Nghiên cứu tính an toàn và tác dụng tăng cường khả năng sinh tinh của cao đặc Testin CT3 trên động vật thực nghiệm
Luận án tiến sĩ y học Nghiên cứu tính an toàn và tác dụng tăng cường khả năng sinh tinh của cao đặc Testin CT3 trên động vật thực nghiệm.Xã hội ngày một phát triển nhưng kèm theo công nghiệp hóa, hiện đại hóa làm ô nhiễm môi trường, stress, lạm dụng hóa chất… Những yếu tố đó tác động trực tiếp hoặc gián tiếp lên quá trình sản sinh và trưởng thành của tinh trùng, khiến cơ chế bệnh sinh của suy giảm tinh trùng rất phức tạp.
Khả năng sinh sản của nam giới thông qua sự sản sinh tinh dịch bao gồm tinh trùng có chất lượng và bình thường về số lượng, phù hợp với mong muốn và khả năng giao phối [1]. Có rất nhiều lý do dẫn đến xuất hiện vô sinh ở nam giới như rối loạn di truyền, tắc nghẽn hay biến dạng ống sinh tinh, giảm sản xuất tinh trùng, giảm chất lượng các thông số tinh dịch, rối loạn chức năng cương dương và bệnh liệt dương [2]. Nhiều nghiên cứu đã cho thấy các thông số tinh dịch ở 25 – 40% nam thanh niên thấp hơn so với tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới [3]. Nồng độ tinh trùng thấp là nguyên nhân dẫn đến vô sinh ở nam giới [4]. Trong đó suy giảm tinh trùng là một trong những nguyên nhân trực tiếp gây vô sinh. Tình trạng suy giảm tinh trùng ngày nay có xu hướng gia tăng, tuy không gây nguy hiểm và không phải là bệnh lý cấp tính cần xử trí ngay, nhưng ảnh hưởng nhiều đến tâm lý cũng như giảm chất lượng cuộc sống hàng ngày của bệnh nhân. Hiện nay, việc điều trị suy giảm tinh trùng còn gặp nhiều khó khăn do cơ chế bệnh phức tạp, nên mặc dù có nhiều phương pháp điều trị được đưa ra nhưng kết quả còn hạn chế theo từng nguyên nhân.
Các phương pháp điều trị theo y học hiện đại đã có nhiều thành tựu trong điều trị suy giảm tinh trùng và mang lại một số kết quả nhất định trong cải thiện triệu chứng cũng như chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân, nhưng kết quả không ổn định và có nhiều tác dụng không mong muốn. Các phương pháp điều trị khác nhau như phẫu thuật, hóa chất, thuốc y học cổ truyền sẵn có đều có thể giúp tăng cường khả năng sinh sản. Hiện nay, trên thế giới cũng như ở Việt Nam có xu hướng nghiên cứu các thuốc có nguồn gốc từ dược liệu. Theo nhiều nghiên cứu, thuốc có nguồn gốc từ dược liệu có ảnh hưởng tích cực đến các thông số tinh trùng [5]. Vì vậy, việc sử dụng các phương thuốc y học cổ truyền trong điều trị suy giảm tinh trùng đã và đang được quan tâm. Các bài thuốc Y học cổ truyền là một trong những phương pháp chữa suy giảm tinh trùng có hiệu quả trên thực tế.
Cao đặc Testin CT3 (công thức 3) gồm 8 vị dược liệu: bá bệnh, dâm dương hoắc, ba kích, xà sàng tử, bạch tật lê, hoàng kỳ, đương quy, câu kỷ tử. Testin CT3 được thiết kế dựa trên cơ sở lý luận và biện chứng của Y học cổ truyền, có tác dụng bổ thận, sinh tinh, ích khí huyết, điều trị suy giảm chức năng sinh dục nam. Sản phẩm trong nghiên cứu này được bào chế dưới dạng cao đặc với mục đích kết hợp các dược liệu trên sẽ tạo ra tác dụng mạnh hơn và ít độc tính hơn. Do đó để góp phần tạo tiền đề nghiên cứu phát triển bài thuốc này trên thực tiễn, đề tài: “Nghiên cứu tính an toàn và tác dụng tăng cường khả năng sinh tinh của cao đặc Testin CT3 trên động vật thực nghiệm” được thực hiện nhằm 2 mục tiêu:
1. Xác định được độc tính cấp, độc tính bán trường diễn, độc tính sinh sản và phát triển của cao đặc Testin CT3.
2. Đánh giá được tác dụng tăng cường khả năng sinh tinh của cao đặc Testin CT3 trên mô hình gây suy giảm sinh sản chuột đực thực nghiệm.
