Xây dựng kỹ thuật Real-time COLD-PCR có độ nhạy cao để phát hiện đột biến RTA194T kháng thuốc Tenofovir điều trị viêm gan B

Xây dựng kỹ thuật Real-time COLD-PCR có độ nhạy cao để phát hiện đột biến RTA194T kháng thuốc Tenofovir điều trị viêm gan B
Chu Văn Sơn1, Lê Thị Ngân 2, Vũ Thiên Sơn1, Phạm Thị Hạnh1, Nguyễn Minh Hằng 3, Nguyễn Văn Dũng2, Vũ Bích Thảo2, Nguyễn Phạm Anh Hoa3, Phùng Thị Bích Thủy3, Nguyễn Thị Vân Anh4
1 Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội
2 Bệnh viện Bạch Mai
3 Bệnh viện Nhi Trung Ương
4 Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQG Hà Nội
Nội dung chính của bài viết
Tóm tắt
Đột biến rtA194T trên vùng gen mã hóa cho enzym RTase của HBV được chứng minh có liên quan đến tình trạng kháng thuốc Tenofovir disoproxil fumarate (TDF) trong điều trị viêm gan B mạn tính. Trong nghiên cứu này, chúng tôi đã xây dựng thành công kỹ thuật real-time COLD-PCR sử dụng TaqMan LNA probe có với tỷ lệ 0,1% đột biến/thể dại (mt/wt) để phát hiện sớm đột biến rtA194T ở bệnh nhân viêm gan B điều trị TDF. Kỹ thuật sau đó đã được thử nghiệm để phát hiện đột biến rtA194T trên 75 mẫu huyết thanh bệnh nhân viêm gan B mạn tính đã và đang điều trị với TDF, và kết quả là chúng tôi không ghi nhận trường hợp bệnh nhân nào mang đột biến rtA194T. Kết luận lại, kỹ thuật real-time COLD-PCR sử dụng TaqMan LNA probe có độ nhạy cao (0,1% mt/wt) với thời gian thực hiện nhanh trong vòng 3 giờ có tiềm năng ứng dụng trong việc sàng lọc sớm đột biến rtA194T liên quan tới kháng thuốc TDF để tư vấn và theo dõi hiệu quả việc điều trị thuốc TDF cho bệnh nhân viêm gan B trong tương lai.

Tenofovir  disoproxil  fumarate  (TDF)  là  thuốc kháng virus mạnh được sử dụng phổ biến nhất trên toàn thế giới trong điều trị viêm gan B mạn tính.¹ Mặc  dù  TDF  có  hàng  rào  kháng  thuốc  cao,  tuy nhiên gần đây một số nghiên cứu trên thế giới đã cho thấy bắt đầu xuất hiện tình trạng kháng TDF của HBV.2–4 Đột biến thay thế alanine thành threonine ở vị trí 194 (rtA194T-G709A) trên vùng gen mã hóa cho enzym RTase của HBV được chứng minh là có liên quan đến tình trạng kháng thuốc TDF.⁵ Phát triển một kỹ thuật có độ nhạy cao giúp sàng lọc hay phát hiện sớm đột biến xuất hiện trong quá trình điều trị thuốc giúp bác sĩ lâm sàng có hướng xử trí tiếp theo phù hợp hơn.6,7 Trong công bố gần đây của nhóm nghiên cứu chúng tôi, Phung và cộng sự⁸ đã phát triển kỹ thuật COLD-PCR kết hợp với giải trình tự gen Sanger DNA sequencing và ứng dụng  thành  công  trong  phát  hiện  các  đột  biến kháng thuốc trên bệnh nhân nhi chưa từng điều trị tại Việt Nam với độ nhạy của kỹ thuật đạt 5% (đột biến/kiểu dại). Mặc dù đây là phương pháp tối giản về chi phí và dễ triển khai, tuy nhiên khả năng ứng dụng trong xét nghiệm lâm sàng của kỹ thuật này phần nào bị hạn chế do thời gian thực hiện kéo dài và khó áp dụng trong xử lý đồng thời số lượng mẫu.