Nghiên cứu sự biến đổi nồng độ cortisol máu, chức năng tiết cortisol của tuyến thượng thận ở bệnh nhân viêm khớp dạng thấp

by

Nghiên cứu sự biến đổi nồng độ cortisol máu, chức năng tiết cortisol của tuyến thượng thận ở bệnh nhân viêm khớp dạng thấp

Nghiên cứu sự biến đổi nồng độ cortisol máu, chức năng tiết cortisol của tuyến thượng thận ở bệnh nhân viêm khớp dạng thấp.Viêm khớp dạng thấp (VKDT) là một bệnh tự miễn hệ thống điển hình, với các biểu hiện viêm mạn tính ở nhiều khớp ngoại biên, kèm theo các biểu hiện ngoài khớp và toàn thân ở nhiều mức độ khác nhau, diễn biến phức tạp gây hậu quả nặng nề, cần được theo dõi và điều trị tích cực ngay từ đầu bằng các biện pháp hữu hiệu để làm ngưng hay làm chậm tiến trình dẫn đến tổn thương phá hủy sụn khớp và đầu xương, gây đau đớn, tàn phếvà giảm chất lượng sống của người bệnh[1],[2].

VKDT gặp ở mọi quốc gia trên thế giới, một vài dân tộc Mỹ gốc Pimalndian có tỷ lệ mắc bệnh VKDT khá cao, vào khoảng 5%-10% dân số trưởng thành. Ngược với một số cộng đồng ở Nhật Bản, Trung Hoa, Việt Nam lại có tỷ lệ mắc bệnh thấp hơn (khoảng 0,5% dân số trưởng thành)[1],[3]. VKDT là bệnh phổ biến hơn ở phụ nữ so với nam giới, bệnh thường xảy ra quanh quá trình thai nghén, nặng lên ở thời kỳ sau khi sinh hoặc sau mãn kinh, mức hoạt động của bệnh thường liên quan tới sự thay đổi các hormone trong cơ thể.   
Ở bệnh nhân VKDT,tình trạng viêm mạn tính làm thay đổi nội môi có thể ảnh hưởng đến chức năng các tuyến nội tiết, trong đó có trục hạ đồi-tuyến yên-tuyến thượng thận (hypothalamo-pituritin-adrenal, HPA). Thêm vào đó có một thực tế là bệnh nhân VKDT thường dùng glucocorticosteroid (GC) dài hạn để điều trị bệnh, việc này cũng góp phần làm suy giảm hoạt động của trục HPA[4]. Nhiều nghiên cứu đã cho thấy bản thân bệnh VKDT và việc sử dụng corticoid đã làm suy giảm hoạt động của trục HPA[5],[6], [7]. Chính sự suy giảm này càng làm cho diễn biến của bệnh phức tạp hơn, hoạt động của bệnh VKDT khó kiểm soát hơn.Hơn thế nữa, việc đánh giá khả năng đáp ứng của trục HPA ở những bệnh nhân VKDT có vai trò khá quan trọng, để phát hiện khả năng tiết cortisol nội sinh của vỏ thượng thận bị biến đổi như thế nào. Cuối cùng giúp chúng ta hiểu rõ thêm về diễn tiến của bệnh, giúp cho quá trình chẩn đoán cũng như điều trị ngày càng tốt hơn.
Trên thế giới đã có rất nhiều nghiên cứu đi sâu về cơ chế rối loạn miễn dịch, sự biến đổi về hormone, miễn dịch tế bào và dịch thể, liên quan đến biểu hiện lâm sàng, tiến triển và đáp ứng điều trị của bệnh VKDT[5], [8]. Ở Việt Nam cho đến nay đa số các nghiên cứu tập trung vào đánh giá các tổn thương trên lâm sàng, các tự kháng thể và các cytokine, hay hiệu quảcủa các trị liệu[9]. Hiện nay chưa có nghiên cứu nào tập trung vàosự biến đổi nồng độ cortisol và hormone liên quan đếncơ chế sinh lý bệnh, mối tương tác giữa các hormone chống viêm nội sinh của cơ thể người bệnh với giai đoạn và mức độ hoạt động của bệnhVKDT.Chúng tôi thấy việc nghiên cứu sự biến đổi ngày đêm nồng độ hormone cortisol và hormone kích thích nó là ACTH trên bệnh nhân VKDT. Vì vậy, có thể làm sáng tỏ một số hiểu biết trong cơ chế sinh lý bệnh về mối tương tác giữa chức năng các tuyến nội tiết và mức độ hoạt động của bệnh VKDT.Trong mọi trường hợp,chúng ta có thể áp dụng những cách tiếp cận hiệu quả hơn trong điều trị VKDT tại nước ta.Đề tài “ Nghiên cứu sự biến đổi nồng độ cortisol máu, chức năng tiết cortisol của tuyến thượng thận ở bệnh nhân viêm khớp dạng thấp” được tiến hành với hai mục tiêu sau:
1. Khảo sát nồng độcortisol,ACTH,  tỷ số cortisol/ACTH máu ở bệnh nhân viêm khớp dạng thấp.
2. Phân tích mối liên quan giữa nồng độ cortisol,ACTH, tỷ số cortisol/ ACTH máu với mức độ hoạt động bệnh vàgiai đoạn bệnh ở bệnh nhânviêm khớp dạng thấp.