MỤC LỤC
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục các chữ viết tắt
Danh mục bảng
Danh mục biểu đồ
Danh mục hình
ĐẶT VẤN ĐỀ 1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN 3
1.1. Quá trình sinh tinh 3
1.2. Những yếu tố ảnh hưởng tới quá trình sinh tinh trùng 6
1.2.1. Điều hòa nội tiết trong quá trình sinh tinh 6
1.2.2. Nhiệt độ 7
1.2.3. Yếu tố di truyền 8
1.2.4. Béo phì 9
1.2.5. Bệnh đái tháo đường 10
1.2.6. Hóa chất môi trường 10
1.2.7. Nhiễm trùng 11
1.3. So sánh giải phẫu, mô học cơ quan sinh dục giữa người và chuột 11
1.3.1. Tinh hoàn 12
1.3.2. Ống dẫn tinh 14
1.3.3. Túi tinh 15
1.3.4. Tuyến tiền liệt 16
1.3.5. Tuyến hành niệu đạo 18
1.3.6. Tuyến bao quy đầu 19
1.3.7. Niệu đạo 20
1.3.8. Dương vật 22
1.3. Một số mô hình nghiên cứu tác dụng trên sinh sản nam và phương pháp đánh giá chức năng sinh sản nam bằng mô hình in vitro 22
1.3.1. Mô hình gây suy giảm sinh sản trên động vật thực nghiệm 23
1.3.2. Một số mô hình nghiên cứu tác dụng trên chức năng sinh sản nam 28
1.3.3. Phương pháp đánh giá chức năng sinh sản bằng mô hình in vitro 32
1.4. Tình hình nghiên cứu các dược liệu trong Testin CT3 34
1.4.1. Bá bệnh 36
1.4.2. Dâm dương hoắc 36
1.4.3. Ba kích 38
1.4.4. Xà sàng tử 38
1.4.5. Bạch tật lê 39
1.4.6. Hoàng kỳ 40
1.4.7. Đương quy 41
1.4.8. Câu kỷ tử 41
1.4.9. Tình hình nghiên cứu tại Việt Nam 42
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 44
2.1. Chất liệu nghiên cứu 44
2.2. Đối tượng nghiên cứu 46
2.2.1. Nghiên cứu tính an toàn 46
2.2.2. Đánh giá tác dụng 46
2.3. Phương pháp nghiên cứu 47
2.3.1. Nghiên cứu tính an toàn của Testin CT3 48
2.3.2. Nghiên cứu đánh giá tác dụng của Testin CT3 53
2.3.3. Kỹ thuật cho động vật uống thuốc 66
2.4. Xử lý số liệu 68
2.5. Địa điểm nghiên cứu 68
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 69
3.1. Kết quả nghiên cứu tính an toàn của cao đặc Testin CT3 69
3.1.1. Kết quả nghiên cứu độc tính cấp của Testin CT3 69
3.1.2. Kết quả nghiên cứu độc tính bán trường diễn của Testin CT3 70
3.1.3. Kết quả nghiên cứu ảnh hưởng của Testin CT3 trên quá trình sinh sản và phát triển qua các thế hệ 81
3.2. Đánh giá tác dụng của Testin CT3 84
3.2.1. Trên mô hình chuột cống gây suy giảm sinh sản bằng stress nhiệt 84
3.2.2. Tác dụng của Testin CT3 trên chuột nhắt gây suy giảm sinh sản bằng stress giam giữ 92
3.2.3. Kết quả đánh giá hoạt tính androgen của cao đặc Testin CT3 101
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN 104
4.1. Tính an toàn của cao đặc Testin CT3 104
4.1.1. Độc tính cấp của Testin CT3 104
4.1.2. Độc tính bán trường diễn 108
4.1.3. Độc tính trên sinh sản và phát triển 114
4.2. Tác dụng của cao đặc Testin CT3 117
4.2.1. Tác dụng của cao đặc Testin CT3 trên mô hình gây suy giảm sinh sản bằng stress nhiệt 118
4.2.2. Tác dụng của Testin CT3 trên mô hình gây suy giảm sinh sản bằng stress giam giữ 133
4.2.3. Hoạt tính androgen của Testin CT3 140
KẾT LUẬN 146
KIẾN NGHỊ 148
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
DANH MỤC BẢNG
Bảng Tên bảng Trang
2.1. Thang điểm Johnsen 56
2.2. Thang điểm Mustafa 62
3.1. Kết quả đánh giá độc tính cấp của Testin CT3 69
3.2. Ảnh hưởng của Testin CT3 đến trọng lượng cơ thể thỏ 71
3.3. Ảnh hưởng của Testin CT3 đến số lượng hồng cầu thỏ 72
3.4. Ảnh hưởng của Testin CT3 đến huyết sắc tố 73
3.5. Ảnh hưởng của Testin CT3 đến số lượng bạch cầu thỏ 74
3.6. Ảnh hưởng của Testin CT3 đến số lượng tiểu cầu 75
3.7. Ảnh hưởng của Testin CT3 đến hoạt độ AST 76
