Nhiễm trùng do tụ cầu vàng: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị

Tụ cầu vàng là gì?

Tụ cầu vàng có tên khoa học là Staphylococcus aureus (MRSA) kháng methicillin là do một loại vi khuẩn tụ cầu kháng với nhiều loại kháng sinh được sử dụng để điều trị nhiễm trùng tụ cầu khuẩn thông thường.

Hầu hết các trường hợp nhiễm MRSA xảy ra ở những người đã ở bệnh viện hoặc các cơ sở chăm sóc sức khỏe khác, chẳng hạn như viện dưỡng lão và trung tâm lọc máu. Khi xảy ra trong các cài đặt này, nó được gọi là MRSA liên quan đến chăm sóc sức khỏe (HA-MRSA). Nhiễm trùng HA-MRSA thường liên quan đến các thủ tục hoặc thiết bị xâm lấn, chẳng hạn như phẫu thuật, ống tiêm tĩnh mạch hoặc khớp nhân tạo.

Một loại nhiễm trùng MRSA khác đã xảy ra trong cộng đồng rộng lớn hơn – trong số những người khỏe mạnh. Hình thức này, MRSA liên quan đến cộng đồng (CA-MRSA), thường bắt đầu như một nhọt da đau đớn. Nó lây lan qua tiếp xúc da kề da. Dân số có nguy cơ bao gồm các nhóm như đô vật trung học, nhân viên chăm sóc trẻ em và những người sống trong điều kiện đông đúc.

Nhiễm trùng MRSA có thể chống lại tác dụng của nhiều loại kháng sinh thông thường, vì vậy chúng khó điều trị hơn. Điều này có thể cho phép các bệnh nhiễm trùng lây lan và đôi khi trở nên đe dọa tính mạng.

• Các loại vi khuẩn Staphylococcus aureus khác nhau, thường được gọi là “tụ cầu khuẩn”. Vi khuẩn tụ cầu thường được tìm thấy trên da hoặc trong mũi của khoảng một phần ba dân số. Các vi khuẩn nói chung là vô hại trừ khi chúng xâm nhập vào cơ thể thông qua vết cắt hoặc vết thương khác, và thậm chí sau đó chúng thường chỉ gây ra các vấn đề nhỏ về da ở người khỏe mạnh. Trên 1 số đối tượng đặc biệt như suy giảm miễn dịch, nằm viện lâu ngày,… tụ cầu vàng từ ngoài da xâm nhập và bên trong cơ thể dẫn đến tình trạng nhiễm trùng tại 1 số cơ quan gây ra nhiều hệ lụy và điều trị khó khăn do tụ cầu vàng kháng nhiều loại kháng sinh.

• Nhiều người mang vi khuẩn tụ cầu và không bao giờ bị nhiễm trùng tụ cầu khuẩn. Tuy nhiên, nếu bạn mắc nhiễm trùng tụ cầu khuẩn, có khả năng rất cao là do vi khuẩn sinh sống trong cơ thể bạn một khoảng thời gian dài.

• Những vi khuẩn này cũng có thể được truyền từ người sang người khác. Do vi khuẩn tụ cầu rất khỏe mạnh, chúng có thể sống trên các vật dụng như gối hoặc khăn đủ lâu để lây qua người kế tiếp chạm vào chúng và có thể tồn tại trong môi trường nhiệt độ cao, không bị phá hủy bởi muối.

Nhiễm trùng do tụ cầu vàng gây bệnh gì?

Nhiễm tụ cầu khuẩn có thể từ vấn đề về da nhỏ dẫn đến viêm nội tâm mạc, nhiễm trùng đến màng trong tim đe dọa tính mạng. Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh nhiễm khuẩn tụ cầu rất khác nhau, tùy thuộc vào vị trí và mức độ nghiêm trọng của nhiễm trùng. Bao gồm:

Nhiễm trùng da như:

• Nhọt: các loại phổ biến nhất của nhiễm khuẩn tụ cầu là túi mủ phát triển trong nang lông hoặc tuyến dầu. Vùng da trên vùng bị nhiễm bệnh thường trở nên đỏ và sưng lên. Nếu túi nhọt bị phá vỡ, nó có thể sẽ dẫn lưu mủ. Nhọt thường xuất hiện dưới cánh tay, xung quanh bẹn hoặc mông;

• Chốc: tình trạng truyền nhiễm khuẩn phát ban và đau đớn do vi khuẩn tụ cầu khuẩn gây ra. Chốc lở đa phần tập hợp thành các vùng lớn, chảy mủ và hình thành một lớp vỏ có màu như mật ong

• Viêm mô tế bào: một bệnh nhiễm trùng các lớp sâu hơn của da, là nguyên nhân gây đỏ da và sưng tấy trên bề mặt của da. Viêm mô tế bào xảy ra thường xuyên nhất ở chân và bàn chân;

• Hội chứng bỏng da. Độc tố sản xuất ra khi bị nhiễm tụ cầu khuẩn có thể dẫn đến hội chứng bỏng da do tụ cầu, bị ảnh hưởng nhiều nhất là trẻ sơ sinh và trẻ em, đặc điểm tình trạng này là sốt, phát ban và đôi khi mụn nước. Khi các mụn nước vỡ, chúng sẽ để lại một bề mặt thô màu đỏ trông giống như một vết bỏng.

