ỨNG DỤNG CỦA BIẾN THIÊN SINH HỌC TRONG PHÒNG XÉT NGHIỆM Y KHOA

ỨNG DỤNG CỦA BIẾN THIÊN SINH HỌC TRONG PHÒNG XÉT NGHIỆM Y KHOA
Trần Thị Chi Mai1,2,

Biến thiên sinh học bao gồm biến thiên cá thể (Intra-individual coefficient of variation) và biến thiên quần thể (Inter-individual coefficient of variation). Biến thiên sinh học có nhiều ứng dụng trong thực hành xét nghiệm y khoa. Biến thiên sinh học được sử dụng để thiết lập tiêu chuẩn chất lượng cho các xét nghiệm. Khái niệm giá trị thay đổi tham chiếu (RCV) dựa trên biến thiên phân tích và biến thiên cá thể được đưa ra nhằm xác định xem sự khác biệt giữa các kết quả liên tiếp của một chất phân tích trên một bệnh nhân có thể có ý nghĩa lâm sàng hay không. Đây là một cách tiếp cận khoa học hơn cho việc đánh giá những thay đổi có ý nghĩa lâm sàng giữa các kết quả xét nghiệm liên tiếp mà trước đây các bác sĩ chủ yếu dựa vào trực giác và kinh nghiệm. Chỉ số cá thể (Index of Individuality) so sánh sự biến thiên sinh học cá thể và sự biến thiên sinh học quần thể, giúp đánh giá tính hữu dụng của khoảng tham chiếu. Khoảng tham chiếu cá thể có thể được tính toán bằng cách sử dụng ước tính biến thiên sinh học, biến thiên kỹ thuật và kết quả xét nghiệm trước đó thu được ở trạng thái ổn định của cá thể.

Các kết quả xét nghiệm máu bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như biến thiên sinh học, tình trạng bệnh lý và các sai số trước, trong và sau xét nghiệm [1].Vì vậy để đánh giá chính xác một sự thay đổi theo chiều dọc các kết quả xét nghiệm thu được của bệnh nhân, ngoài các yếu tố đảm bảo chất lượng xét nghiệm thì cần phải xem xét biến thiên cá thể và biến thiên quần thể.
Dữ liệu định lượng các thành phần của biến thiên sinh học (Biological variation -BV) được sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau, bao gồm: Đánh giá mức độ quan trọng của sự thay đổi giữa các kết quả xét nghiệm liên tiếp của một cá thể thông qua việc tính toán giá trị thay đổi tham chiếu (Reference change value -RCV), xác định mức độ phù hợp của các khoảng tham chiếu, và kết hợp với các dữ liệu về biến thiên phân tích để xây dựng các tiêu chuẩn kỹ thuật cho phòng xét nghiệm [2]. Trên lâm sàng, các thông tin về biến thiên sinh học là nền tảng quan trọng để giải thích các kết quả xét nghiệm và giúp các bác sỹ nâng cao khả năng phát hiện chính xác những thay đổi quan trọng về tình trạng của bệnh nhân thông qua các kết quả xét nghiệm