Công tác quản lý điều trị người bệnh đái tháo đường týp 2 ngoại trú tại khoa khám bệnh Bệnh viện y học cổ truyền tỉnh Bắc Giang năm 2019 và một số yếu tố ảnh hưởng

Luận văn thạc sĩ y tế công cộng Công tác quản lý điều trị người bệnh đái tháo đường týp 2 ngoại trú tại khoa khám bệnh Bệnh viện y học cổ truyền tỉnh Bắc Giang năm 2019 và một số yếu tố ảnh hưởng.Bệnh đái tháo đường (ĐTĐ) là một căn bệnh mạn tính không lây nhiễm với biểu hiện lượng đường huyết tăng cao hơn chỉ số bình thường do rối loạn bài tiết của insulin dẫn đến rối loạn dung nạp đường huyết trong cơ thể. Bệnh ĐTĐ là căn bệnh có tính chất nguy hiểm, đang ngày càng tăng lượng lớn trên toàn thế giới, đặc biệt ở các nước đang phát triển có mức tăng cao hơn ở những nước khác, trong đó có Việt Nam. Liên đoàn ĐTĐ thế giới (IDF) năm 2017 đã có thông báo, hiện có 424,9 triệu người mắc bệnh ĐTĐ trong khoảng từ 20 -79 tuổi ở trên thế giới và số người mắc sẽ là 629 triệu, tăng 48% cho đến năm 2045 [35]. Ở nước ta, phần trăm mắc bệnh ĐTĐ chỉ dao động từ 1,1 đến 2,25% vào những năm 1990; thì đến năm 2012, đã tăng cao hơn là 5,42% với những người trong độ tuổi trưởng thành; người bệnh(NB) ĐTĐ chưa được phát hiện và chẩn đoán tại cộng đồng chiếm tỷ lệ tương đối cao(63,6%). Ở độ tuổi 50-59 chiếm 7,5%; độ tuổi 60-69 chiếm 9,9% [27].

Nguyên nhân làm cho NB mắc bệnh ĐTĐ nặng hơn hay để lại những tổn thương lớn cho NB đều xuất phát từ các yếu tố nguy cơ và cũng là nguyên nhân chính gây ra các bệnh lý về tim mạch, tăng huyết áp, biến chứng mắt, cắt cụt chi…. Nhưng chúng ta cần biết rằng, 70% trường hợp bị ĐTĐ cải thiện tình trạng bệnh bằng cách thay đổi lối sống, chế độ ăn cân bằng và tăng cường thể dục rèn luyện sức khỏe sẽ làm cho bệnh chậm tiến triển cũng như chậm xuất hiện bệnh mà không chỉ là điều trị bệnh. Vì vậy, quản lý tốt người bệnh (NB) ĐTĐ đang là vấn đề quan tâm cần hướng tới của ngành y tế, nếu việc quản lý này không được chú ý, quan tâm sẽ để lại những hậu quả nghiêm trọng không những cho NB, mà cả gia đình của NB và toàn xã hội. Bộ Y tế đã đưa ra Quyết định số 3756/QĐ-BYT năm 2018 về các hoạt động dự phòng, cách phát hiện, phương pháp chẩn đoán, điều trị và công tác quản lý bệnh không lây nhiễm phổ biến trong đó có bệnh ĐTĐ, bao gồm nội dung sau: truyền thông giáo dục sức khỏe (TTGDSK), hướng dẫn từ bỏ thói quen sống không lành mạnh nhằm đảm bảo cuộc sống và hướng dẫn NB nhận biết về cách phát hiện bệnh và việc quản lý NB [10].
