Đánh giá kết quả điều trị phục hồi chức năng vận động chi trên ở người bệnh do nhồi máu não sau giai đoạn cấp bằng điện châm kết hợp bài tập CIMT

Luận văn thạc sĩ y học Đánh giá kết quả điều trị phục hồi chức năng vận động chi trên ở người bệnh do nhồi máu não sau giai đoạn cấp bằng điện châm kết hợp bài tập CIMT.Đột quỵ não là các thiếu sót thần kinh xảy ra đột ngột với các triệu chứng khu trú hơn là lan tỏa. Các triệu chứng tồn tại quá 24 giờ hoặc tử vòng trong 24 giờ, ngoại trừ nguyên nhân chấn thương [1], [15], [21].
Đột quỵ não (ĐQN) là nguyên nhân đứng hàng thứ ba gây tử vong và cũng là nguyên nhân hàng đầu gây tàn tật kéo dài. Trong đó, có đến 69% bệnh nhân giảm chức năng vận động chi trên và bàn tay và gần 56% tiếp tục giảm chức năng trong 5 năm sau đột quỵ não [1]. Ngày nay với sự tiến bộ của y học cùng các phương tiện chẩn đoán và trang thiết bị điều trị hiện đại, số người bệnh tai biến mạch máu não được cứu sống ngày càng nhiều, như vậy cũng có nghĩa là tỉ lệ người bị di chứng và tàn tật do đột quỵ não cũng sẽ tăng lên.

Việc suy giảm chức năng vận động bàn tay có thể ảnh hưởng nặng nề đến công việc cũng như chức năng sinh hoạt hàng ngày của người bệnh. Người bệnh không phục hồi chức năng không thể sử dụng bàn tay bên liệt để cầm nắm đồ vật hoặc thực hiện các động tác tinh vi, không thể làm được nghề cũ của mình, thậm chí không thể thực hiện được các chức năng tự chăm sóc trong sinh hoạt hàng ngày, trở thành gánh nặng cho gia đình và xã hội [21].
Do vậy phục hồi chức năng đặc biệt là chức năng vận động cho bệnh nhân đột quỵ não nói chung và bệnh nhân NMN sau giai đoạn cấp nói riêng trở thành vấn đề cấp thiết, góp phần giảm tối đa các di chứng, giúp bệnh nhân trở lại cuộc sống sinh hoạt và hòa nhập với cộng đồng. Phục hồi chức năng với nhiều phương pháp đã được áp dụng như vật lý trị liệu, ngôn ngữ trị liệu…, đã điều trị cũng như dự phòng cho bệnh nhân đột quỵ não, bên cạnh đó phương pháp điện châm cũng đã góp phần không nhỏ trong việc điều trị phục hồi di chứng đột quỵ não rất có hiệu quả.
Ở Việt Nam, các phương pháp, kỹ thuật điện châm đã được Nguyễn Tài Thu nghiên cứu và sử dụng từ những năm 70 của thế kỷ 20 để điều trị những người bệnh bị tổn thương tủy sống, viêm não, đột quỵ não và các hội chứng liệt nửa người. Từ đó đến nay phương pháp châm không ngừng được cải tiến và hoàn thiện.
Kỹ thuật tập bắt buộc tay người bệnh bên liệt (Constraint induced movement therapy- CIMT) là phương pháp can thiệp cụ thể cho phục hồi chi trên và bàn tay liệt với mục đích chính là ép buộc tay liệt phải hoạt động tối đa tới mức có thể để hoạt hóa và kích thích các tế bào thần kinh nhằm đem lại cho người bệnh kết quả chức năng tốt nhất [2], [13], [34].