MỤC LỤC Nghiên cứu sự biến đổi nồng độ cortisol máu, chức năng tiết cortisol của tuyến thượng thận ở bệnh nhân viêm khớp dạng thấp​
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục chữ viết tắt
Danh mục các bảng
Danh mục hình
Danh mục các biểu đồ
ĐẶT VẤN ĐỀ    1
CHƯƠNG 1.TỔNG QUAN TÀI LIỆU    3
1.1. Tổng quan về viêm khớp dạng thấp    3
1.1.1. Khái niệm    3
1.1.2. Dịchtễ    3
1.1.4. Triệu chứng lâmsàng    6
1.1.5. Chẩnđoán bệnh viêm khớp dạng thấp    8
1.1.6. Điềutrị (Mục tiêu, phương pháp và nguyên tắc điềutrị)    12
1.2. Sinh lý cortisol và các yếu tố ảnh hưởng trong viêm khớp dạng thấp    14
1.2.1. Sinh tổng hợp cortisol    14
1.2.2. Các nghiệm pháp đánh giá chức năng vỏ thượng thận    18
1.2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến nồng độ cortisol máu    21
1.3. Sinh lý ACTH và các yếu tố ảnh hưởng đến nồng độ ACTH    24
1.3.1. Khái niệm    24
1.3.2. Các yếu tố điều hoà sự tiết ACTH    24
1.3.3.Tác động của ACTH lên vỏ thượng thận và sản xuất hormon steroid    25
1.4. Một số nghiên cứu về nồng độ cortisol và ACTH ở bệnh nhân viêm khớp dạng thấp    29
1.4.1. Nghiên cứu ở trong nước    30
1.4.2. Nghiên cứu ngoài nước    30
CHƯƠNG 2.ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.    35
2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊNCỨU    35
2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân vào nhóm nghiêncứu    35
2.1.2. Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân vào nhóm chứng    35
2.1.3. Tiêu chuẩn loạitrừ nhóm nghiên cứu    35
2.1.4. Tiêu chuẩn loạitrừ nhóm chứng    36
2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊNCỨU    36
2.2.1. Thiết kế nghiêncứu    36
2.2.2.Các bước tiến hành nghiêncứu    36
2.3. NỘI DUNG NGHIÊNCỨU    36
2.3.1. Khám lâm sàng và xét nghiệm cận lâmsàng    36
2.3.2. Các tiêu chuẩn dùng trong nghiêncứu    43
2.3.3. Xử lý sốliệu    47
2.3.4. Vấn đề đạo đức trong nghiêncứu    47
CHƯƠNG 3.KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU    50
3.1. ĐẶC ĐIỂM BỆNH NHÂN VIÊM KHỚP DẠNG THẤP    50
3.1.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu    50
3.1.2. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của đối tượng nghiên cứu    52
3.2. NỒNG ĐỘ CORTISOL, ACTH, TỶ SỐ CORTISOL/ ACTH MÁU Ở BÊNH NHÂN VIÊM KHỚP DẠNG THẤP    58
3.3. MỐI LIÊN QUAN GIỮA NỒNG ĐỘ CORTISOL, ACTH, TỶ SỐ CORTISOL/ACTH VỚI MỨC ĐỘ HOẠT ĐỘNG VÀ GIAI ĐOẠN BỆNH VIÊM KHỚP DẠNG THẤP    72
CHƯƠNG 4.BÀN LUẬN    79
4.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG    79
4.1.1. Tuổi và giới của hai nhóm nghiên cứu    79
4.1.2. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và mức độ hoạt động bệnh theo EULAR ở bệnh nhân viêm khớp dạng thấp    82
4.2. NỒNG ĐỘ CORTISOL, ACTH, TỶ SỐ CORTISOL/ACTH MÁU Ở BỆNH NHÂN VIÊM KHỚP DẠNG THẤP    90
4.2.1. So sánh nồng độ ACTH và cortisol máu 8h, 23h giữa các nhóm nghiên cứu    90
4.2.2. Nồng độ cortisol 8h, 23h của các nhóm nghiên cứu với một số đặc điểm chung của bệnh    95
4.2.3.Nồng độ cortisol 8h, 23h ở nhóm nghiên cứu theo thời gian phát hiện bệnh và thời gian điều trị GC    98
4.2.4. Nồng độ ACTH và cortisol máu  8h, 23h của các nhóm nghiên cứu theo thời gian phát hiện bệnh    99
4.2.5. Nồng độ ACTH và cortisol máu  8h, 23h theo giá trị tứ phân vị ở các nhóm nghiên cứu    102
4.2.6.Tỷ số trung bình nồng độ cortisol/ACTH lúc 8h, 23h ở các nhóm nghiên cứu    104
4.2.7. Tỷ lệ các mức của tỷ số cortisol /ACTH máu 8h, 23h ở các nhóm nghiên cứu    107
4.2.8. Các yếu tố tương quan đơn biến, đa biến ở bệnh nhân viêm khớp dạng thấp     108
4.2.9. Giá trị chẩn đoán của nồng độ cortisol, ACTH máu lúc 8h đối với các bệnh nhân viêm khớp dạng thấp có dùng GC    111
4.3. MỐI LIÊN QUAN GIỮA NỒNG ĐỘ CORTISOL, ACTH, TỶ SỐ CORTISOL/ACTH VỚI MỨC ĐỘ HOẠT ĐỘNG BỆNH, GIAI ĐOẠN BỆNH VIÊM KHỚP DẠNG THẤP    112
4.3.1. Nồng độ ACTH 8h, 23h của các nhóm nghiên cứu với mức độ hoạt động bệnh    112
4.3.2. Nồng độ cortisol 8h, 23h của các nhóm nghiên cứu với mức độ hoạt động bệnh    113
4.3.3.Tỷ số nồng độ cortisol/ACTH 8h, 23h của các nhóm nghiên cứu với mức độ hoạt động bệnh    115
4.3.4.Mối liên quan giữa nồng độ ACTH 8h, 23h của các nhóm nghiên cứu với giai đoạn tổn thương khớp theo Steinbroker    117
4.3.5.Mối liên quan giữa nồng độ cortisol 8h, 23h của các nhóm nghiên cứu với giai đoạn tổn thương khớp theo Steinbroker    118
4.3.6. Tỷ số nồng độ cortisol /ACTH 8h, 23h của các nhóm nghiên cứu theo giai đoạn bệnh    119
4.3.7. Điểm mạnh của đề tài    120
4.3.8. Hạn chế của đề tài    121
KẾT LUẬN    122
KIẾN NGHỊ    124
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

DANH MỤC BẢNG

Bảng    Tên bảng     Trang

2.1.     Phân loại tăng huyết áp theo JNC VII    44
2.2.     Phân loại thiếu máu và mức độ thiếu máu    44
