Phân tích danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện Hữu nghị đa khoa Nghệ An năm 2022

Luận văn dược sĩ chuyên khoa 2 Phân tích danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện Hữu nghị đa khoa Nghệ An năm 2022. Theo nhận định của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thực trạng sử dụng thuốc bất hợp lý đã và đang là vấn đề rất nghiêm trọng, mang tính toàn cầu. Đây là một trong những nguyên nhân làm tăng tỷ lệ nhập viện cũng như tỷ lệ tử vong, gia tăng gánh nặng kinh tế, giảm chất lượng chăm sóc sức khoẻ và uy tín của các cơ sở khám chữa bệnh. Số liệu của Bảo hiểm xã hội Việt Nam (BHXHVN) cho thấy, hiện nay chi phí cho tiền thuốc đang chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi phí y tế nói chung và chi phí khám, chữa bệnh (KCB) nói riêng. Chi phí thuốc cũng chiếm tỷ lệ cao nhất trong cơ cấu chi phí KCB bảo hiểm y tế (BHYT) và người bệnh phải đồng chi trả đáng kể. Kết quả nghiên cứu mới được công bố gần đây do trường Đại học Y tế công cộng phối hợp với Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho rằng, tỷ lệ chi phí từ túi tiền của người dân khoảng 40% là khá cao. Thực tế ấy đòi hỏi việc quản lý, cung ứng, sử dụng, thanh toán chi phí thuốc có vai trò hết sức quan trọng nhằm đảm bảo người dân được sử dụng thuốc có chất lượng với giá cả hợp lý và an toàn, phù hợp với cơ cấu bệnh tật và khả năng chi trả của Quỹ BHYT [1]. Các nghiên cứu đã cho thấy tình trạng sử dụng thuốc bất hợp lý xảy ra tại nhiều nước trên thế giới. Tại các nước đang phát triển, 30% – 60% bệnh nhân sử dụng kháng sinh gấp 2 lần so với tình trạng cần thiết [2].

Tại Việt Nam, với những chính sách mở cửa và đa dạng hóa các loại hình cung ứng thuốc, thị trường thuốc ngày càng phong phú về số lượng, chủng loại và cả nhà cung cấp. Về bảo đảm nguồn cung, Bộ trưởng Đào Hồng Lan nêu rõ, thực hiện theo Nghị quyết số 80 của Quốc hội, Bộ Y tế đã gia hạn được 10.572 thuốc, đến nay cả nước đã có nguồn thuốc là 22.000, bảo đảm đủ cung ứng thuốc cho thị trường, đáp ứng nhu cầu của người dân [3]. Đây là một thuận lợi lớn trong việc cung ứng đủ thuốc cho công tác khám chữa bệnh tuy nhiên cũng gây không ít khó khăn, lúng túng trong việc lựa chọn thuốc chữa bệnh không chỉ với các bệnh viện mà ngay cả trong cộng đồng. Vấn đề đặt ra cho các cơ sở khám chữa bệnh là cần xây dựng một danh mục thuốc (DMT) an toàn, có hiệu quả điều trị cao, chi phí hợp lý và luôn sẵn có đáp ứng được yêu cầu điều trị. Để có danh mục thuốc hợp lý các bệnh viện cần phân tích tình hình sử dụng thuốc các năm trước làm căn cứ loại bỏ hoặc bổ sung các thuốc mới một cách khoa học, đồng thời việc đánh giá mức độ phù hợp giữa danh mục thuốc sử dụng và danh mục thuốc trúng thầu cũng cần được quan tâm nghiên cứu.