Thực hiện kết hợp Y học cổ truyền và Y học hiện đại trong việc nâng cao hiệu quả khám chữa bệnh chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Đánh giá kết quả điều trị phục hồi chức năng vận động chi trên ở người bệnh do nhồi máu não sau giai đoạn cấp bằng điện châm kết hợp bài tập CIMT”
với các mục tiêu sau:
1. Đánh giá kết quả điều trị phục hồi chức năng vận động chi trên ở người bệnh do nhồi máu não sau giai đoạn cấp bằng điện châm kết hợp bài tập CIMT.
2. Theo dõi tác dụng không mong muốn của phương pháp

MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ……………………………………………………………………………………… 1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU…………………………………………………. 3
1.1. Đột quỵ não theo y học Hiện đại…………………………………………………….. 3
1.1.1. Định nghĩa đột quỵ não…………………………………………………………… 3
1.1.2. Nguyên nhân và cơ chế gây bệnh đột quỵ não: …………………………… 3
1.1.3. Lâm sàng, cận lâm sàng và chẩn đoán đột quỵ não ……………………… 4
1.2. Đột quỵ não theo Y học cổ truyền ………………………………………………….. 8
1.2.1. Khái niệm …………………………………………………………………………….. 8
1.2.2. Nguyên nhân và cơ chế sinh bệnh…………………………………………….. 8
1.2.3. Thể lâm sàng và pháp điều trị ………………………………………………… 10
1.3 Phương pháp điện châm và bài tập CIMT……………………………………….. 10
1.3.1 Phương pháp điện châm…………………………………………………………. 10
1.3.2. Bài tập CIMT trong phục hồi chức năng vận động cánh tay ……….. 12
1.4. Các nghiên cứu ứng dụng điện châm và bài tập CIMT trong điều trị …….. 13
1.4.1. Tại Việt Nam………………………………………………………………………. 13
1.4.2. Trên thế giới ……………………………………………………………………… 177
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ………. 188
2.1. Đối tượng nghiên cứu……………………………………………………………….. 188
2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân nghiên cứu theo Y học hiện đại…… 188
2.1.2. Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân nghiên cứu theo Y học cổ truyền. ……. 188
2.1.3. Tiêu chuẩn loại trừ bệnh nhân ra khỏi nghiên cứu …………………… 188
2.1.4. Thời gian, địa điểm nghiên cứu ……………………………………………. 199
2.2. Phương pháp nghiên cứu …………………………………………………………… 199
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu ……………………………………………………………. 199
2.2.2 Cỡ mẫu ……………………………………………………………………………… 199
2.2.3. Phân nhóm nghiên cứu …………………………………………………………. 20
2.2.4. Các chỉ số nghiên cứu và cách xác định các chỉ số nghiên cứu ……. 20
2.2.5 Phương tiện nghiên cứu………………………………………………………… 22
2.3 Đạo đức trong nghiên cứu ……………………………………………………………. 29
2.4 Phương pháp khống chế sai số………………………………………………………. 292.5 Xử lý số liệu ………………………………………………………………………………. 29
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU……………………………………………… 31
3.1 Đặc điểm chung của đối tượng tham gia nghiên cứu ………………………. 311
3.1.1 Đặc điểm phân bố bệnh nhân nghiên cứu theo tuổi…………………… 311
3.1.2 Đặc điểm phân bố bệnh nhân nghiên cứu theo giới…………………… 312
3.1.3 Đặc điểm nghề nghiệp của bệnh nhân tham gia nghiên cứu ……….. 322
3.1.4 Đặc điểm bệnh nhân theo tay thuận và bên liệt ………………………… 333
3.1.5 Đặc điểm bệnh nhân theo thời gian bắt đầu bị bệnh đến thời điểm
được điều trị ……………………………………………………………………… 344