2.3.     Tiêu chuẩn đánh giá béo phì theo các nước ASEAN    44
2.4.     Biểu hiện của suy chức năng vỏ thượng thận thứ phát    45
3.1.     Đặc điểm tuổi và giới của nhóm nghiên cứu    50
3.2.     Chỉ số nhân trắc nhóm nghiên cứu và nhóm chứng    51
3.3.     Mức độ tăng huyết áp ở nhóm nghiên cứu    52
3.4.     Phân bố bệnh nhân theo thời gian mắc bệnh và thời gian điều trị bằng DMARDs ở nhóm nghiên cứu    52
3.5.     Đặc điểm lâm sàng, mức độ hoạt động bệnh của nhóm nghiên cứu    53
3.6.    Đặc điểm công thức máu của đối tượng nghiên cứu    54
3.7.      Mức độ thiếu máu của đối tượng nghiên cứu    55
3.8.     RF và Nồng độ Anti – CCP huyết thanh của đối tượng nghiên cứu    55
3.9.     Các chỉ số viêm của đối tượng nghiên cứu.    56
3.10.     Chỉ số DAS 28-ESR của đối tượng nghiên cứu    57
3.11.     Nồng độ ACTH và Cortisol máu 8h, 23h của các nhóm nghiên cứu    58
3.12.     Nồng độ cortisol 8h của các nhóm nghiên cứu với một số đặc điểm chung    59
3.13.     Nồng độ cortisol 23h của các nhóm nghiên cứu với một số đặc điểm chung    60
3.14.     Nồng độ Cortisol 8h, 23h ở nhóm nghiên cứu theo thời gian phát hiện bệnh và thời gian điều trị GC    61
3.15.    Nồng độ ACTH 8h, 23h của các nhóm nghiên cứu theo thời gian phát hiện bệnh    62
3.16.    Nồng độ cortisol 8h, 23h của các nhóm nghiên cứu theo thời gian phát hiện bệnh    63
3.17.     Giá trị tham chiếu nồng độ ACTH, Cortisol ở ngưỡng tứ phân vị dưới, tứ phân vị trên của nhóm chứng    63
Bảng    Tên bảng     Trang

3.18.     Tỷ số trung bình nồng độ cortisol /ACTH lúc 8h, 23h ở các nhóm nghiên cứu    66
3.19.     Giá trị tham chiếu tỷ số cortisol/ ACTH ở ngưỡng tứ phân vị dưới, tứ phân vị trên của nhóm chứng    67
3.20.     Tương quan đa biến giữa nồng độ cortisol lúc 8h sáng với CRP, anti-CCP, RF, DAS28-ESR và VAS    69
3.21.     Tương quan đa biến giữa nồng độ ACTH lúc 8h với CRP, anti-CCP, RF, DAS28-ESR và VAS    70
3.22.     Tương quan đa biến giữa tỷ số cortisol/ACTH lúc 8h với CRP, anti-CCP, RF, DAS28-ESR và VAS    71
3.23.     Nồng độ ACTH 8h của các nhóm nghiên cứu với mức độ hoạt động bệnh    72
3.24.     Nồng độ ACTH 23h của các nhóm nghiên cứu với mức độ hoạt động bệnh    73
3.25.     Nồng độ cortisol 8h của các nhóm nghiên cứu với mức độ hoạt động bệnh    74
3.26.     Nồng độ cortisol 23h của các nhóm nghiên cứu với mức độ hoạt động bệnh    75
3.27.     Tỷ số nồng độ cortisol/ACTH 8h, 23h của các nhóm nghiên cứu với mức độ hoạt động bệnh    75
3.28.     Mối liên quan giữa nồng độ ACTH 8h, 23h của các nhóm nghiên cứu với giai đoạn tổn thương khớp theo Steinbroker    76
3.29.     Mối liên quan giữa nồng độ cortisol 8h, 23h của các nhóm nghiên cứu với giai đoạn tổn thương khớp theo Steinbroker    77
3.30     Tỷ số nồng độ cortisol /ACTH 8h, 23h của các nhóm nghiên cứu theo giai đoạn bệnh    78
DANH MỤC HÌNH

Hình    Tên hình    Trang

1.1.    Cơ chế bệnh sinh viêm khớp dạng thấp    5
1.2.    Thước đánh giá mức độ đau trên thang điểm VAS    11
1.3.    Cấu trúc hóa học cortisol    14
1.4.     Sự thay đổi tiết cortisol trong ngày    17
1.5.     Sơ đồ trục hạ đồi – tuyến yên- tuyến thượng thận    29

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1.    Nguyễn Phú Kháng, Đoàn Văn Đệ, và cs.,(2009) Điều trị hoc Nội khoa Viêm khớp dạng thấp. Nhà xuất bản Quân đội Nhân dân, tr 196-207.
2.    Đoàn Văn Đệ (2008).Viêm khớp dạng thấp điều trị nội khoa tập 1,Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, 
3.    Lê Anh Thư .(2007) Bệnh viêm khớp dạng thấp. Nhà xuất bản Y Học, tr 59-71; 81-94.
4.    Spies CM, Straub RH, Cutolo M and Frank Buttgereit, (2014) Circadian rhythms in rheumatology –a glucocorticoid perspective.Arthritis Research & Therapy 2014, 16(Suppl 2):S3 
5.    Masi AT., Bijlsma JWJ., Chikanza IC., et al., (1999) Neuroendocrine, immunologic, and microvascular systems interactions in rheumatoid arthritis: physiopathogenetic and therapeutic perspectives.Semin Arthritis Rheum 29: 65-81.
6.    Harbuz M.S., (1999) Is there a defect in cortisol production in rheumatoid arthritis? Rheumatology 38: 298-302.
7.    Straub RH., Cutolo M., (2001) Involvement of the hypothalamic–pituitary–adrenal/gonadal axis and the peripheral nervous system in rheumatoid arthritis: Viewpoint based on a systemic pathogenetic role.Arthritis  Rheum, 44: 493-507.
8.    Mortada.A.H., Hussain.S., Adjuvant Use of Silibinin with Methotrexate in Treatment of Rheumatoid Arthritis: Animal and Human Studies. 2014, Republic of Iraq Ministry of Higher Education And Scientific Research University of Baghdad College of Pharmacy.
9.    Đỗ Thị Thu Hương, Trần Thị Minh Hoa, (2013) Đánh giá hiệu quả và tính an toàn của Etanercept phối hợp với Methotrexat trong điều trị viêm khớp dạng thấp.Y học thực hành 856(1):2-4.
