Ứng dụng của biến thiên sinh học trong thực hành lâm sàng

Ứng dụng của biến thiên sinh học trong thực hành lâm sàng
Trần Thị Chi Mai

Biến thiên sinh học bao gồm biến thiên cá thể (Intra-individual coefficient of variation) và biến thiên quần thể (Inter-individual coefficient of variation). Biến thiên sinh học có nhiều ứng dụng trong thực hành y khoa. Khái niệm giá trị thay đổi tham chiếu (RCV) dựa trên biến thiên phân tích và biến thiên cá thể được đưa ra nhằm xác định xem sự khác biệt giữa các kết quả liên tiếp của một chất phân tích trên một bệnh nhân có thể có ý nghĩa lâm sàng hay không. Đây là một cách tiếp cận khoa học hơn cho việc đánh giá những thay đổi có ý nghĩa lâm sàng giữa các kết quả xét nghiệm liên tiếp mà trước đây các bác sĩ chủ yếu dựa vào trực giác và kinh nghiệm. Chỉ số cá thể (Index of Individuality) cho phép so sánh sự biến thiên sinh học cá thể và sự biến thiên sinh học quần thể. Khi chỉ số cá thể ở mức thấp (<0,6), các giá trị cho bất kỳ cá thể nào chỉ là một phần nhỏ của khoảng tham chiếu. Các giá trị tham chiếu sẽ không có ích, đặc biệt là khi quyết định xem các thay đổi trong một cá thể có xảy ra hay không. Ngược lại, khi II cao (> 1,4), các giá trị từ một cá thể sẽ bao gồm phần lớn phân phối của khoảng tham chiếu. Do đó, các giá trị tham chiếu sẽ có giá trị đáng kể trong nhiều tình huống lâm sàng.

Kết quả xét nghiệm được sử dụng cho nhiều mục đích bao gồm sàng lọc, chẩn đoán, theo dõi điều trị, nghiên cứu, cũng như giảng dạy và đào tạo. Các kết quả xét nghiệm bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như biến thiên sinh
học, tình trạng bệnh lý và các sai số trước, trong và sau xét nghiệm [1]. Vì vậy để đánh giá chính xác một sự thay đổi theo chiều dọc các kết quả xét nghiệm thu được của bệnh nhân, ngoài các yếu tố đảm bảo chất lượng xét nghiệm thì cần phải xem xét biến thiên cá thể và biến thiên quần thể. Trên lâm sàng, các thông tin về biến thiên sinh học là nền tảng quan trọng để giải thích các kết quả xét nghiệm và giúp các bác sỹ nâng cao khả năng phát hiện chính xác những thay đổi quan trọng về tình trạng của bệnh nhân thông qua các kết quả xét nghiệm.