3.1.6 Đặc điểm các yếu tố nguy cơ đột quỵ não của 2 nhóm………………. 344
3.2 Kết quả nghiên cứu……………………………………………………………………… 35
3.2.1 Kết quả PHCN khéo léo của bàn tay theo thang điểm HMS ………. 355
3.2.2 Kết quả PHCN vận động cánh tay theo thang điểm FM………………. 37
3.3 Kết quả cải thiện chức năng vậng động chi trên……………………………….. 40
3.5 Theo dõi các tác dụng không mong muốn của phương pháp………………. 41
3.5.1 Tác dụng không mong muốn trên lâm sàng……………………………….. 41
3.5.2 Tác dụng không mong muốn của phương pháp lên một số chỉ số
sinh lý………………………………………………………………………………… 42
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN…………………………………………………………………. 433
4.1 Đặc điểm chung của bệnh nhân tham gia nghiên cứu………………………. 433
4.1.1 Đặc điểm về tuổi và giới………………………………………………………. 433
4.1.2 Đặc điểm về nghề nghiệp……………………………………………………… 455
4.1.3 Đặc điểm về mối liên quan giữa bên liệt và tay thuận. ………………… 46
4.1.4 Đặc điểm về thời gian từ khi mắc bệnh đến thời điểm được điều trị…….. 47
4.1.5 Đặc điểm về các yếu tố nguy cơ liên quan đến đột quỵ não …………. 49
4.2 Tác dụng phục hồi chức năng vận động chi trên ở bệnh nhân liệt nửa
người do đột quỵ não não sau giai đoạn cấp trên lâm sàng ………………. 51
4.2.1 Kết qủa phục hồi chức năng khéo léo của bàn tay theo thang điểm
HMS………………………………………………………………………………… 511
4.2.2 Kết quả PHCN vận động cánh tay theo thang điểm FM………………. 53
4.2.3 Kết quả phục hồi chức năng chi trên ở bệnh nhân nghiên cứu………. 55
4.3 Về tác dụng không mong muốn của phương pháp ……………………………. 584.3.1 Tác dụng không mong muốn trên lâm sàng……………………………….. 58
KẾT LUẬN
………………………………………………………………………………………….60
0
KIẾN NGHỊ
…………………………………………………………………………………………61
1
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤCDANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1 Thang điểm đánh giá chức năng vận động chi trên theo Fulg Meyer
Arm Test ………………………………………………………………………… 20
Bảng 2.2 Thang điểm đánh giá chức năng khéo léo của bàn tay HMS………….. 20
Bảng 2.3 Bảng đánh gia hiệu quả điều trị của phương pháp. ………………………. 21
Bảng 3.1 Đặc điểm phân bố bệnh nhân nghiên cứu theo tuổi ……………………… 31
Bảng 3.2 Đặc điểm phân bố bệnh nhân nghiên cứu theo giới ……………………… 32
Bảng 3.3 Đặc điểm nghề nghiệp của bệnh nhân tham gia nghiên cứu…………… 32
Bảng 3.4 Đặc điểm bệnh nhân theo tay thuận và bên liệt……………………………. 33
Bảng 3.5 Đặc điểm bệnh nhân theo thời gian từ khi bắt đầu bị bệnh đến thời
điểm được điều trị…………………………………………………………….. 34
Bảng 3.6 Đặc điểm các bệnh nhân theo yếu tố nguy cơ của 2 nhóm…………….. 34
Bảng 3.7: Giá trị trung bình điểm khéo léo bàn tay theo thang điểm HMS ……. 35
Bảng 3.8 Mức độ phục hồi khéo léo bàn tay theo thang đểm HMS ……………… 36
Bảng 3.9 Giá trị trung bình điểm vận động cánh tay theo thang điểm FM …….. 37
Bảng 3.10 Mức độ phục hồi vận động cánh theo thang đểm FM …………………. 38
Bảng 3.11 Kết quả PHCN vận động chi trên bên liệt của 2 nhóm sau liệu trình
điều trị ……………………………………………………………………………. 40
Bảng 3.12 Tác dụng không mong muốn trên lâm sàng của điện châm kết hợp với
bài tập CIMT …………………………………………………………………… 41
Bảng 3.14 Sự thay đổi một số chỉ số sinh lý sau liệu trình điều trị……………… 42