3.8. Ảnh hưởng của Testin CT3 đến hoạt độ ALT 77
3.9. Ảnh hưởng của Testin CT3 đến nồng độ ure 78
3.10. Ảnh hưởng của Testin CT3 đến creatinin 79
3.11. Chỉ số phôi thai của thế hệ P mang thai F1 82
3.12. Chỉ số phôi thai của thế hệ F1 mang thai F2 83
3.13. Ảnh hưởng Testin CT3 đến sự sinh con thế hệ P 83
3.14. Ảnh hưởng Testin CT3 đến sự sinh con thế hệ F1 84
3.15. Ảnh hưởng đến trọng lượng trên mô hình stress nhiệt 84
3.16. Tác dụng của Testin CT3 lên trọng lượng cơ quan sinh dục chuột suy giảm sinh sản bằng stress nhiệt 85
3.17. Tác dụng Testin CT3 đối với mức độ di động của tinh trùng 87
3.18. Ảnh hưởng của Testin CT3 tới trọng lượng cơ thể chuột trên mô hình gây suy giảm sinh sản bằng stress giam giữ 92
3.19. Tác dụng của Testin CT3 lên trọng lượng tinh hoàn, túi tinh chuột gây suy giảm sinh sản bằng stress giam giữ 93
3.20. Tác dụng của Testin CT3 lên trọng lượng tuyến tiền liệt, tuyến Cowper, cơ nâng hậu môn trên mô hình stress giam giữ 94
3.21. Tác dụng của Testin CT3 đến kích thước ống sinh tinh 95
3.22. Đánh giá ống sinh tinh theo thang điểm Mustafa 98
3.23. Ảnh hưởng của Testin CT3 đến trọng lượng chuột trong nghiên cứu đánh giá hoạt tính androgen 101
3.24. Ảnh hưởng Testin CT3 đến trọng lượng quy đầu, tuyến tiền liệt trong nghiên cứu đánh giá hoạt tính androgen 102
3.25. Ảnh hưởng Testin CT3 đến trọng lượng túi tinh, tuyến Cowper, cơ nâng hậu môn trong đánh giá hoạt tính androgen 103
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ Tên biểu đồ Trang
3.1. Mối tương quan giữa liều dùng và tỷ lệ chuột chết trong 72h 70
3.2. Ảnh hưởng của Testin CT3 lên khả năng mang thai 81
3.3. Ảnh hưởng Testin CT3 đến số lượng tinh trùng 86
3.4. Nồng độ testosteron 88
3.5. Tỷ lệ nhóm điểm theo Johnsen 89
3.6. Biểu đồ Boxplot phân bố điểm Johnsen 90
3.7. Biểu đồ Boxplot phân bố điểm Mustafa của 4 lô nghiên cứu 99
3.8. Tỷ lệ nhóm điểm theoMustafa 100
DANH MỤC HÌNH
Hình Tên hình Trang
1.1. Mặt cắt ngang ống dẫn tinh 3
1.2. Quá trình sinh tinh 4
1.3. Hệ thống sinh sản chuột đực (A) và người (B) 12
1.4. Tinh hoàn chuột đực (A) và tinh hoàn người (B) 13
1.5. Ống sinh tinh chuột (A) và người (B) 14
1.6. Tuyến tiền liệt chuột 17
1.7. Tuyến hành niệu đạo chuột 19
1.8. Giải phẫu vùng tuyến bao quy đầu chuột 20
1.9. Niệu đạo dương vật (A) và niệu đạo màng (B) 21
1.10. Dương vật chuột 22
2.1. Tóm tắt quy trình sản xuất Testin CT3 45
2.2. Sơ đồ các bước nghiên cứu 47
2.3. Sơ đồ nghiên cứu độc tính cấp của Testin CT3 49
2.4. Sơ đồ nghiên cứu độc tính bán trường diễn Testin CT3 51
2.5. Gây tổn thương tinh hoàn bằng ngâm vào nước nóng 42ºC 53
2.6. Sơ đồ nghiên cứu theo mô hình stress nhiệt 55
2.7. Bình ổn nhiệt vạn năng 57
2.8. Buồng đếm Makler 58
2.9. Máy bách phân bạch cầu 58
2.10. Gây suy giảm sinh sản chuột bằng stress giam giữ 60
2.11. Sơ đồ nghiên cứu theo mô hình stress giam giữ 61
2.12. Sơ đồ nghiên cứu hoạt tính androgen 66
2.14. Kim cho chuột nhắt và chuột cống uống thuốc 67
2.15. Quy trình cho chuột uống thuốc 68
3.1. Ảnh mô bệnh học gan thỏ thực nghiệm 80
3.2. Ảnh mô bệnh học thận thỏ thực nghiệm 80
3.3. Ảnh mô bệnh học lách thỏ thực nghiệm 80
3.4. Điểm Johnsen đánh giá ống sinh tinh qua mặt cắt ngang 91
3.5. Kích thước OST và lòng OST lô chứng 96
3.6. Kích thước OST và lòng OST lô mô hình 96
3.7. Kích thước OST và lòng OST lô trị 1 97
3.8. Kích thước OST và lòng OST lô trị 2 97
3.9. Điểm đánh giá ống sinh tinh qua mặt cắt ngang 101