Bệnh viện (BV) Y học cổ truyền (YHCT) tỉnh Bắc Giang là BV hạng 3 chuyên khoa tuyến tỉnh, với tổng là 140 giường bệnh, BV thực hiện các công việc khám chữa bệnh cho người dân bằng YHCT, có thể kết hợp thêm YHCT với y học hiện đại. Năm 2012, bệnh viện (BV) đã triển khai công tác điều trị ngoại trú bệnh ĐTĐ chủ yếu là týp 2 tại phòng ĐTĐ của khoa khám bệnh (hơn 200 NB); hiện nay là 764 NB (năm 2018) [3], trung bình một ngày có khoảng 30 đến 40 NB ngoại trú đến khám và lấy thuốc ĐTĐ. Bệnh viện YHCT đang thực hiện công tác điều trị, cấp phát thuốc ĐTĐ ngoại trú theo phác đồ điều trị của BYT, mặc dù là Bệnh viện YHCT nhưng bệnh viện chưa triển khai được hoạt động nào có đặc thù, đặc trưng của YHCT. Ngoài ra, BV YHCT điểm mạnh là y học cổ truyền nên việc quản lý NB ĐTĐ týp 2 còn gặp nhiều trở ngại (Bác sỹ (BS) có chứng chỉ chuyên khoa định hướng về nội tiết còn thiếu), công tác tư vấn tại BV cũng chưa được chú trong, để ý, trong khi NB ĐTĐ týp 2 đăng ký tại BV YHCT có chiều hướng gia tăng(năm 2016 là 303 NB, năm 2017 là 69 NB, năm 2018 là 764 NB) [1], [4], [2]. Vì vậy, công tác quản lý ĐTĐ týp 2 tại BV là một mục tiêu cần nỗ lực, phát triển của BV hiện nay và trong các năm tới. Qua khảo sát nhanh, là BV YHCT tỉnh nên việc bố trí NVYT cho việc quản lý NB ĐTĐ týp 2 chưa được chú trọng, nhân viên được đào tạo ĐTĐ chưa đủ, thuốc điều trị ĐTĐ tại BV kê đơn cho NB hàng tháng còn thiếu, vẫn còn tình trạng NB mua thêm thuốc ngoài hay bỏ dở thuốc giữa chừng. Tại thời điểm này, chúng tôi có nhiều vấn đề còn chưa rõ như: công tác quản lý NB ĐTĐ tại Bệnh viện YHCT tỉnh Bắc Giang đang được triển khai như thế nào? Có những yếu tố nào ảnh hưởng đến không? Các biện pháp nào có thể ngăn ngừa được những yếu tố đó không?
Căn cứ thực tế hiện nay tại BV, để công tác quản lý NB ĐTĐ được triển khai có hiệu quả cần tìm ra nguyên nhân để đưa các giải pháp phù hợp, vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Công tác quản lý điều trị người bệnh đái tháo đường týp 2 ngoại trú tại khoa khám bệnh Bệnh viện y học cổ truyền tỉnh Bắc Giang năm 2019 và một số yếu tố ảnh hưởng”.
MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU:
1. Mô tả công tác quản lý điều trị người bệnh đái tháo đường týp 2 ngoại trú tại khoa khám bệnh Bệnh viện Y học cổ truyền tỉnh Bắc Giang năm 2019.