10.    Torres-Ruiz J., Sulli A., Cutolo M., et al., (2017) Air travel, circadian rhythms/hormones, and autoimmunity. Clin Rev Allergy Immunol .,, 53: 117–25.
11.    Hedström A.K., Åkerstedt T., Klareskog L., et al., (2017) Relationship between shift work and the onset of rheumatoid arthritis. .RMD Open.3e000475.
12.    Nguyễn Bích Vân, (2016) Nghiên cứu viêm nha chu ở bệnh nhân viêm khớp dạng thấp bằng chứng lâm sàng và hóa sinh miễn dịch.Luận án tiến sỹ y học. Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh, tr 98-99.
13.    Weissmann G, (2006) The pathogenesis of rheumatoid arthritis.Bulletin of the NYU Hospital for Joint Disease., 64(1 & 2), 12-15.
14.    Burki T, (2017) Nobel prize awarded for discoveries in circadian rhythm.Lancet.,.390(10104):e25.
15.    Nguyễn Thị Ngọc Lan.,(2012) Bệnh học cơ xương khớp nội khoa viêm khớp dạng thấp. Nhà xuất bản Y học, tr 9-33.
16.    Rommel C., Camps M., Ji H., et al., (2007) PI3Kdelta and PI3Kgamma: partners in crime in inflammation in rheumatoid arthritis and beyond? .Nature Rev Immunol.,, 7: 191-201.
17.    Swaak A., (2006) Anemia of chronic disease in patients with rheumatoid arthritis: aspects of prevalence, outcome, diagnosis, and the effect of treatment on disease activity.J Rheumatol, .33(8):1467-8. .
18.    Baillie. FJ., Morrison AE., Fergus.I., et al., (2003) Soluble transferrin receptor: a discriminating assay for iron deficiency.Clin Lab Haematol. 25(6), 353-7.
19.    Borah.D. J., Fahin Iqbal., (2007) Anemia in recent onset rheumatoid arthritis.JK Science. .9(3):119-122.
20.    Michael H. Weisman, (2018) Rheumatic Diseases in Older Adults.Rheumatic Disease Clinics of North America.44Xi-Xii.
21.    Trần Ngọc Ân.,(2004) Viêm khớp dạng thấp,bài giảng bệnh học nội khoa. . Nhà xuất bản Y học. p. 281-285. 281-285.
22.    Ediz L., (2011) Relationship between anti-CCP antibodies and oxidant and anti-oxidant activity in patients with rheumatoid arthritis.Int J Med Sci.,.8(2):139-47.
23.    Mahtani K. R., (2013) Autoimmune markers for the diagnosis of rheumatoid arthritis in primary care: primary care diagnostic technology update.Br J Gen Pract,.63(615):553-4.
24.    Sokolove J., (2014) Rheumatoid factor as a potentiator of anti- citrullinated protein antibody-mediated inflammation in rheumatoid arthritis.Arthritis Rheumatol,.66(4):813-21.
25.    Humphreys J. H., van Nies J.A., Chipping J., et al., (2014) Rheumatoid factor and anti-citrullinated protein antibody positivity, but not level, are associated with increased mortality in patients with rheumatoid arthritis: results from two large independent cohorts.Arthritis Res Ther, .16(6):483.
26.    Ahmed U., (2015) Biomarkers of early stage osteoarthritis, rheumatoid arthritis and musculoskeletal health.Sci Rep, , 5: 9259.
27.    Schneider M., Kruger K., (2013) Rheumatoid arthritis–early diagnosis and disease management.Dtsch Arztebl Int, .110(27-28):477-84.
28.    Aletaha D., Neogi T., Silman A.J., et al., (2010) 2010 Rheumatoid arthritis classification criteria: an American College of Rheumatology/European League Against Rheumatism collaborative initiative.Arthritis Rheum.62(9):2569-81.
29.    Anderson J., Caplan L., Michaud K., et al., (2011) Measures of Rheumatoid Arthritis Disease Activity.Arthritis Care & Research 63(11):14-36.
30.    Anderson J., Caplan L., Yazdany J., et al., (2012) Measures of Rheumatoid Arthritis Disease Activity: American college of Rheumatology Recommendation for Use in Clinical Practice Arthritis Care Res,.64(5):640-647.
31.    Pincus T., (2006) The DAS is the most specific measure, but a patient questionnaire is the most informative measure to assess rheumatoid arthritis.J Rheumatol, .33(5):834-7.
32.    Hawker G.A., Mian S., Kendzerska T., et al., (2011) Measures of Adult Pain Visual Analog Scale for Pain (VAS Pain).Article first published online.63 (11):240-52.
33.    Nguyễn Đình Khoa, (2013) Các công cụ đánh giá hoạt tính bệnh trong bệnh lý cơ xương khớp.Kỷ yếu hội nghị Hội thấp khớp học Thành phố Hồ Chí Minh, 10-20.
34.    Freeman J., (2018) RA Progression: What are the Signs of Rheumatoid Arthritis Progression? UT Health San Antonio, Surgeon at TRACC Dallas.
35.    Lee Y. C., (2013) Effect and treatment of chronic pain in inflammatory arthritis.Curr Rheumatol Rep, .15(1):300.
36.    Singh J.A., Furst D.E., Bharat A., et al., (2012) 2012 update of the 2008 American College of Rheumatology recommendations for the use of disease-modifying antirheumatic drugs and biologic agents in the treatment of rheumatoid arthritis.Arthritis Care Res (Hoboken).64(5):625-39.
37.    Buttgereit F., Burmester GR., Straub RH., et al., (2011) Exogenous and endogenous glucocorticoids in rheumatic diseases. .Arthritis Rheum,.63(1):1-9.
38.    Gorter SL, Bijlsma JW, Cutolo M, et al., (2010) Current evidence for the management of rheumatoid arthritis with glucocorticoids: a systematic literature review informing the EULAR recommendations for the management of rheumatoid arthritis. .Ann Rheum Dis 62,.69(1010–4).
39.    Axelrod L., In J. Larry., Jameson., et al., (2010) Glucocorticoid Therapy.Endocrinology. Saunders Elsevier. 6th ed., Vol. II, 1839-1852. .
40.    Daikh D. I., Clair E. W., (2012) Updated recommendations for the treatment of rheumatoid arthritis: another step on a long road.Arthritis Care Res (Hoboken), .64(5):648-51.
41.    Singh J.A., Hossain A., Tanjong Ghogomu E., et al., (2016) Biologic or tofacitinib monotherapy for rheumatoid arthritis in people with traditional disease-modifying anti-rheumatic drug (DMARD) failure: a Cochrane Systematic Review and network meta-analysis (NMA).Cochrane Database Syst Rev.11CD012437.
42.    Wolfe F, Michaud K, (2007) Biologic treatment of rheumatoid arthritis and the risk of malignancy: analyses from a large US observational study.Arthritis Rheum, .56(9):2886-95.
43.    Mai Thế Trạch, Nguyễn Thy Khuê, (2007) Bệnh Lý Vỏ Thượng Thận Nội tiết học đại cương,  Nhà xuất bản Y Học TP. Hồ Chí Minh tr 233-295.
44.    Carroll T.B., Aron D.C., Findling J.W., et al., (2011) Glucocorticoids & Adrenal Androgens.In D. G. Gardner & D. Shoback (Eds.), Greenspan’s Basic And Clinical Endocrinology. The McGrawHill Companies. 9th ed,, 285-327.
45.    Dvorak J., (2006) Chemical structure of cortisol. Br J Sports Med 40(1):48-54.
46.    Bạch Vọng Hải.,(2000) Hóa sinh Y học Nhà xuất bản Quân đội nhân dân tr 271-298.
47.    Chan S., Debono M., (2010) Replication of cortisol circadian rhythm: new advances in hydrocortisone replacement therapy.Ther Adv Endocrinol Metab,.1(3):129-138.
48.    Nicolson NA., Luecken LJ., Gallo LC., et al., (2008) Measurement of cortisol. Handbook of physiological research methods in health psychology. Thousand Oaks, CA, US: Sage Publications, 37–74.
49.    Klose M., Lange M., Rasmussen A.K., et al., (2007) Factors influencing the adrenocorticotropin test: role of contemporary cortisol assays, body composition, and oral contraceptive agents.J Clin Endocrinol Metab, .92(4):1326-1333.
50.    Stewart P.M., Krone N.P., (2011) The Adrenal Cortex In Shlomo Melmed Williams Textbook of Endocrinology. Saunders Elsevier. 12nd 479-523.
51.    Arlt W., (2009) The Approach to the Adult with Newly Diagnosed Adrenal Insufficiency.J Clin Endocrinol Metab.94(4):1059-1067.
52.    Dorin R.I., Qualls C.R., Crapo L.M., (2003) Diagnosis of adrenal insufficiency.Ann Intern Med.139(3):194-204.
53.    Tashko G., (2017) 2016 Endocrine Society Guidelines: CENTRAL Adrenal Insufficiency Endocrinologist  Diabetes Specialist  Hypert.
54.    Lee M.K., Vasikaran S., Doery J.C.G., et al., (2013) Cortisol: ACTH ratio to test for primary hypoadrenalism: a pilot study.Postgrad Med J.89(1057):617-20.
55.    Krasner A.S., (1999) Glucocorticoid-induced adrenal insufficiency.JAMA.282(7):671-676.
56.    Kelly A., Tang R., Becker S., et al., (2008) Poor specificity of low growth hormone and cortisol levels during fasting hypoglycemia for the diagnoses of growth hormone deficiency and adrenal insufficiency.Pediatrics, .113(6):522-528.
57.    Salvatori R., (2005) Adrenal insufficiency.JAMA,.294(19):2481-88.
58.    Finucane F.M., Liew A., Thornton E., et al., (2008) Clinical insights into the safety and utility of the insulin tolerance test (ITT) in the assessment of the hypothalamo-pituitaryadrenal axis.Clin Endocrinol (Oxf).69(4):603-607.
59.    Grinspoon S. K., Biller B.M., (1994) Clinical review 62: Laboratory assessment of adrenal insufficiency.J Clin Endocrinol Metab, .79(4):923-931.
60.    Courtney C.H., McAllister A.S., McCance D.R., et al., (2000) The insulin hypoglycaemia and overnight metyrapone tests in the assessment of the hypothalamicpituitary-adrenal axis following pituitary surgery.Clin Endocrinol (Oxf).53(3):309-312.
61.    Streeten D.H., Anderson G.H., Dalakos T.G., et al., (1984) Normal and abnormal function of the hypothalamic-pituitary-adrenocortical system in man.Endocr Rev.5(3):371-394.
62.    Giordano R., Picu A., Bonelli L., et al., (2008) Hypothalamus-pituitary-adrenal axis evaluation in patients with hypothalamo-pituitary disorders: comparison of different provocative tests.Clin Endocrinol (Oxf).68(6):935-941.
63.    Brunton L., Parker K., Blumenthal D., et al., (2008) Hormones And Hormone Antagonists In L. Brunton & K. Parker (Eds.), Goodman & Gilman’s Manual of Pharmacology and Therapeutics, McGraw-Hill Companies, Inc. 1023-1036.
64.    Oelkers W., (1998) The role of high- and low-dose corticotropin tests in the diagnosis of secondary adrenal insufficiency.Eur J Endocrinol.139(6):567-570.
65.    Chrousos G.P., Kino T., Charmandari E., et al., (2009) Evaluation of the hypothalamic-pituitary-adrenal axis function in childhood and adolescence.Neuroimmunomodulation.16(5):272-283.
66.    Zoli A., Lizzio M M., Ferlisi EM., et al., (2002) ACTH, Cortisol and Prolactin in Active Rheumatoid Arthritis.Clin Rheumatol Volume 212, 4:289-293.
67.    Straub RH., Paimela L., Peltomaa R., et al., (2002) Inadequately low serum levels of steroid hormones in relation to interleukin-6 and tumor necrosis factor in untreated patients with early rheumatoid arthritis and reactive arthritis.Arthritis Rheum. , 44: 654-662.
68.    Chikanza IC., Petrou P., Kingsley G., et al., (1992) Defective hypothalamic response to immune and inflammatory stimuli in patients with rheumatoid arthritis.Arthritis Rheum, .46(35):1281-8.
69.    Cutolo M., (2011) Rheumatoid arthritis: circadian and circannual rhythms in RA.Nat Rev Rheumatol, .5(7):500-502.
70.    Arlt W., Allolio B., (2003) Adrenal insufficiency.Lancet, .361(9372):1881-1893.
71.    Straub RH., Cutolo M., (2007) Circadian rhythms in rheumatoid arthritis: implications for pathophysiology and therapeutic management. Arthritis Rheum.56(2):399-408.
72.    Cutolo M., (2018) Circadian rhythms and rheumatoid arthritis.Joint Bone Spine.S1297-319X(18):30178-7.
73.    Sierakowski S., Cutolo M., (2011) Morning symptoms in rheumatoid arthritis a defining characteristic and marker of active disease. Scand J Rheumatol Suppl. , 125: 1-5.
74.    Crofford L.J., Kalogeras K.T., Mastorakos G., et al., (1997) Circadian relationships between interleukin (IL)-6 and hypothalamic-pituitary-adrenal axis hormones: failure of IL-6 to cause sustained hypercortisolism in patients with early untreated rheumatoid arthritis.J Clin Endocrinol Metab.82(4):1279-83.
75.    Imrich R., Vlcek M., Kerlik J., et al., (2014) Determinants of Adrenal Androgen Hypofunction in Premenopausal Females With Rheumatoid Arthritis.Physiol. Res.63(3):321-329.
76.    Melmed S., Kleinberg D., Ho K., et al., (2011) Pituitary  Physiology  and Diagnostic  Evaluation In Shlomo Melmed (Ed.),.Williams Textbook of Endocrinology. Saunders Elsevier. 12nd ed, 175-288.
77.    Schlaghecke R., Kornely E., Santen R.T., et al., (1992) The effect of long-term glucocorticoid therapy on pituitary-adrenal responses to exogenous corticotropin-releasing hormone.N Engl J Med.326(4):226-230.
78.    Jacobson L., (2005) Hypothalamic-pituitary-adrenocortical axis regulation.Endocrinol Metab Clin North Am, .34(2):271-292.
79.    Williams G.H., Dluhy R.G., (2010) Disorders of The Adrenal Cortex In J. L. Jameson (Ed.).HARRISON’S Endocrinology. McGrawHill, 99-132.
80.    Baker PR1., Nanduri P., Gottlieb PA., et al., (2012) Predicting the onset of Addison’s disease: ACTH, renin, cortisol and 21-hydroxylase autoantibodies. clin Endocrinol (Oxf).76(5):617-24.
81.    Gudbjornsson B., Skogseid B., Oberg K., et al., (1996) Intact adrenocorticotropic hormone secretion but impaired cortisol response in patients with active rheumatoid arthritis. Effect of glucocorticoids.J Rheumatol Suppl.23(4):596-602.
82.    Straub R. H., Pongratz G., Cutolo M., et al., (2008) Increased Cortisol Relative to Adrenocorticotropic Hormone Predicts Improvement During Anti–Tumor Necrosis FactorTherapy in Rheumatoid Arthritis.Arthritis & Rheumatism.58(4):58:976–984.
83.    Ehrhart B.M., Hinson J.P., Bornstein S.R., et al., (1998) Intraadrenal interactions in the regulation of adrenocortical steroidogenesis.Endocr Rev 19(2):101–43.
84.    Li L., Yang G., Dou J., et al., (2018) The Role of Cortisol/ACTH Ratio for Screening of Subclinical Hypercortisolism in Patients with Adrenal Incidentalomas. Exp Clin Endocrinol Diabetes.26(2):71-76.
85.    Hackney A.C., (2018) Glucocorticoids In : Doping, Performance Enhancing Drugs, and Hormones in Sport,  Elsevier.437-48.
86.    Lưu Thị Bình, Đặng Quang Tuấn, (2016) Xác định nồng độ cortisol huyết tương ở các bệnh nhân viêm khớp dạng thấp tại khoa cơ xương khớp bệnh viện đa khoa trung ương Thái Nguyên.Tạp chí y học Việt Nam, 3/2016, 10-14.
87.    Trần Quang Nam, Nguyễn Thy Khuê, (2012) Cortisol huyết tương nền buổi sáng trong đánh giá suy thượng thận chức năng ở bệnh nhân dùng corticoid dài hạn.Tạp chí nội tiết đái tháo đường, 5/2012, 553-561.
88.    Dekkers JC., Geenen R., Godaert GLR., et al., (1998) Diurnal rhythm of salivary cortisol levels in patients with recent onset rheumatoid arthritis.letter Br J Rheumatol,, 37:1138–9.
89.    Mirone L., Altomonte L., Agostino P., et al., (1996) A study of serum androgen and cortisol levels in female patients with rheumatoid arthritis.Clin Rheumatol 15(1):15-9.
90.    Smolen JS., Landewe R., Breedveld FC., et al., (2014) EULAR recommendations for the management of rheumatoid arthritis with synthetic and biological disease-modifying antirheumatic drugs.Ann Rheum Dis., 73:492–509.
91.    Mastorakos G., Ilias I., (2000) Relationship between interleukin-6 (IL-6) and hypothalamic-pituitary-adrenal axis hormones in rheumatoid arthritis.Z Rheumatol,.59 Suppl 2II/75-9.
92.    Lipworth B. J., Pescollderungg L., Pietrobelli A., et al., (2002) Adrenal insufficiency after treatment with fluticasone. Second line controller treatment might have been tried.BMJ, .325(7368):836-838.
93.    Eijsbouts A.M., van den Hoogen F.H., Laan R.F., et al., (2005) Hypothalamic-pituitary-adrenal axis activity in patients with rheumatoid arthritis.Clin Exp Rheumatol.23(5):658-64.
94.    Kirwan J.R., Hickey J.R., Hallgren S. H., et al., (2006) The effect of therapeutic glucocorticoids on the adrenal response in a randomized controlled trial in patients with rheumatoid arthritis.Arthritis Rheum, .54(5):1415-1421.
95.    Durez P., Malghem J., Corluy L., et al., (2007) Treatment of early rheumatoid arthritis: a randomized magnetic resonance imaging study comparing the infliximad, and methotrexate in combination with intravenous pulse methylprednisolone.  .Arthritis Rheum,.56(12):3919-27 
96.    Bijlsma J. W., van de Goes M.C., Hoes J.N., et al., (2010) Low-dose glucocorticoid therapy in rheumatoid arthritis: an obligatory therapy.Neuroendocrine Immunology in Rheumatic Diseases, 123-6.
97.    Alten R., Wiebe E., (2015) Hypothalamic-pituitary-adrenal axis function in patients with rheumatoid arthritis treated with different glucocorticoid approaches.Neuroimmunomodulation.22(1-2):83-8.
98.    Paton J., Jardine E., McNeill E., et al., (2006) Adrenal responses to low dose synthetic ACTH (Synacthen) in children receiving high dose inhaled fluticasone.Arch Dis Child, .91(10):808-813.
99.    White A., Woodmansee D.P., (2004) Adrenal insufficiency from inhaled corticosteroids.Ann Intern Med, .140(6):27.
100.    Cobra JF., Melo MR., Faria CD., et al., (2009) Simultaneous evaluation of in vivo glucocorticoid sensitivity and expression of glucocorticoid receptor alpha-isoform in rheumatoid arthritis patients. Arq Bras Endocrinol Metabol.53(1):24-30.
101.    Arnett F.C., Edworthy S M., Bloch D A., et al., (1988) The american rheumatism association 1987 revised criteria for the classification of rheumatoid arthritis.Arthritis Rheum, .31(3):315-24.
102.    WHO, (2000) The Asia-Pacific perspective: Redefining obesity anh its treatment.http://iris.wpro.who.int/handle/10665.1/5379.
103.    Trần Kim Trang, Đặng Vạn Phước, (2008) Tăng huyết áp trong thực hành lâm sàng.Nhà xuất bản Y học, TP Hồ Chí Minh, 49-62.
104.    Nguyễn Hải Thủy, (2008) Bệnh tim mạch trong rối loạn nội tiết và chuyển hóa.Nhà xuất bản Đại học Huế, Huế, 107-170.
105.    Isik A., Koca S.S., Ozturk A., et al., (2007) Anxiety and depression in patients with rheumatoid arthritis.Clin Rheumatol, .26(6):872-8.
106.    Chobanian A. V., Bakris G. L., Black H. R., et al., (2003) The Seventh Report of the Joint National Committee on Prevention, Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood PressureThe JNC 7 Report.JAMA,.289(19):2560-2561.
107.    WHO (2011) Haemoglobin concentrations for the diagnosis of anaemia and assessment of severity.WHO Department of Nutrition for Health and Development.
108.    Oelkers W., (1996) Adrenal insufficiency.N Engl J Med.335(16):1206-1212.
109.    Trần Thị Minh Hoa, (2011) Áp dụng các chỉ số lâm sàng, xét nghiệm và DAS 28 CRP để đánh giá mức độ hoạt động ở bệnh viêm khớp dạng thấp.Y học thực hành 797(12):5-8.
110.    Son K. M., Kim S.Y., Lee S.H., et al., (2015) Comparison of the disease activity score using the erythrocyte sedimentation rate and C-reactive protein levels in Koreans with rheumatoid arthritis.International Journal of Rheumatic Diseases.19 (12):1278-1283.
111.    Imran M. Y., Khan E.A.S., Ahmad N.M., et al., (2015) Depression in Rheumatoid Arthritis and its relation to disease activity.Pak J Med Sci, .31(2):393-7.
112.    Gary  S., Firestein G.C.B., Sherine  E.G., et al., (2017) Kelley and Firestein’s Textbook of Rheumatology.Elsevier Philadelphia, Chapter 69.
113.    Persson G.R., (2012) Rheumatoid arthritis and periodontitis – inflammatory and infectious connections. Review of the literature.Journal of Oral Microbiology,, 4:118-29.
114.    Dao Hung Hanh., Do Trung Quan., Sakamoto J., et al., (2010) Increased frequency of metabolic syndrome among Vietnamese women with early rheumatoid arthritis: a cross-sectional study. Arthritis Res Ther 12(6):R218.
115.    Casas Y.S., Rivera T.C.G., Santana L.E.C., et al., (2010) Impact of age on clinical manifestations and outcome in Puerto Ricans with rheumatoid arthritis. Ethnicity & Disease.20(1):191-5.
116.    Kremers H.M., Crowson C.S., Nicola P.J., et al., (2005) Increased unrecognized coronary heart disease and sudden deaths in rheumatoid arthritis: a population-based cohort study.Arthritis Rheum. .52(2):402-11.
117.    Solomon DH., Curhan GC., Rimm EB., et al., (2004) Cardiovascular risk factors in women with and without rheumatoid arthritis. Arthritis Rheum 50(11):3444-9.
118.    Nguyễn Vĩnh Ngọc., (2008) Bước đầu đánh giá các yếu tố nguy cơ gây xơ vữa động mạch trên bệnh nhân viêm khớp dạng thấp.tạp chí  Y học thực hành, tập 5, 608-609.
119.    Panoulas V.F, Douglas KMJ, Milionis HJ, (2007) Prevalence and associations of hypertension and its control in patients with rheumatoid arthritis.Rheumatology 46(9 ):1477–1482.
120.    Trần Ngọc Ân., Hellmann David B., (2001) Viêm khớp dạng thấp, Các bệnh cơ xương khớp, Chẩn đoán và điều trị Y học hiện đại, tập I.Nhà xuất bản Y học, , 1182-1192.
121.    Trần Thị Minh Hoa (2012) Nghiên cứu mối liên quan của nồng độ Hemoglobin với các chỉ số đánh giá mức độ hoạt động ở bệnh nhân viêm khớp dạng thấp. Y học thực hành 3/2012, 30-33.
122.    Leeb B. F., (2004) The DAS28 in rheumatoid arthritis and fibromyalgia patients.Rheumatology (Oxford), .43(12):1504-7.
123.    Hochberg M.C., Chang R.W., Dwosh I.S., et al., (1992 ) The american college of rheumatology 1991 revised criteria for the classification of global functional status in rheumatoid arthritis.Arthritis Rheum. .35(5):498-502.
124.    Wolfe F., Michaud K., (2006) Anemia and renal function in patients with rheumatoid arthritis.J Rheumatol, .33(8):1516-22.
