĩa trong nhiễm khuẩn 3

1.1.2. Một số khái niệm khác 5

1.1.3. Định nghĩa suy đa tạng 5

1.2. Tần xuất mắc bệnh và tử vong sốc nhiễm khuẩn 7

1.2.1. Tấn xuất mắc bệnh và tử vong về nhiễm khuẩn nặng và sốc

nhiễm khuẩn 7

1.2.2. Các số liệu về tần xuất mắc bệnh và tử vong do nhiễm khuẩn nặng

và sốc nhiễm khuẩn trẻ em 8

1.3. Nguyên nhân gây bệnh 10

1.3.1. Đặc điểm vi khuẩn học 10

1.3.2. Vị trí ổ nhiễm khuẩn 11

1.4. Sinh lý bệnh học sốc nhiễm khuẩn 12

1.5. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng SNK trẻ em 14

1.5.1. Ghi nhận triệu chứng lâm sàng sớm của sốc nhiễm khuẩn 14

1.5.2. Triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng trong sốc nhiễm khuẩn. … 14

1.5.3. Các cách đánh giá suy chức năng các cơ quan 16

1.6. Điều trị sốc nhiễm khuẩn trẻ em 24

1.6.1. Kiểm soát nhiễm khuẩn 24

1.6.2. Sử dụng kháng sinh 25

1.6.3. Nhận biết sớm và xử trí ban đầu 27

1.6.4. Liệu pháp bù dịch 30

1.6.5. Sử dụng thuốc vận mạch và tăng cường co bóp cơ tim 32

1.6.6. Đánh giá hiệu quả điều trị cấp cứu 35

1.6.7. Tiếp cận các phương pháp điều trị mới 36

1.7. Một số yếu tố tiên lượng nặng và tử vong trong SNK trẻ em 39

1.7.1. Tuổi và giới 39

1.7.2. PRISM và PIM 39

1.7.3. Lactate máu động mạch 41

1.7.4. Hội chứng suy chức năng đa tạng 41

Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 42

2.1. Đối tượng nghiên cứu 42

2.1.1. Tiêu chuẩn chẩn đoán SNK 42

2.1.2. Loại trừ bệnh nhân 43

2.2. Phương pháp nghiên cứu 44

2.2.1. Thiết kế nghiên cứu 44

2.2.2. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu 44

2.2.3. Nội dung nghiên cứu và các biến số nghiên cứu 44

2.2.4. Kỹ thuật thu thập thông tin 51

2.2.5. Xử lý số liệu và các thuật toán sử dụng trong nghiên cứu 52

2.2.6. Khống chế sai số 53

2.2.7. Đạo đức trong nghiên cứu 53

Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 54

3.1. Đặc điểm chung của nhóm nghiên cứu 54

3.2. Kết quả hồi phục thể tích tuần hoàn 65

3.3. Kết quả điều trị thuốc vận mạch 69

3.4. Phân tích một số yếu tố nguy cơ tử vong 77

Chương 4: BÀN LUẬN 88

4.1. Đặc điểm chung của mẫu nghiên cứu 88

4.1.1. Đặc điểm dịch tễ và tình trạng nhiễm khuẩn 88

4.1.2. Đặc điểm lâm sàng 89

4.1.3. Đặc điểm cận lâm sàng 91

4.1.4. Vị trí ổ nhiễm khuẩn và hình thái vi khuẩn 93

4.2. Kết quả hồi phục thể tích tuần hoàn trong giờ đầu 95

4.S. Kết quả sử dụng thuốc vận mạch 101

4.3.1. Chỉ định và liều lượng thuốc vận mạch 101

4.5.2. Hiệu quả của thuốc vận mạch lên huyết động 109

4.4. Một số yếu tố nguy cơ tử vong 112

4.4.1. Các yếu tố dịch tễ, lâm sàng, cận lâm sàng 112

4.4.2. Giá trị của điểm PRISM 121

4.4.S. Liên quan giữa suy đa tạng và tử vong 124

KẾT LUẬN 12S

KIẾN NGHỊ 1S0

CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC