Nghiên cứu một số yếu tố nguy cơ và ảnh hưởng của vô sinh do vòi tử cung đến phụ nữ tại Thanh Hóa

Luận án Nghiên cứu một số yếu tố nguy cơ và ảnh hưởng của vô sinh do vòi tử cung đến phụ nữ tại Thanh Hóa.Vô sinh (VS) – hiếm muộn trong cộng đồng hiện nay đang là một vấn đề báo động trong lĩnh vực sức khoẻ sinh sản không chỉ ở những nước phát triển mà ngay cả những nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Bên cạnh những báo động về nạn gia tăng dân số, nhất là tỷ lệ sinh con thứ 3, thì hạnh phúc của rất nhiều cặp vợ chồng lại đang bị đe doạ bởi tình trạng VS ngày một tăng, đặc biệt là VS do nguyên nhân vòi tử cung (VTC) [8], [17], [24].

Tỷ lệ VS do VTC dao động từ 20-25% trong tỷ lệ VS nói chung và chiếm tới trên 70% đối với VS thứ phát do nữ nói riêng, bao gồm cả dính, tắc nghẽn hay ứ nước một hoặc hai VTC [6], [28], [91]. Có rất nhiều yếu tố được cho là yếu tố nguy cơ gây VS do nguyên nhân VTC, đặc biệt là mối liên quan giữa các yếu tố thuộc về tiền sử sản phụ khoa như tiền sử (TS) viêm nhiễm đường sinh dục (VSD), TS nạo phá thai (NPT), TS tránh thai bằng đặt dụng cụ tử cung (DCTC), TS các phẫu thuật vùng tiểu khung với VS do nguyên nhân VTC vẫn còn đang là vấn đề gây tranh cãi.
Nghiên cứu một số yếu tố nguy cơ và ảnh hưởng của vô sinh do vòi tử cung đến phụ nữ tại Thanh Hóa Việc xác định những yếu tố này có phải là yếu tố nguy cơ cho VS do VTC hay không rất quan trọng, vì đây là những nguyên nhân VS mắc phải nên có thể cảnh báo trước, có thể phòng tránh được, đặc biệt là để kiểm soát tốt viêm nhiễm và các thủ thuật, phẫu thuật trên phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ [37], [111], [131], [137].VS do bệnh lý VTC, nhất là dính tắc cả 2 bên VTC, tương đối nan giải, điều trị tốn kém, thường phải mổ nội soi (NS) để giải quyết dính, tắc. Nếu phương pháp này không thành công, thụ tinh trong ống nghiệm (TTTON) là giải pháp cuối cùng. Nối VTC bị coi là kém hiệu quả hơn, vì phần VTC bị nối có thể bị hẹp, khó có thai và dễ đưa đến chửa ngoài tử cung (CNTC), và cũng chỉ có thể làm ở các  trung tâm lớn cần BS có kỹ năng và tay nghề cao [15], [26], [58].
Như vậy, người phụ nữ bị VS do nguyên nhân VTC là một bệnh lý gây tổn thương nặng nề cả về kinh tế, tinh thần lẫn thể chất và rất cần sự điều trị cũng như sự nâng đỡ phối hợp của cả xã hội [46], [54], [89], nhất là trong một xã hội coi chức năng sinh sản là chức năng chính của người phụ nữ như ở một số nước đang phát triển trong đó có Việt Nam [7], [87]. Người phụ nữ bị VS ở những nước này thường liên quan đến những khó khăn về kinh tế do chi phí y tế quá cao, bị xã hội coi thường, xa 2lánh và thậm chí bị bạo hành, ly hôn, thường là bởi những người thân mà hay gặp nhất là chính các ông chồng của họ [96], [140].Nghiên cứu một số yếu tố nguy cơ và ảnh hưởng của vô sinh do vòi tử cung đến phụ nữ tại Thanh Hóa 
Tại Việt Nam, cho đến thời điểm này, những nghiên cứu đi sâu vào VS do nguyên nhân VTC, các yếu tố nguy cơ và ảnh hưởng của VS đến người phụ nữ còn chưa nhiều. Đặc biệt, cho đến nay, có rất ít nghiên cứu tiếp cận vấn đề VS nữ ở cả góc độ phòng chống làm giảm nguy cơ VS và giảm những hậu quả nặng nề của nó mặc dù VS do VTC ảnh hưởng nặng nề đến chất lượng cuộc sống và hạnh phúc gia đình nhất là những gia đình nghèo, hơn nữa đây là loại VS có liên quan đến yếu tố giới là người phụ nữ.
Tại Thanh Hóa, tỷ lệ VS do nguyên nhân VTC gặp tương đối cao, ước tính chiếm khoảng trên 70% các trường hợp VS thứ phát ở nữ giới tại Thanh Hóa qua một nghiên cứu khảo sát [29], nhưng hiện tại chưa có nghiên cứu nào đi sâu vào những vấn đề đã nêu trên.
Do đó chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Nghiên cứu một số yếu tố nguy cơ và ảnh hưởng của vô sinh do vòi tử cung đến phụ nữ tại Thanh Hóa” trong thời gian từ tháng 8/2007 đến tháng 5/2010. Với 2 mục tiêu:
1. Phân tích mối liên quan giữa một số yếu tố nguy cơ trong tiền sử sản phụ khoa với vô sinh do nguyên nhân vòi tử cung
2. Đánh giá những ảnh hưởng tác động đến cuộc sống của phụ nữ bị vô sinh do nguyên nhân vòi tử cung tại Thanh Hóa
MỤC LỤC
DANH MỤC BẢNG BIỂU VÀ HÌNH VẼ
CÁC TỪ VIẾT TẮT
ĐẶT VẤN ĐỀ ……………………………………………………………………………………………… 1
Chương 1. TỔNG QUAN ……………………………………………………………………………… 3
1.1. ĐỊNH NGHĨA VỀ VÔ SINH ………………………………………………………………….. 3
1.2. PHÂN LOẠI VÀ NGUYÊN NHÂN VÔ SINH …………………………………………. 3
1.2.1. Vô sinh nguyên phát và vô sinh thứ phát ………………………….. …………. 3
1.2.2. Phân loại vô sinh theo nguyên nhân ………………………….. ………………… 3
1.2.3. Phân loại VS theo tiên lượng điều trị dự phòng ………………………….. … 4
1.3. VÔ SINH DO NGUYÊN NHÂN VÒI TỬ CUNG …………………………………….. 5
1.3.1. Đặc điểm về giải phẫu của vòi tử cung ………………………….. …………… 5
1.3.2. Các tổn thương bệnh lý tại VTC, tần suất và nguyên nhân thường gặp ………….. 6
1.3.3. Những yếu tố nguy cơ có thể gây VS do nguyên nhân VTC …………….. 7
1.3.4. Các phương pháp chẩn đoán vô sinh do nguyên nhân VTC ……………. 12
1.3.5. Các phương pháp điều trị VS do nguyên nhân VTC ……………………… 14
1.4. ẢNH HƯỞNG CỦA VÔ SINH DO NGUYÊN NHÂN VÒI TỬ CUNG TÁC
ĐỘNG ĐẾN NGƯỜI PHỤ NỮ ……………………………………………………………………. 14
1.4.1. Những ảnh hưởng do áp lực từ cá nhân người phụ nữ …………………… 15
1.4.2. Những ảnh hưởng do áp lực từ người chồng, gia đình, cộng đồng, x ã
hội và tôn giáo đến người phụ nữ ………………………….. ………………………….. 20
1.5. PHƯƠNG PHÁP TIẾP CẬN DÙNG TRONG NGHIÊN CỨU …………………. 22
1.5.1. Khung lý thuyết dùng trong ngh iên cứu ………………………….. …………. 22
1.5.2. Phương pháp tiếp cận đối với nghiên cứu định lượng …………………… 24
1.5.3. Phương pháp tiếp cận đối với nghiên cứu định tí nh ……………………… 25
Chương 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ……………………… 28
2.2. NGHIÊN CỨU ĐỊNH LƯỢNG …………………………………………………………….. 28
2.2.1. Thiết kế và đối tượng nghiên cứu ………………………….. …………………. 28
2.2.2. Cỡ mẫu nghiên cứu ………………………….. ………………………….. ………… 29
2.2.3. Kỹ thuật thu thập số liệu ………………………….. ………………………….. …. 30
2.2.4. Các biến số nghiên cứu ………………………….. ………………………….. …… 31
2.2.5. Câu hỏi nghiên cứu ………………………….. ………………………….. ………… 32
2.2.6. Kiểm định tính giá trị của công cụ nghiên cứu với các chuyên gia
(Face -validity) và nghiên cứu thử nghiệm ………………………….. ………………. 33
2.2.7. Nhập, xử lý và phân tích số liệu ………………………….. …………………… 33
2.2.8. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu ………………………….. …………………. 33
2.3. NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH …………………………………………………………………. 34
2.3.1. Thiết kế nghiên cứu ………………………….. ………………………….. ……….. 34
2.3.2. Cỡ mẫu và đối tượng tham gia nghiên cứu ………………………….. ……… 34
2.3.3. Kỹ thuật thu thập số liệu ………………………….. ………………………….. …. 35
2.3.4. Các biến số thu thập: ………………………….. ………………………….. ……… 36
2.3.5. Nhập và phâ n tích số liệu ………………………….. ………………………….. … 36
2.3.6. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu ………………………….. …………………. 37
Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ………………………………………………………….. 38
3.1. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ĐỊNH LƯỢNG …………………………………………….. 38