Ngộ độc thực phẩm. Vi khuẩn tụ cầu khuẩn là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất của ngộ độc thực phẩm. Triệu chứng diễn tiến rất nhanh, thường trong vòng vài giờ sau khi ăn thức ăn bị ô nhiễm. Tuy nhiên, các triệu chứng thường biến mất nhanh, chỉ kéo dài nửa ngày. Nhiễm tụ cầu khuẩn trong thực phẩm thường không gây ra sốt. Các dấu hiệu và triệu chứng của loại nhiễm tụ cầu khuẩn này bao gồm: buồn nôn và nôn nhiều, tiêu chảy dẫn đến mất nước, huyết áp thấp, có thể dẫn đến nhiễm trùng huyết.

Nhiễm khuẩn huyết: xảy ra khi vi khuẩn tụ cầu xâm nhập vào máu. Sốt và huyết áp thấp là dấu hiệu của nhiễm khuẩn huyết. Vi khuẩn có thể di chuyển đến các địa điểm nằm sâu bên trong cơ thể, ảnh hưởng đến não, tim, phổi dẫn đến hội chứng sốc nhiễm độc, bệnh nhân có thể tử vong. Biểu hiện thường đột ngột với:

• Sốt cao;

• Buồn nôn và ói mửa;

• Phát ban trên lòng bàn tay và lòng bàn chân, tương tự như bị cháy nắng;

• Sự lú lẫn;

• Đau cơ;

• Bệnh tiêu chảy;

• Đau bụng;

• Viêm khớp tự hoại.

Viêm khớp nhiễm khuẩn thường gây ra do nhiễm tụ cầu khuẩn. Các vi khuẩn thường ảnh hưởng đến đầu gối, nhưng các khớp khác có thể bị ảnh hưởng, bao gồm mắt cá chân, hông, cổ tay, khuỷu tay, vai hoặc cột sống. Các dấu hiệu và triệu chứng có thể bao gồm:

• Sưng khớp;

• Đau nhức ở khớp bị ảnh hưởng;

• Sốt.

Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ mắc bệnh nhiễm trùng tụ cầu vàng:

Một loạt các yếu tố, từ các trạng thái của hệ thống miễn dịch đến các loại hình thể thao đang chơi, đều có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh nhiễm trùng tụ cầu khuẩn.

Rối loạn miễn dịch hoặc các loại thuốc dùng để điều trị bệnh có thể làm cho bạn dễ bị nhiễm trùng tụ cầu khuẩn. Những người có thể có nhiều khả năng mắc nhiễm tụ cầu khuẩn bao gồm những người bị:

• Bệnh đái tháo đường có sử dụng insulin;

• Nhiễm HIV/AIDS;

• Bị suy thận cần được lọc máu;

• Hệ thống miễn dịch suy yếu;

• Ung thư, những người đang trải qua hóa trị hoặc xạ trị;

• Da có thương tổn như eczema, côn trùng cắn hoặc chấn thương nhỏ nhưng hở da;

• Bệnh hô hấp như bệnh xơ nang hoặc khí phế thũng.

Vi khuẩn tụ cầu có thể hiện diện trong các bệnh viện, nơi mà chúng tấn công những người dễ bị nhiễm nhất, bao gồm cả những người có:

• Hệ thống miễn dịch suy giảm;

• Vết bỏng;

• Các vết thương phẫu thuật;

• Các thiết bị xâm lấn;

Các yếu tố nguy cơ khác:

• Sống trong môi trường chật hẹp, đông đúc, mất vệ sinh

• Những người tiêm chích ma túy

• Quan hệ tình dục đồng giới nam

• Chơi các môn thể thao làm trầy xước da

Ngăn ngừa HA-MRSA

Trong bệnh viện, những người bị nhiễm hoặc nhiễm khuẩn MRSA thường được đặt trong các biện pháp phòng ngừa tiếp xúc như một biện pháp để ngăn chặn sự lây lan của MRSA. Du khách và nhân viên y tế chăm sóc người cách ly có thể được yêu cầu mặc quần áo bảo hộ và phải tuân theo các quy trình vệ sinh tay nghiêm ngặt. Bề mặt bị ô nhiễm và đồ giặt nên được khử trùng đúng cách.

Ngăn chặn CA-MRSA

• Rửa tay. Rửa tay cẩn thận vẫn là bảo vệ tốt nhất của bạn chống lại vi trùng. Chà tay nhanh trong ít nhất 15 giây, sau đó lau khô bằng khăn dùng một lần và dùng khăn khác để tắt vòi. Mang theo một chai nhỏ chất khử trùng tay có chứa ít nhất 62 phần trăm cồn trong những lần bạn không tiếp cận được với xà phòng và nước.

