Thực trạng nguồn lực và khám chữa bệnh bằng y học cổ truyền của người bệnh tại trạm y tế xã, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng năm 2022

Luận văn thạc sĩ y học Thực trạng nguồn lực và khám chữa bệnh bằng y học cổ truyền của người bệnh tại trạm y tế xã, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng năm 2022.Việt Nam có một nền Y học cổ truyền (YHCT) lâu đời và phong phú. Cội nguồn của nền y học cổ truyền Việt Nam là những kinh nghiệm dân gian hình thành do kết quả đấu tranh sinh tồn giữa con người với những tác nhân gây bệnh, được lưu truyền và liên tục bổ sung kinh nghiệm của các thế hệ, ngày một hoàn thiện và khoa học hơn, góp phần đáng kể trong sự nghiệp chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân [1].
Ngày nay hệ thống y tế Việt Nam cũng như hệ thống khám chữa bệnh (KCB) bằng Y học cổ truyền, kết hợp Y học cổ truyền với Y học hiện đại (YHHĐ) đã bao phủ khắp từ Trung Ương đến địa phương. Tuy nhiên việc phát triển Y học cổ truyền tại tuyến xã trong cả nước nói chung và Cao Bằng nói riêng còn gặp không ít khó khăn, đặc biệt là các xã miền núi điều kiện kinh tế còn nhiều khó khăn, trình độ dân trí thấp, đội ngũ cán bộ làm công tác YHCT tuyến xã còn thiếu cả về số lượng và yếu về chất lượng. Cán bộ tuyến xã ít được đào tạo lại cũng như cập nhật kiến thức. Một số TYT xã chưa có cán bộ chuyên trách về YHCT. Thực trạng tại một số địa phương về nhân lực của TYT xã, cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ khám chữa bệnh (KCB) bằng YHCT của các TYT xã còn hạn chế; phòng chẩn trị YHCT không đủ trang thiết bị KCB; vườn thuốc nam không đủ số lượng cây thuốc theo quy định. Tỷ lệ KCB bằng YHCT/tổng số KCB chung của các trạm y tế chỉ đạt trung bình, kiến thức về huyệt, công thức huyệt, cây thuốc nam, kỹ năng thực hành về châm cứu và kê đơn thuốc nam của cán bộ YHCT ở mức trung bình và yếu [2]. CSVC đầu tư cho công tác KCB bằng YHCT còn quá ít: chưa có phòng khám riêng, vườn thuốc nam có triển khai trồng, nhưng chưa đủ số cây theo quy định chiếm tỷ lệ cao. Người dân được dùng thuốc YHCT là rất thấp [3].

Cao Bằng là một tỉnh miền núi đông bắc bộ. Hiện nay nguồn nhân lực y tế của Cao Bằng còn thiếu về số lượng và chất lượng từ tuyến xã, huyện, đến tỉnh. Thạch An là một huyện miền núi thuộc tỉnh Cao Bằng. Hiện có 12/14 xã (bao gồm cả thị trấn) là khu vực đặc biệt khó khăn (khu vực III) [4].
Vậy câu hỏi đặt ra là nguồn nhân lực, cơ sở vật chất, trang thiết bị của các TYT xã trên địa bàn huyện như thế nào? thực trạng KCB bằng YHCT của người dân tại TYT ra sao? Đồng thời, hiện nay huyện Thạch An chưa có nghiên cứu về nguồn lực và thực trạng KCB YHCT của người bệnh tại các TYT xã trên địa bàn. Việc nghiên cứu này là cần thiết và có ý nghĩa thực tiễn đối với việc lập kế hoạch và xây dựng phát triển nguồn nhân lực YHCT phục vụ công tác KCB.
Xuất phát từ thực tế trên tiến hành nghiên cứu đề tài: “Thực trạng nguồn lực và khám chữa bệnh bằng y học cổ truyền của người bệnh tại trạm y tế xã, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng năm 2022”
Đề tài nghiên cứu với hai mục tiêu:
1. Mô tả thực trạng nguồn nhân lực, cơ sở vật chất, trang thiết bị tại trạm y tế xã, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng năm 2022.