Với lịch sử 105 năm hình thành và phát triển, Bệnh viện Hữu nghị đa khoa Nghệ An hiện là bệnh viện tuyến cuối về khám, chữa bệnh đa khoa trên địa bàn tỉnh Nghệ An; đồng thời là tuyến cuối khám, chữa bệnh về chuyên ngành Nội khoa, Ngoại khoa và Sản phụ khoa của khu vực Bắc Trung Bộ và đang xây dựng lộ trình lên hạng đặc biệt vào năm 2025. Hiện nay, trung bình mỗi ngày Bệnh viện tiếp đón 1000-1500 lượt bệnh nhân đến khám, 150-250 lượt bệnh nhân cấp cứu, bệnh nhân nội trú trung bình từ 2000-2800 bệnh nhân, phẫu thuật cho trung bình 100 lượt bệnh nhân mỗi ngày. Do đó, nhu cầu sử dụng thuốc ngày càng tăng cao. Việc quản lý và xây dựng DMT đáp ứng được nhu cầu là rất quan trọng do đó cần thường xuyên phân tích DMT giúp lựa chọn thuốc phù hợp và xác định vấn đề sử dụng thuốc. Vậy có tồn tại gì trong DMT sử dụng tại bệnh viện hay không? Bệnh viện sử dụng nhóm thuốc nào, đường dùng nào nhiều nhất? Việc thực hiện sử dụng thuốc theo kết quả đấu thầu như thế nào? Có khó khăn nào trong vấn đề cung ứng thuốc không?… Để trả lời các câu hỏi trên, đề tài “Phân tích danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện Hữu nghị đa khoa Nghệ An năm 2022” được thực hiện nhằm xác định những vấn đề hợp lý, vấn đề tồn tại và nguyên nhân, từ đó đưa ra các đề xuất giúp Hội đồng thuốc và điều trị (HĐT&ĐT) có giải pháp phù hợp, giải quyết các vấn đề tồn tại để đảm bảo DMT bệnh viện sát với nhu cầu sử dụng, tối ưu hóa trong lựa chọn và nâng cao hiệu quả kinh tế. Để đạt được mục đích đó, đề tài được tiến hành với 2 mục tiêu: 1. Phân tích cơ cấu danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện Hữu nghị đa khoa Nghệ An năm 2022;
2. Phân tích một số vấn đề tồn tại và nguyên nhân trong danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện Hữu nghị đa khoa Nghệ An năm 2022.
Từ đó đưa ra một số kiến nghị và đề xuất nhằm hoàn thiện hơn hoạt động xây dựng DMT và sử dụng thuốc tại Bệnh viện đáp ứng nhu cầu sử dụng thuốc hợp lý, an toàn, hiệu quả

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ………………………………………………………………………………………… 3
MỤC LỤC……………………………………………………………………………………………… 4
DANH MỤC BẢNG………………………………………. Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC HÌNH………………………………………………………………………………… 9
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT ……………………………………. 10
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN……………………………………………………………………. 4
1.1. Danh mục thuốc bệnh viện và phương pháp phân tích sử dụng thuốc .. 4
1.1.1. Danh mục thuốc bệnh viện………………………………………………………….. 4
1.1.2. Các phương pháp phân tích sử dụng thuốc………………………………….. 5
1.1.3. Một số văn bản pháp luật liên quan đến lĩnh vực nghiên cứu của đề tài. 8
1.2. Thực trạng phân tích danh mục thuốc sử dụng trong bệnh viện………. 10
1.2.1. Về cơ cấu nhóm tác dụng dược lý………………………………………………. 10
1.2.2. Tình hình sử dụng thuốc theo nguồn gốc xuất xứ ……………………….. 12
1.2.3. Tình hình sử dụng thuốc generic, thuốc biệt dược gốc ………………… 13
1.2.4. Tình hình sử dụng thuốc theo thành phần, đường dùng ……………… 13
1.2.5. Phân tích ABC/VEN …………………………………………………………………. 14
1.3. Một số tồn tại trong danh mục thuốc sử dụng tại bệnh viện …………….. 16
1.3.1. Vấn đề sử dụng thuốc hạng A……………………………………………………. 16
1.3.2. Vấn đề sử dụng thuốc kháng sinh theo đường tiêm …………………….. 17
1.3.3. Vấn đề sử dụng thuốc trúng thầu ………………………………………………. 18
1.3.4. Vấn đề sử dụng thuốc nhập khẩu ………………………………………………. 19
1.3.5. Vấn đề sử dụng thuốc generic, biệt dược gốc………………………………… 20
1.4. Khái quát về bệnh viện Hữu nghị đa khoa Nghệ An………………………… 20
1.5. Tính cấp thiết của đề tài …………………………………………………………………. 23
CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU…………. 26
2.1. Đối tượng, thời gian, địa điểm nghiên cứu ………………………………………. 26