• Giữ vết thương được bảo hiểm. Giữ vết cắt và vết trầy sạch và được băng kín, khô cho đến khi lành. Mủ từ vết loét bị nhiễm trùng có thể chứa MRSA và việc che vết thương sẽ giúp ngăn vi khuẩn lây lan.

• Giữ vật dụng cá nhân. Tránh dùng chung vật dụng cá nhân như khăn tắm, khăn trải giường, dao cạo râu, quần áo và dụng cụ thể thao. MRSA lây lan trên các vật thể bị ô nhiễm cũng như qua tiếp xúc trực tiếp.

• Tắm sau khi chơi thể thao hoặc tập luyện. Tắm ngay sau mỗi trò chơi hoặc luyện tập. Sử dụng xà phòng và nước. Đừng dùng chung khăn tắm.

• Vệ sinh khăn trải giường. Nếu bạn có vết cắt hoặc đau, hãy giặt khăn và khăn trải giường trong máy giặt ở chế độ nước nóng nhất (có thêm chất tẩy, nếu có thể) và sấy khô trong máy sấy nóng. Giặt phòng tập thể dục và quần áo thể thao sau mỗi lần mặc.

• Đừng tiêm thuốc bất hợp pháp. Người dùng thuốc tiêm tĩnh mạch có nguy cơ mắc nhiều loại bệnh nhiễm trùng nguy hiểm, bao gồm MRSA, virus gây suy giảm miễn dịch ở người (HIV) và viêm gan

• Thay băng vệ sinh thường xuyên. Hội chứng sốc độc tố do vi khuẩn tụ cầu khuẩn gây ra. Dùng băng vệ sinh trong thời gian dài có thể là hình thành nơi sinh sản cho vi khuẩn tụ cầu, bạn có thể làm giảm nguy cơ mắc hội chứng sốc độc tố bằng cách thay đổi băng vệ sinh thường xuyên, ít nhất mỗi 4-8 giờ. Sử dụng băng vệ sinh thấm hút và cố gắng thay băng vệ sinh nếu có thể;

• Tránh dùng chung vật dụng cá nhân như khăn tắm, khăn trải giường, dao cạo, quần áo và dụng cụ thể thao. Nhiễm tụ cầu khuẩn có thể lây lan qua các vật dụng, cũng như từ người này sang người khác;

• Giặt quần áo, ga giường bằng nước nóng. Vi khuẩn tụ cầu khuẩn có thể tồn tại trên quần áo và ga giường không được rửa sạch đúng cách. Để có thể loại bỏ các vi khuẩn ra ngoài, bạn nên rửa bằng nước nóng bất cứ khi nào có thể. Ngoài ra, bạn nên sử dụng thuốc tẩy có chứa thành phần an toàn. Sấy khô trong máy sấy sẽ tốt hơn so với phơi khô trong không khí nhưng loại tụ cầu khuẩn có thể tồn tại trong máy sấy quần áo.

• Chẩn đoán dựa vào yếu tố dịch tễ, các đối tượng đặc biệt có nguy cơ cao

• Có ổ nhiễm trùng ngoài da

• Các triệu chứng lâm sàng

• Các xét nghiệm máu biểu hiện của phản ứng viêm hệ thống

• Cấy dịch tìm vi khuẩn: chẩn đoán nhiễm trùng do tụ cầu vàng bằng cách kiểm tra một mẫu mô hoặc dịch tiết mũi để tìm dấu hiệu của vi khuẩn kháng thuốc. Mẫu được gửi đến phòng thí nghiệm nơi nó được đặt trong đĩa dinh dưỡng khuyến khích sự phát triển của vi khuẩn. Nhưng vì phải mất khoảng 48 giờ để vi khuẩn phát triển, các xét nghiệm mới hơn có thể phát hiện DNA tụ cầu trong vài giờ hiện đang trở nên phổ biến rộng rãi hơn.

Điều trị nhiễm khuẩn tụ cầu có thể bao gồm:

• Kháng sinh: Thực hiện các xét nghiệm để xác định loại vi khuẩn tụ cầu gây bệnh để lựa chọn loại kháng sinh kháng sinh điều trị nhiễm khuẩn tụ cầu vàng phù hợp.

• Rạch vết thương để hở:  Nếu có ổ nhiễm khuẩn như mụn nhọt, áp xe bác sĩ sẽ rạch vào đó để thoát dịch ra ngoài

• Gỡ bỏ thiết bị là nguy cơ gây nhiễm khuẩn. Nếu nhiễm trùng liên quan đến thiết bị hoặc bộ phận giả,cần loại bỏ nhanh chóng. Đối với một số thiết bị, việc loại bỏ có thể cần phải phẫu thuật.

Xem thêm:

• Trẻ nhiễm khuẩn huyết tụ cầu có dấu hiệu gì?
• Sốc nhiễm khuẩn – vì sao nguy hiểm?
• Nhiễm trùng máu ở trẻ em có chữa được không?