2. Mô tả thực trạng khám chữa bệnh bằng y học cổ truyền của người bệnh tại trạm y tế xã, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng năm 2022

MỤC LỤC
DANH MỤC BẢNG…………………………………………………………………………………………. I
DANH MỤC HÌNH……………………………………………………………………………………….. III
DANH MỤC BIỂU ĐỒ………………………………………………………………………………….. IV
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT …………………………………………………………………………V
ĐẶT VẤN ĐỀ …………………………………………………………………………………………………..1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU……………………………………………………………..3
1.1. Tổng quan về nguồn nhân lực, cơ sở vật chất, trang thiết bị tại trạm y tế xã…3
1.1.1. Tổng quan nguồn nhân lực ………………………………………………………………………3
1.1.2. Nhân lực trạm y tế ………………………………………………………………………………….4
1.1.2.1. Tình hình chung………………………………………………………………………………..4
1.1.2.2. Định mức biên chế y tế xã, phường, thị trấn…………………………………………4
1.1.2.3. Tổ chức……………………………………………………………………………………………4
1.1.3. Cơ sở vật chất, trang thiết bị tại trạm y tế xã………………………………………………5
1.1.3.1. Cơ sở vật chất …………………………………………………………………………………..5
1.1.3.2. Trang thiết bị tại trạm y tế xã ……………………………………………………………..7
1.2. Tổng quan về khám chữa bệnh tại trạm y tế………………………………………………..9
1.2.1. Khám chữa bệnh TYT …………………………………………………………………………….9
1.2.2. Chuyên môn kỹ thuật YHCT tại tuyến xã ……………………………………………11
1.2.3. Tình hình KCB YHCT…………………………………………………………………………..11
1.3. Tình hình nghiên cứu nguồn lực và khám chữa bệnh YHCT ……………………..12
1.3.1. Trên thế giới…………………………………………………………………………………………12
1.3.2. Tại Việt Nam ……………………………………………………………………………………….14
1.4. Sơ lược về địa bàn nghiên cứu …………………………………………………………………..19
1.4.1. Tỉnh Cao Bằng……………………………………………………………………………………..19
1.4.2. Huyện Thạch An…………………………………………………………………………………..20
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU……………………22
2.1. Đối tượng nghiên cứu………………………………………………………………………………..22
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu ……………………………………………………………………………22
2.1.2. Tiêu chuẩn chọn mẫu…………………………………………………………………………….22
2.1.3. Tiêu chuẩn loại trừ………………………………………………………………………………..22
2.2. Địa điểm nhiên cứu …………………………………………………………………………………..22
2.3. Thời gian nghiên cứu ………………………………………………………………………………..22
2.4. Phương pháp nghiên cứu…………………………………………………………………………..23
2.5. Cỡ mẫu và cách chọn mẫu…………………………………………………………………………23
2.5.1. Cỡ mẫu………………………………………………………………………………………………..232.5.2. Phương pháp chọn mẫu …………………………………………………………………………23
2.6. Các biến số và chỉ số nghiên cứu………………………………………………………………..24
2.6.1. Mục tiêu 1: Mô tả thực trạng nguồn lực của TYT xã, huyện Thạch An, tỉnh
Cao Bằng năm 2022……………………………………………………………………………………….24
2.6.2. Mục tiêu 2: Mô tả thực trạng khám chữa bệnh bằng YHCT của người bệnh tại
TYT huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng năm 2022……………………………………………….25
2.7. Phương pháp thu thập và đánh giá số liệu …………………………………………………27
2.7.1. Các phương pháp thu thập thông tin được sử dụng……………………………………27
2.7.2. Các công cụ thu thập thông tin ……………………………………………………………….27
2.8. Sai số và cách khống chế sai số ………………………………………………………………….28
2.8.1. Sai số…………………………………………………………………………………………………..28
2.8.2. Cách khống chế sai số……………………………………………………………………………28
2.9. Phương pháp xử lí và phân tích số liệu………………………………………………………28
2.10. Đạo đức trong nghiên cứu ……………………………………………………………………….28
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU………………………………………………………….31
3.1. Thực trạng nguồn lực tại các trạm y tế xã của huyện Thạch An, tỉnh Cao
Bằng năm 2022 ……………………………………………………………………………………………….31
3.1.1. Cơ sở vật chất, trang thiết bị…………………………………………………………………..31
3.1.2. Nguồn nhân lực TYT…………………………………………………………………………….35
3.1.3. Nhân lực YHCT của các TYT ………………………………………………………………..36
3.1.4. Kiến thức YHCT của các cán bộ YHCT tại TYT xã………………………………….38
3.2. Thực trạng khám chữa bệnh YHCT của người bệnh tại TYT huyện Thạch
An, tỉnh Cao Bằng …………………………………………………………………………………………..42
3.2.1. Tình hình KCB tại TYT xã…………………………………………………………………….42