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu ……………………………………………………………….. 262.1.2. Thời gian nghiên cứu………………………………………………………………… 26
2.1.3. Địa điểm nghiên cứu …………………………………………………………………. 26
2.2. Phương pháp nghiên cứu………………………………………………………………… 26
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu ………………………………………………………………….. 26
2.2.2. Mẫu nghiên cứu ……………………………………………………………………….. 26
2.2.3. Phương pháp thu thập số liệu ……………………………………………………. 27
2.2.3.1. Kỹ thuật thu thập số liệu và biểu mẫu thu thập……………………….. 27
2.2.3.2. Chi tiết cách thức thu thập số liệu …………………………………………… 28
2.2.4. Biến số nghiên cứu ……………………………………………………………………. 30
2.2.5. Xử lý và phân tích số liệu ………………………………………………………….. 34
2.2.5.1. Xử lý số liệu …………………………………………………………………………… 34
2.2.5.2. Phân tích số liệu …………………………………………………………………….. 34
CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU……………………………………………….. 39
3.1. Kết quả phân tích cơ cấu danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện Hữu
nghị đa khoa Nghệ An năm 2022……………………………………………………….. 39
3.1.1. Cơ cấu danh mục thuốc sử dụng theo nhóm tác dụng dược lý …….. 39
3.1.2. Cơ cấu thuốc theo nguồn gốc, xuất xứ ……………………………………….. 44
3.1.3. Cơ cấu thuốc theo thuốc generic, thuốc biệt dược gốc…………………. 45
3.1.4. Cơ cấu danh mục thuốc theo thành phần …………………………………… 46
3.1.5. Cơ cấu thuốc theo đường dùng………………………………………………….. 48
3.1.6. Cơ cấu thuốc sử dụng theo phân tích ABC…………………………………. 49
3.1.7. Cơ cấu thuốc sử dụng theo phân tích VEN…………………………………. 50
3.1.8. Cơ cấu thuốc sử dụng theo phân tích ABC/VEN ………………………… 50
3.2. Phân tích một số tồn tại và nguyên nhân trong danh mục thuốc sử dụng
tại Bệnh viện Hữu nghị đa khoa Nghệ An năm 2022…………………………… 52
3.2.1. Tồn tại và nguyên nhân trong sử dụng một số nhóm thuốc qua phân
tích ABC/VEN……………………………………………………………………………….. 52
3.2.2. Vấn đề sử dụng kháng sinh đường tiêm/đường uống ………………….. 53
3.2.3. Vấn đề thuốc trúng thầu được sử dụng………………………………………. 583.2.4. Vấn đề tiết kiệm chi phí sử dụng thuốc hạng A…………………………… 62
PHẦN 4: BÀN LUẬN …………………………………………………………………………… 70
4.1. Phân tích cơ cấu danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện Hữu nghị đa
khoa Nghệ An năm 2022……………………………………………………………………. 70
4.1.1. Phân tích theo nhóm tác dụng dược lý……………………………………….. 70
4.1.2. Cơ cấu thuốc theo nguồn gốc, xuất xứ ……………………………………….. 74
4.1.3. Cơ cấu thuốc theo thuốc generic, thuốc biệt dược gốc…………………. 75
4.1.4. Cơ cấu danh mục thuốc theo thành phần …………………………………… 75
4.1.5. Cơ cấu danh mục thuốc theo đường dùng ………………………………….. 77
4.1.6. Cơ cấu thuốc sử dụng theo phân tích ABC/VEN ………………………… 78
4.2. Phân tích một số tồn tại và nguyên nhân trong danh mục thuốc sử dụng
tại Bệnh viện Hữu nghị đa khoa Nghệ An năm 2022…………………………… 80
4.2.1. Tồn tại trong sử dụng một số nhóm thuốc qua phân tích ABC/VEN
……………………………………………………………………………………………………… 80
4.2.2. Vấn đề sử dụng kháng sinh đường tiêm/đường uống ………………….. 82
4.2.3. Vấn đề thuốc trúng thầu được sử dụng………………………………………. 85
4.2.4. Vấn đề tiết kiệm chi phí sử dụng thuốc………………………………………. 88
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ……………………………………………………………….. 91
TÀI LIỆU THAM KHẢO …………………………………………………………………….. 96DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1. Ma trận ABC/VEN………………………………….Error! Bookmark not defined.
Bảng 1.2 Cơ cấu sử dụng thuốc theo nhóm TDDL tại một số bệnh viện …………. Error!
Bookmark not defined.
Bảng 1.3.Cơ cấu sử dụng thuốc theo nguồn gốc xuất xứ tại một số bệnh viện …. Error!
Bookmark not defined.
Bảng 1.4. Cơ cấu sử dụng thuốc generic, thuốc BDG tại một số bệnh viện tuyến tỉnh
……………………………………………………………………………Error! Bookmark not defined.
Bảng 1.5. Cơ cấu sử dụng thuốc theo thành phần, đường dùng tại một số bệnh viện
……………………………………………………………………………Error! Bookmark not defined.