125.    Han C., Rahman M.U., Doyle M.K., et al., (2007) Association of anemia and physical disability among patients with rheumatoid arthritis. The Journal of Rheumatology November 34(11):2177-2182.
126.    Abdul W. A., Mohammad M., Rahman M.M., et al., (2013) Anti-cyclic citrullinated peptide antibody is a good indicator for the diagnosis of rheumatoid arthritis.Pak J Med Sci,.29(3):773-7.
127.    Shakiba Y., Koopah S., Jamshidi A.R., et al., (2014) Anti-cyclic citrullinated peptide antibody and rheumatoid factor isotypes in Iranian patients with rheumatoid arthritis: evaluation of clinical value and association with disease activity.Iran J Allergy Asthma Immunol, .13(3):147-56.
128.    Choe J. Y., Bae J., Lee H., et al., (2013) Relation of rheumatoid factor and anti-cyclic citrullinated peptide antibody with disease activity in rheumatoid arthritis: cross-sectional study.Rheumatol Int, .33(9):2373-9.
129.    Hafstrom I., Engvall I.L., Ronnelid J., et al., (2014) Rheumatoid factor and anti-CCP do not predict progressive joint damage in patients with early rheumatoid arthritis treated with prednisolone: a randomised study.BMJ Open, .4(7):e005246.
130.    Hallert E., Husberg M., Skogh T., (2011) 28-Joint count disease activity score at 3 months after diagnosis of early rheumatoid arthritis is strongly associated with direct and indirect costs over the following 4 years: the Swedish TIRA project.Rheumatology (Oxford), 50(7), 1259-67.
131.    Smyrnova G., (2014) The relationship between hemoglobin level and disease activity in patients with rheumatoid arthritis.Rev Bras Reumatol,.54(6):437-40.
132.    Kanik .K.S., Chrousos G.P, Schumacher H.R, et al., (2000) Adrenocorticotropin, Glucocorticoid, and Androgen Secretion in Patients with New Onset Synovitis/Rheumatoid Arthritis: Relations with Indices of Inflammation*. J Clin Endocrinol Metab.85(4):1461-6.
133.    Yousri NA., Bayoumy K., Elhaq WG., et al., (2017 ) Large Scale Metabolic Profiling identifies Novel Steroids linked to Rheumatoid Arthritis.Sci Rep.7(1):9137.
134.    Catley D., Kaell A.T., Kirschbaum C., et al., (2000) A Naturalistic Evaluation of Cortisol Secretion in Persons with Fibromyalgia and Rheumatoid Arthritis.Arthritis Care Res 13(1):51-61.
135.    Pincus T., Sokka T., Cutolo M., et al., (2015) The past versus the present, 1980–2004: reduction of mean initial low-dose, long-term glucocorticoid therapy in rheumatoid arthritis from 10.3 to 3.6 mg/day, concomitant with early methotrexate, with long-term effectiveness and safety of less than 5 mg/day. .Neuroimmunomodulation 22(1):89–103.
136.    Townsend H.B., Sang K.G., (2004) Glucocorticoid use in rheumatoid arthritis: benefits, mechanims, and risks.Clin Exp Rheumatol 22 (suppl.35), S77-S82.
137.    Landewe R.B.M., Boers  M., Verhoeven A. C., et al., (2002) COBRA combination therapy in patients with early rheumatoid arthritis.Arthritis Rheum 46(2):347-56.
138.    Charmandari E., Nicolaides NC., Chrousos GP., et al., (2014) Adrenal insufficiency.Lancet, 383:2152–2167.
139.    Everdingen V.A., Huisman A.M., Wenting M.J., et al., (2002) Down regulation of glucocorticoid receptors in early-diagnosed rheumatoid arthritis.Clin Exp Rheumatol, .20(4):463-8.
140.    Chakravarthy M. V., Henderson K.E., (2009) Adrenal Insufficiency The Washington Manual:.Endocrinology Subspecialty Consult. Lippincott Williams & Wilkins. , 70-79. .
141.    Gulliver T., Eid N., (2005) Effects of glucocorticoids on the hypothalamic-pituitary-adrenal axis in children and adults.Immunol Allergy Clin North Am,.25(3):541-555.
142.    Hopkins R.L., Leinung M.C., (2005) Exogenous Cushing’s syndrome and glucocorticoid withdrawal.Endocrinol Metab Clin North Am, .34(2):371-384 
143.    Miozzari M., Ambuhl P.M., (2004) Steroid withdrawal after longterm medication for immunosuppressive therapy in renal transplant patients: adrenal response and clinical implications.Nephrol Dial Transplant, 19(10), 2615-2621.
144.    Selek A., Cetinarslan B., Canturk Z., et al., (2018 ) The Utility of Preoperative ACTH/Cortisol Ratio for the Diagnosis and Prognosis of Cushing’s Disease.J Neurosci Rural Pract.9(1):106–111.
145.    Lopes J. M., (2018) ACTH/Cortisol Ratio May Be Simple, Reliable Test to Diagnose Cushing’s Disease.
146.    Woo Y.S., Isidori A.M., Wat W.Z., et al., (2005) Clinical and biochemical characteristics of adrenocorticotropin-secreting macroadenomas. .J Clin Endocrinol Metab.90(8):4963–9.
147.    Machado M.C., Alcantara A.E., Pereira A.C., et al., (2016) Negative correlation between tumour size and cortisol/ACTH ratios in patients with Cushing’s disease harbouring microadenomas or macroadenomas.J Endocrinol Invest.39(12):1401–9.
148.    Erturk E., Jaffe C.A., Barkan A.L., et al., (1998) Evaluation of the integrity of the hypothalamic-pituitary-adrenal axis by insulin hypoglycemia test.J Clin Endocrinol Metab.83(7):2350-2354.
149.    Carlesso L.C., Sturgeon J. A., Zautra A. J., et al., (2016) Exploring the Relationship Between Disease-Related Pain and Cortisol Levels in Women with Osteoarthritis.available in PMC 2017 Dec 1.24(12):2048–2054.
150.    Zautra A.J., Burleson M.H., Matt K.S., et al., (1994) Interpersonal stress, depression, and disease activity in rheumatoid arthritis and osteoarthritis patients. .Health Psychol.13(2):139–48.

Leave a Comment