3.2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến khám chữa bệnh bằng YHCT của người bệnh ……42
3.2.3. Ý kiến của lãnh đạo TYT về các yếu tố ảnh hưởng đến nhu cầu sử dụng YHCT
của người dân trên địa bàn………………………………………………………………………………57
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN ……………………………………………………………………………….58
KẾT LUẬN …………………………………………………………………………………………………….71
KHUYẾN NGHỊ……………………………………………………………………………………………..73
TÀI LIỆU THAM KHẢO ……………………………………………………………………………….74i
DANH MỤC BẢNG
Bảng 3.1. Cơ sở vật chất, trang thiết bị tối thiểu tại các TYT …………………………………31
Bảng 3.2. Cơ sở vật chất, trang thiết bị YDCT khác ngoài danh mục tối thiểu …………34
Bảng 3.3. Nguồn nhân lực chung của các TYT …………………………………………………….35
Bảng 3.4. Bảng nguồn nhân lực YHCT tại các TYT……………………………………………..36
Bảng 3.5. Đặc điểm giới tính nguồn nhân lực YHCT tại các TYT ………………………….37
Bảng 3.6. Đặc điểm trình độ chuyên môn của nguồn lực YHCT tại các TYT…………..37
Bảng 3.7. Chuyên ngành đào tạo của cán bộ phụ trách YHCT của các TYT…………….37
Bảng 3.8. Thâm niên công tác của nguồn nhân lực YHCT tại các TYT …………………..38
Bảng 3.9. Kiến thức về huyệt và công thức huyệt của cán bộ YHCT tại TYT ………….38
Bảng 3.10. Kiến thức nhận biết và sử dụng 70 cây thuốc Nam của cán cộ YHCT tại TYT
xã ……………………………………………………………………………………………………………..39
Bảng 3.11. Tình hình KCB tại TYT…………………………………………………………………….42
Bảng 3.12. Thực trạng sử dụng YHCT của cán bộ phụ trách YHCT của TYT………….42
Bảng 3.13. Thông tin về tuổi của đối tượng nghiên cứu…………………………………………43
Bảng 3.14. Thông tin về giới tính của đối tượng nghiên cứu ………………………………….44
Bảng 3.15. Thông tin về dân tộc của đối tượng nghiên cứu ……………………………………45
Bảng 3.16. Thông tin về trình độ học vấn của đối tượng nghiên cứu……………………….45
Bảng 3.17. Tỷ lệ người dân có nhu cầu sử dụng YHCT theo trình độ học vấn………….46
Bảng 3.18. Thông tin về kinh tế gia đình của đối tượng nghiên cứu………………………..46
Bảng 3.19. Số lần tới khám của đối tượng nghiên cứu…………………………………………..47
Bảng 3.20. Thời gian mắc bệnh của đối tượng nghiên cứu …………………………………….48
Bảng 3.21. Tỷ lệ các nhóm bệnh của người bệnh có nhu cầu sử dụng YHCT để điều trị
…………………………………………………………………………………………………………………49
Bảng 3.22. Các bệnh cụ thể thường gặp tại thời điểm nghiên cứu …………………………..49
Bảng 3.23. Phương pháp điều trị được sử dụng của người bệnh tại TYT …………………50
Bảng 3.24. Các phương pháp chữa bệnh thường được lựa chọn của đối tượng nghiên cứu
…………………………………………………………………………………………………………………50ii
Bảng 3.25. Nhu cầu điều trị bằng YHCT của đối tượng nghiên cứu………………………..51
Bảng 3.26. Lý do lựa chọn YCHT để KCB của đối tượng nghiên cứu …………………….51
Bảng 3.27. Lý do chọn TYT xã để KCB YHCT của đối tượng nghiên cứu………………52
Bảng 3.28. Tính kinh tế khi KCB YHCT tại TYT của đối tượng nghiên cứu……………53
Bảng 3.29. Khảo sát tính thuận tiện của dịch vụ KCB bằng YHCT tại TYT của đối tượng
nghiên cứu …………………………………………………………………………………………………54
Bảng 3.30. Khảo sát tính hiệu quả của điều trị bằng YHCT …………………………………..54
Bảng 3.31. Mong muốn sử dụng nhiều hơn nữa các dịch vụ YHCT trong tương lai tại
TYT của đối tượng nghiên cứu …………………………………………………………………….56
Bảng 3.32. Tỷ lệ phương pháp điều trị tại TYT của người bệnh và mong muốn sử dụng
thêm các dịch vụ YHCT của TYT…………………………………………………………………56
Bảng 3.33. Các yếu tố ảnh hưởng đến dịch vụ KCB bằng YHCT của TYT ……………..57
Bảng 3.34. Giải pháp nâng cao chất lượng, nhu cầu sử dụng YHCT của TYT………….57iii
DANH MỤC HÌNH
Hình 2.1. Sơ đồ nghiên cứu………………………………………………………………………………..30iv
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1. Phân bố đối tượng nghiên cứu theo nghề nghiệp ………………………………..45
Biểu đồ 3.2. Thông tin về khoảng cách tới TYT của đối tượng nghiên cứu ……………..47
Biểu đồ 3.3. Các nhóm bệnh thường gặp của đối tượng nghiên cứu………………………..48
Biểu đồ 3.4. Mục đích sử dụng YHCT của đối tượng nghiên cứu …………………………..52
Biểu đồ 3.5. Mức độ tin tưởng vào dịch vụ KCB bằng YHCT tại TYT……………………55
Biểu đồ 3.6. Mức độ hài lòng về dịch vụ KCB bằng YHCT tại TYT ………………………5