Bảng 1.6. Cơ cấu thuốc theo phân tích ABC tại một số bệnh việnError! Bookmark
not defined.
Bảng 1.7. Cơ cấu thuốc theo phân tích VEN tại một số bệnh việnError! Bookmark
not defined.
Bảng 1.8. Kết quả phân tích ma trận ABC/VEN tại một số bệnh viện …………….. Error!
Bookmark not defined.
Bảng 1.9. Tỷ lệ thuốc hạng A sử dụng tại một số bệnh việnError! Bookmark not
defined.
Bảng 1.10. Kết quả nhóm thuốc AN tại một số bệnh việnError! Bookmark not
defined.
Bảng 1.11. Cơ cấu thuốc sử dụng theo tỷ lệ mua sắm tại một số bệnh viện……… Error!
Bookmark not defined.
Bảng 1.12. Mô hình bệnh tật tại bệnh viện HNĐK Nghệ An năm 2022 ………….. Error!
Bookmark not defined.
Bảng 2.1. Các biến số cần thu thập ………………………….Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.1. Cơ cấu thuốc sử dụng theo nhóm tác dụng dược lýError! Bookmark not
defined.
Bảng 3.2. Cơ cấu các thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn…………… Error!
Bookmark not defined.
Bảng 3.3 Cơ cấu sử dụng kháng sinh nhóm beta-lactamError! Bookmark not
defined.
Bảng 3.4. Cơ cấu thuốc tim mạch ……………………………Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.5. Cơ cấu danh mục thuốc theo nguồn gốc, xuất xứError! Bookmark not
defined.
Bảng 3.6. Cơ cấu danh mục thuốc nhập khẩu theo Thông tư 03/2019/TT-BYT ……. Error!
Bookmark not defined.
Bảng 3.7. Cơ cấu thuốc generic, thuốc biệt dược gốc…Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.8. Cơ cấu các thuốc generic theo nhóm tiêu chí kỹ thuật của thuốc……… Error!
Bookmark not defined.
Bảng 3.9. Cơ cấu danh mục thuốc theo thành phần ……Error! Bookmark not defined.Bảng 3.10. Phân loại các nhóm thuốc đa thành phần….Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.11. Cơ cấu danh mục thuốc theo đường dùng ..Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.12. Phân loại nhóm thuốc đường tiêm …………..Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.13. Cơ cấu thuốc sử dụng theo phân tích ABC.Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.14. Cơ cấu thuốc sử dụng theo phân tích VEN.Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.15. Cơ cấu thuốc sử dụng theo phân tích ABC/VENError! Bookmark not
defined.
Bảng 3.16. Cơ cấu thuốc sử dụng theo phân tích nhómError! Bookmark not defined.
Bảng 3.17. Danh mục thuốc AN được sử dụng………….Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.18. Danh mục thuốc kháng sinh sử dụng theo đường tiêmError! Bookmark
not defined.
Bảng 3.19. Bảng chuyển đổi kháng sinh đường tiêm truyền sang đường uống ở người
lớn……………………………………………………………………….Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.20. Tỷ lệ thực hiện so với kết quả thuốc trúng thầuError! Bookmark not
defined.
Bảng 3.21. Phân loại VEN thuốc trúng thầu không sử dụng hoặc sử dụng <80%……. Error!
Bookmark not defined.
Bảng 3.22. Phân loại thuốc trúng thầu được sử dụng dưới 80%Error! Bookmark not
defined.
Bảng 3.23. Các thuốc hạng A trùng nhau về hoạt chất, hàm lượng, đường dùng. Error!
Bookmark not defined.
Bảng 3.24. Chênh lệch chi phí khi thay thuốc nhập khẩu bằng thuốc SXTN có trong
danh mục thuốc trúng thầu……………………………………..Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.25. Chênh lệch chi phí khi thay thuốc nhóm 2 bằng các thuốc nhóm 4 có cùng
hoạt chất, nồng độ………………………………………………….Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.26. Chênh lệch chi phí khi thay thuốc biệt dược gốc bằng các thuốc nhóm 1
hoặc nhóm 3 có cùng hoạt chất, nồng độ hàm lượng….Error! Bookmark not defined.DANH MỤC HÌNH
Hình 2.1. Sơ đồ tóm tắt nội dung nghiên cứu…………….Error! Bookmark not defined.
Hình 3.1. Tỷ lệ % sử dụng kháng sinh theo đường dùngError! Bookmark no