Nhận xét đặc điểm lâm sàng và hình ảnh siêu âm u xơ tử cung

Khóa luận tốt nghiệp đại học Nhận xét đặc điểm lâm sàng và hình ảnh siêu âm u xơ tử cung . U xơ tử cung (UXTC) là khối u lành tính, có nguồn gốc từ tế bào cơ trơn tử cung, là khối u vùng chậu phổ biến nhất, tỉ lệ 20-25% ở các phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, 70% phụ nữ ở độ tuổi 45[14]. Khi tuổi của người phụ nữ gia tăng thì UXTC cũng thường có kích thước lớn hơn, số lượng u xơ cũng nhiều hơn và ty lệ phải nhập viện vì UXTC cũng cao hơn, tỉ lệ mắc bệnh sẽ giảm ở nhóm phụ nữ tuổi mãn kinh. Trong những năm qua UXTC là một trong các chỉ định thường gặp nhất cho cắt tử cung trên toàn cầu. Tuy nhiên, cắt tử cung gây nhiều biến chứng cũng như tăng gánh nặng kinh tế cho người bệnh[3]. U xơ thường được phát hiện tình cờ khi đi khám vì các triệu chứng: Rối loạn kinh nguyệt, vô sinh, chậm có thai, ra máu âm đạo hoặc tự sờ thấy khối u ở vùng bụng dưới[4]. Khi các triệu chứng thông thường của u xơ tử cung tăng lên sẽ dẫn đến nhiều biến chứng bao gồm: chảy máu, chèn ép niệu quản, chèn ép trực tràng, nhiễm khuẩn, ung thư hóa,… Ở lứa tuổi sinh đẻ u xơ tử cung có thể gây chậm có thai hoặc vô sinh[27]. Nghiên cứu của Buttram năm 1981 cho kết quả 27,0% bệnh nhân mổ về u xơ tử cung bị vô sinh[33]. Nghiên cứu khác của P.Lopes ở phụ nữ có UXTC cho thấy thai kém phát triển là 3,5%, thai chết lưu là 1,75%[32]. UXTC có biến chứng gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và ảnh hưởng đến khả năng sinhsản của người phụ nữ. Do vậy việc chẩn đoán sớm và theo dõi UXTC rất quan trọng. Việc chẩn đoán và theo dõi UXTC dựa trên các triệu chứng lâm sàng, khám thực thể và các phương pháp cận lâm sàng. Phần lớn trường hợp UXTC đều không biểu hiện triệu chứng và được chẩn đoán tình cờ khi khám phụ khoa và siêu âm.

Siêu âm là kỹ thuật hình ảnh đầu tay trong chẩn đoán UXTC, được sử dụng rộng rãi, ít tốn kém và giúp đánh giá tổng quát vùng chậu, đếm số lượng khối u, vị trí, thể tích, quan sát các khối u lớn, tìm kiếm quá sản nội mạc, phần phụ(vòi trứng, buồng trứng)[3]. Đặc điểm hình ảnh của UXTC rất đa dạng phụ thuộc vào vị trí của khối u so với thành tử cung và cấu trúc của khối u[24]. Đặc2 điểm lâm sàng của UXTC thường ít triệu chứng và thường được phát hiện tình cờ gây khó khăn trong chẩn đoán bệnh[14].
Với mục đích phát hiện sớm bệnh u xơ tử cung, tăng hiệu quả chẩn đoán, theo dõi và điều trị cho bệnh nhân. Chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài :
“ Nhận xét đặc điểm lâm sàng và hình ảnh siêu âm u xơ tử cung ” với các mục tiêu :
1. Mô tả đặc điểm lâm sàng của các bệnh nhân u xơ tử cung.
2. Mô tả đặc điểm hình ảnh siêu âm của u xơ tử cung

MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ ………………………………………………………………………………………….1
CHƯƠNG I: TỔNG QUAN……………………………………………………………………..3
1.1. Cấu tạo giải phẫu và sinh lý của tử cung……………………………………………3
1.1.1. Cấu tạo giải phẫu………………………………………………………………………3
1.1.2. Sinh lý tử cung …………………………………………………………………………4
1.2. Tổng quan về u xơ tử cung………………………………………………………………5
1.2.1. Khái niệm ………………………………………………………………………………..5
1.2.2. Giải phẫu bệnh …………………………………………………………………………5
1.2.3. Vị trí của u xơ tử cung……………………………………………………………….6
1.2.4. Triệu chứng lâm sàng………………………………………………………………..6
1.2.5. Hình ảnh siêu âm và một số cận lân sàng khác……………………………..7
1.2.6. Chẩn đoán phân biệt………………………………………………………………..11
1.2.7. Tiến triển và biến chứng…………………………………………………………..12
1.2.8. Các phương pháp điều trị u xơ tử cung………………………………………13
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU…………..15
2.1. Đối tượng nghiên cứu……………………………………………………………………15
2.1.1. Đối tượng……………………………………………………………………………….15
2.1.2. Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân ………………………………………………..15
2.1.3. Tiêu chuẩn loại trừ ………………………………………………………………….15
2.2. Địa điểm nghiên cứu……………………………………………………………………..15
2.3. Thời gian nghiên cứu…………………………………………………………………….15
2.4. Phương pháp nghiên cứu……………………………………………………………….15
2.4.1. Thiết kế nghiên cứu…………………………………………………………………15
2.4.2. Cỡ mẫu ………………………………………………………………………………….15
2.4.3. Phương pháp thu thập thông tin ………………………………………………..15
2.4.4. Kỹ thuật siêu âm……………………………………………………………………..162.5. Phương tiện nghiên cứu…………………………………………………………………17
2.6. Các biến số nghiên cứu………………………………………………………………….17
2.7. Phương pháp xử lý số liệu……………………………………………………………..18
2.8. Đạo đức nghiên cứu………………………………………………………………………18
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ………………………………………………..20
3.1. Đặc điểm lâm sàng ……………………………………………………………………….20
3.1.1. Phân bố theo độ tuổi………………………………………………………………..20
3.1.2. Phân bố nơi ở………………………………………………………………………….20
3.1.3. Phân bố theo nghề nghiệp ………………………………………………………..21
3.1.4. Tiền sử sản phụ khoa……………………………………………………………….22
3.1.5. Đặc điểm triệu chứng lâm sàng…………………………………………………23
3.1.6. Kích thước tử cung đánh giá bằng khám lâm sàng………………………23
3.2. Đặc điểm hình ảnh siêu âm của UXTC……………………………………………24
3.2.1. Đặc điểm khối âm của u xơ tử cung…………………………………………..24
3.2.2. Vị trí của u xơ tử cung……………………………………………………………..26
3.2.3. Số lượng u xơ tử cung……………………………………………………………..28
3.2.4. Kích thước u xơ tử cung…………………………………………………………..28
3.2.5. Xử trí …………………………………………………………………………………….30
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN ………………………………………………………………………32
4.1. Đặc điểm lâm sàng ……………………………………………………………………….32
4.1.1. Tuổi ………………………………………………………………………………………32
4.1.2. Nơi ở và nghề nghiệp ………………………………………………………………33
4.1.3. Tiền sử sản phụ khoa……………………………………………………………….33
4.1.4. Triệu chứng lâm sàng………………………………………………………………34
4.1.5. Kích thước tử cung đánh giá bằng khám lâm sàng………………………35
4.2. Đặc điểm hình ảnh siêu âm u xơ tử cung …………………………………………35
4.2.1. Đặc điểm khối âm của u xơ tử cung…………………………………………..354.2.2. Vị trí u xơ tử cung …………………………………………………………………..36
4.2.3. Số lượng u xơ tử cung……………………………………………………………..36
4.2.4. Kích thước u xơ tử cung…………………………………………………………..37
4.2.5. Xử trí …………………………………………………………………………………….38
KẾT LUẬN ……………………………………………………………………………………………3

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1. Phân bố theo nhóm tuổi của bệnh nhân trong nghiên cứu …………………20
Bảng 2. Phân bố theo nghề nghiệp……………………………………………………………..21
Bảng 3. Tiền sử sản phụ khoa……………………………………………………………………22
Bảng 4. Triệu chứng lâm sàng vào viện………………………………………………………23
Bảng 5. Kích thước tử cung ………………………………………………………………………23
Bảng 6. Hình ảnh khối u trên siêu âm…………………………………………………………25
Bảng 7. Vị trí của UXTC theo giải phẫu tử cung …………………………………………27
Bảng 8. Vị trí UXTC theo tương quan với cơ tử cung ………………………………….27
Bảng 9. Số lượng UXTC…………………………………………………………………………..28
Bảng 10. Kích thước UXTC trên siêu âm……………………………………………………28
Bảng 11. Liên quan giữa kích thước tử cung khám trên lâm sàng và kích thước
UXTC trên siêu âm ………………………………………………………………………………….29
Bảng 12. Xử trí u xơ tử cung …………………………………………………………………….31
Bảng 13. Kết quả xét nghiệm mô bệnh học…………………………………………………31
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 1. Đặc điểm nơi ở của đối tượng nghiên cứu …………………………………..21
Biểu đồ 2. Mối tương quan giữa kích thước tử cung khám trên lâm sàng và kích
thước UXTC theo siêu âm ………………………………………………………………………..3

DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 1. Tử cung nhìn ngoài[10]…………………………………………………………………..4
Hình 2. U xơ dưới thanh mạc[16]………………………………………………………………..8
Hình 3. U xơ trong cơ TC đoạn đáy[16]……………………………………………………….9
Hình 4. U xơ dưới niêm mạc[35]…………………………………………………………………9
Hình 5. Hình ảnh điển hình UXTC[12]. ……………………………………………………..10
Hình 6. UXTC hoại tử[24]………………………………………………………………………..11
Hình 7. Hình ảnh đáy tử cung có khối giảm âm, bờ khối u đều. Bệnh nhân T.T.S
47 tuổi ( Mã bệnh án:1932049)………………………………………………………………….26
Hình 8. Hình ảnh tử cung to, âm vang cơ tử cung không đồng nhất, xơ hóa toàn
bộ. Bệnh nhân Đ.T.L 51 tuổi ( Mã bệnh án:1924466)…………………………………..2