2. Phân tích một số yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý điều trị người bệnh đái tháo đường týp 2 ngoại trú tại khoa khám bệnh Bệnh viện Y học cổ truyền tỉnh Bắc Giang năm 2019

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ………………………………………………………………………………………………………..i
MỤC LỤC…………………………………………………………………………………………………………… ii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT …………………………………………………………………………….vi
DANH MỤC CÁC BẢNG…………………………………………………………………………………..vii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ…………………………………………………………………………………….. viii
TÓM TẮT ……………………………………………………………………………………………………………ix
ĐẶT VẤN ĐỀ ………………………………………………………………………………………………………1
Chương I: TỔNG QUAN TÀI LIỆU……………………………………………………………………..4
1.1 Bệnh ĐTĐ …………………………………………………………………………………………………..4
1.1.1 Định nghĩa ……………………………………………………………………………………………4
1.2.1 Nguyên nhân [25]: ………………………………………………………………………………..4
1.1.3 Cơ chế bệnh sinh [6] …………………………………………………………………………….4
1.1.4 Chẩn đoán ĐTĐ [9]………………………………………………………………………………5
1.1.4.1 Tiêu chuẩn chẩn đoán ĐTĐ (theo Hiệp Hội ĐTĐ Mỹ – ADA –
American Diabetes Association) dựa vào 1 trong 4 tiêu chuẩn sau đây [9]: .5
1.1.4.2. Chẩn đoán tiền ĐTĐ …………………………………………………………………….5
1.2 Công tác quản lý bệnh ĐTĐ týp 2 ……………………………………………………………….6
1.2.1 Công tác quản lý điều trị bệnh ĐTĐ týp 2 trên thế giới …………………………6
1.2.2 Công tác quản lý điều trị bệnh ĐTĐ ngoại trú tại Việt Nam ………………….7
1.3 Một số yếu tố ảnh hưởng đến quản lý điều trị bệnh ĐTĐ týp 2…………………. 10
1.3.1 Yếu tố từ phía NB……………………………………………………………………………… 11
1.3.2 Yếu tố từ phía gia đình NB ……………………………………………………………….. 12
1.3.3 Yếu tố từ phía người cung cấp dịch vụ………………………………………………. 12
1.4 Một số nghiên cứu về quản lý NB ĐTĐ……………………………………………………. 13
HUPH
iii
1.4.1 Một số nghiên cứu về quản lý NB ĐTĐ trên Thế Giới ………………………. 13
1.4.2 Một số nghiên cứu về quản lý NB ĐTĐ tại Việt Nam ……………………….. 16
1.4.3 Một số thông tin về địa bàn nghiên cứu……………………………………………… 18
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ……………………. 22
2.1 Đối tượng nghiên cứu ………………………………………………………………………………. 22
2.2 Thời gian và địa điểm nghiên cứu…………………………………………………………….. 22
2.3 Thiết kế nghiên cứu………………………………………………………………………………….. 22
2.4 Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu ………………………………………………………….. 22
2.5 Phương pháp thu thập số liệu……………………………………………………………………. 24
2.5.1 Công cụ thu thập số liệu ……………………………………………………………………. 24
2.5.2 Phương pháp thu thập số liệu…………………………………………………………….. 24
2.6 Các biến số và chủ đề nghiên cứu …………………………………………………………….. 25
2.7 Khái niệm, thước đo, tiêu chuẩn đánh giá…………………………………………………. 26
2.8 Phương pháp phân tích số liệu………………………………………………………………….. 28
2.8.1 Số liệu định lượng …………………………………………………………………………….. 28
2.8.2 Số liệu định tính………………………………………………………………………………… 28
2.9 Đạo đức nghiên cứu …………………………………………………………………………………. 28
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU …………………………………………………………… 29
3.1 Công tác quản lý NB điều trị ngoại trú ĐTĐ tại khoa khám bệnh bệnh viện
YHCT Bắc Giang…………………………………………………………………………………………… 29
3.1.1 Khám sàng lọc và chẩn đoán bệnh ĐTĐ týp 2 …………………………………… 30
3.1.2 Lập sổ theo dõi và kế hoạch điều trị ĐTĐ týp 2…………………………………. 32
3.1.3 Hoạt động theo dõi, giám sát điều trị …………………………………………………. 34
3.1.4 Hoạt động truyền thông và tư vấn ……………………………………………………… 36