3.1.1. Một số đặc điểm nhân khẩu học của đối tượng nghiên cứu bệnh chứng ……….. 38
3.1.2. Phân tích mối liên quan giữa VS do nguyên nhân VTC và các yếu tố
nguy cơ ………………………….. ………………………….. ………………………….. …….. 39
3.1.3.Phân tích hồi qui đa biến logistic kiểm định mối liên hệ của từng yếu tố
nguy cơ với VS do nguyên nhân VTC ………………………….. ……………………. 44
3.1.4.Phân tích hồi qui đa biến logistic kiểm định mối liên hệ giữa các yếu tố
nguy cơ với VS do nguyên nhân VTC ………………………….. ……………………. 47
3.2. KẾT QUẢ PHÂN TÍCH NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH …………………………….. 48
3.2.1. Một số đặc điểm cơ bản của đối tượng nghiên cứu ………………………. 48
3.2.2. Ảnh hưởng do áp lực cảm nhận từ cá nhân người phụ nữ ………………………….. ……. 49
3.2.3. Ảnh hưởng do áp lực từ người chồng ………………………….. ………………………….. …….. 60
3.2.5. Ảnh hưởng do áp lực từ cộng đồng xã hôi……………………………62
3.2.5. Ảnh hưởng do áp lực từ yếu tố văn hóa, xã hội và định kiến về tôn giáo ………….. 63
Chương 4.BÀN LUẬN ……………………………………………………………………………….. 65
4.1. BÀN LUẬN VỀ MỘT SỐ YẾU TỐ NGUY CƠ TRONG TIỀN SỬ SẢN PHỤ
KHOA CÓ THỂ ẢNH HƯỞNG ĐẾN VÔ SINH DO NGUYÊN NHÂN VÒI TỬ
CUNG……………………………………………………………………………………………………….. 65
4.1.1. Bàn luận tóm tắt về đặc điểm nhân khẩu học của đối tượng tham gia
nghiên cứu ………………………….. ………………………….. ………………………….. … 65
4.1.2. Bàn luậ n về mối liên quan giữa tiền sử đặt DCTC và nguy cơ VS do
nguyên nhân VTC ………………………….. ………………………….. …………………… 65
4.1.3. Bàn luận về mối liên quan giữa tiền sử phẫu thuật vùng tiểu khung và
nguy cơ VS do VTC ………………………….. ………………………….. ……………….. 70
4.1.4.Bàn luận về mối liên quan giữa tiền sử NPT và nguy cơ VS do VTC .. 72
4.1.5. Bàn luận về tiền sử viêm sinh dục và VS do nguyên nhân VTC ………………… 76
4.2. PHÂN TÍCH NHỮNG ẢNH HƯỞNG TÁC ĐỘNG ĐẾN NGƯỜI PHỤ NỮ
BỊ VÔ SINH DO NGUYÊN NHÂN VÒI TỬ CUNG …………………………………….. 83
4.2.1. Bàn luận về đặc điểm về đối tượng nghiên cứu ………………………….. .. 83
4.2.2. Bàn luận về ảnh hưởng do áp lực từ bản thân người phụ nữ …………… 84
4.2.3. Bàn luận về ảnh hưởng do áp lực từ người chồng lên người phụ nữ bị
VS ………………………….. ………………………….. ………………………….. …………… 98
4.2.4. Bàn luận về anh hưởng do áp lực từ gia đình ………………………….. … 102
4.2.5. Bàn luận về nhữn g ảnh hưởng từ cộng đồng gây áp lực lên người phụ
nữ ………………………….. ………………………….. ………………………….. ………….. 103
4.2.6. Bàn luận về những ảnh hưởng từ định kiến của các yếu tố văn hóa, xã
hội và tôn giáo gây áp lực lên người phụ nữ ………………………….. ………….. 105
KẾT LUẬN ……………………………………………………………………………………………… 107
1. Một số yếu tố nguy cơ trong tiền sử sản phụ khoa có mối liên quan chặt chẽ với
VS do nguyên nhân VTC trong nghiên cứu ………………………………………………….. 107
2. Vô sinh do vòi tử cung ảnh hưởng nặng nề đến chất lượng cuộc sống của người
phụ nữ ……………………………………………………………………………………………………… 107
KHUYẾN NGHỊ ………………………………………………………………………………………. 109
TÀI LIỆU THAM KHẢO
DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ
PHẦN PHỤ LỤC
BẢNG TÓM TẮT MỘT SỐ NGHIÊN CỨU VỀ TẦN SUẤT VÔ SINH CHUNG
VÀ VÔ SINH DO NGUYÊN NHÂN VÒI TỬ CUNG
BẢNG TÓM TẮT MỘT SỐ NGHIÊN CỨU YẾU TỐ NGUY CƠ VÔ SINH DO
VÒI TỬ CUNG
BẢNG TÓM TẮT MỘT SỐ NGHIÊN CỨU VỀ ẢNH HƯỞNG CỦA VÔ SINH
CÔNG CỤ DÀNH CHO NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH
BỘ CÂU HỎI THU THẬP THÔNG TIN DÀNH CHO NGHIÊN CỨU ĐỊNH LƯỢNG