3.1.5 Khám sức khỏe và tái khám định kỳ…………………………………………………. 38
HUPH
iv
3.2 Một số yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý NB ĐTĐ týp 2………………… 39
3.2.1 Nhân lực……………………………………………………………………………………………. 39
3.2.1.1 Thiếu nhân lực làm công tác quản lý điều trị NB ĐTĐ……………….. 39
3.2.1.2 Trình độ chuyên môn và thái độ của NVYT đối với công tác quản lý
ĐTĐ được thực hiện tốt …………………………………………………………………………. 40
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN …………………………………………………………………………………. 48
4.1 Thực trạng quản lý NB ĐTĐ điều trị ngoại trú tại khoa khám bệnh BV
YHCT tỉnh Bắc Giang……………………………………………………………………………………. 48
4.1.1 Khám phát hiện, sàng lọc và chẩn đoán bệnh…………………………………….. 48
4.1.2 Lập sổ theo dõi và kế hoạch điều trị ………………………………………………….. 49
4.1.3 Hoạt động theo dõi giám sát điều trị cho NB……………………………………… 49
4.1.4 Hoạt động truyền thông tư vấn ………………………………………………………….. 50
4.1.5 Hoạt động tái khám định kỳ ………………………………………………………………. 52
4.2 Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý NB ĐTĐ týp 2 điều trị ngoại trú
tại phòng khám khoa khám bệnh ……………………………………………………………………. 53
4.2.1 Nhân lực y tế …………………………………………………………………………………….. 53
4.2.2 Cơ sở vật chất, trang thiết bị y tế ……………………………………………………….. 54
4.2.3 Thuốc………………………………………………………………………………………………… 54
4.2.4 Tư vấn, truyền thông GDSK ……………………………………………………………… 55
4.2.5 Tài chính …………………………………………………………………………………………… 56
4.2.6 Quản lý điều hành……………………………………………………………………………… 56
4.3 Những điểm mạnh và hạn chế của đề tài…………………………………………………… 57
KẾT LUẬN ……………………………………………………………………………………………………….. 58
1. Thực trạng công tác quản lý NB ĐTĐ tại phòng khám ngoại trú ĐTĐ tại khoa
khám bệnh BV YHCT Bắc Giang ………………………………………………………………….. 58
HUPH
v
2. Những yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý NB ĐTĐ tại phòng khám ngoại
trú ĐTĐ tại khoa khám bệnh BV YHCT Bắc Giang ………………………………………. 58
KHUYẾN NGHỊ ……………………………………………………………………………………………….. 59
PHỤ LỤC 1 ……………………………………………………………………………………………………….. 65
CÁC BIẾN SỐ NGHIÊN CỨU………………………………………………………………………….. 65
PHỤ LỤC 2 ……………………………………………………………………………………………………….. 69
PHỤ LỤC 3 ……………………………………………………………………………………………………….. 70
PHỤ LỤC 4 ……………………………………………………………………………………………………….. 71
PHỤ LỤC 5 ……………………………………………………………………………………………………….. 77
PHỤ LỤC 6 ……………………………………………………………………………………………………….. 79
PHỤ LỤC 7 ……………………………………………………………………………………………………….. 82
PHỤ LỤC 8 ……………………………………………………………………………………………………….. 8
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1 :Công tác quản lý, khám điều trị ngoại trú NB ĐTĐ týp 2 [10], [17]……….8
Bảng 3.1: Hoạt động quản lý ĐTĐ 3 năm 2016 – 2018 tại bệnh viện YHCT Bắc Giang
…………………………………………………………………………………………………………………………… 29
Bảng 3.2: NB đánh giá về công tác khám phát hiện bệnh và chẩn đoán ĐTĐ……… 30
Bảng 3.3: NB được lập sổ theo dõi và có kế hoạch điều trị bệnh ĐTĐ ……………….. 32
Bảng 3.4 Hoạt động kê đơn và dùng thuốc ĐTĐ của NB (n = 200)……………………. 33
Bảng 3.5. Hoạt động theo dõi điều trị thuốc ĐTĐ cho bệnh nhân (n = 200)………… 34
Bảng 3.6: Hoạt động theo dõi chỉ số đường huyết (n = 200)……………………………….. 34
Bảng 3.7: Hoạt động tư vấn hướng dẫn điều trị ĐTĐ (n = 200) …………………………. 36
Bảng 3.8: Hướng dẫn và biện pháp nhắc nhở NB ĐTĐ đến khám định kỳ (n=200)38
u trị ĐTĐ (n = 200) ……………………………………………………………………………………………. 36
Bảng 3.8: NVYT hướng dẫn và biện pháp nhắc nhở NB ĐTĐ đến khám định kỳ
(n=200)………………………………………………………………………………………………………………. 3