GIÁ TRỊ CHẨN ĐOÁN NGUYÊN NHÂN TRÀN DỊCH MÀNG PHỎI DỊCH TIẾT QUA SINH THIẾT MÀNG PHỔI KÍN BẰNG KIM COPE  TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH BẮC NINH

GIÁ TRỊ CHẨN ĐOÁN NGUYÊN NHÂN TRÀN DỊCH MÀNG PHỎI DỊCH TIẾT QUA SINH THIẾT MÀNG PHỔI KÍN BẰNG KIM COPE TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH BẮC NINH
 Vũ Quang Vĩnh*,  Phạm Kim Liên **
*Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh, ** Trường Đại học Y Dược Thái Nguyên

TÓM TẮT 
Mục tiêu: xác định giá trị kỹ thuật sinh thiết màng phổi bằng kim COPE trong chẩn đoán nguyên nhân tràn dịch màng phổi dịch tiết. Đối tượng: 105 bệnh nhân tràn dịch màng phổi dịch tiết có chỉ định sinh thiết màng phổi. Phương pháp: mô tả cắt ngang. Nội dung nghiên cứu: Đặc điểm chung, số lượng dịch, số lần sinh thiết, số mảnh sinh thiết.1 lần, kết quả giải phẫu bệnh, tai biến. Kết quả: 105 bệnh nhân tràn dịch màng phổi dịch tiết có độ tuổi trung bình 63,3 ± 19,3, chủ yếu mức độ nhiều (50,5%),Số lần sinh thiết trung bình 1,32± 0,56; số mảnh sinh thiết trung bình cho một lần sinh thiết là 2,96 ± 0,18; 100% số lần sinh thiết lấy được mảnh sinh thiết đạt yêu cầu làm giải phẫu bệnh,22,9% phải sinh thiết lần 2 và 4,8% phải chọc lần 3 do chưa thấy phù hợp chẩn đoán, kết quả cuối cùng xác định được 26 bệnh nhân ung thư (24,7%,), 71 bệnh nhân lao màng phổi (67,6%).Ngay lần sinh thiết đầu tiên đạt giá trị chẩn đoán nguyên nhân do ung thư có độ nhạy 71, 1%, đặc hiệu 100%,  Hiệu quả chẩn đoán lao có độ nhạy 74,6%, độ đặc hiệu 100%. Có 9,9% số lần sinh thiết có tai biến, trong đó tràn khí mức độ ít 9,1%, choáng 0,8%. Kết luận: Sinh thiết màng phổi kín bằng kim COPE tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh an toàn không để lại tai biến nguy hiểm, giúp chẩn đoán nguyên nhân tràn dịch màng phổi có độ nhạy và độ đặc hiệu cao ngay từ lần chọc đầu tiên.
Từ khóa: tràn dịch mảng phổi, dịch tiết, sinh tiết 

ĐẶT VẤN ĐỀ
Tràn dịch màng phổi (TDMP) là hiện tượng tích tụ dịch nhiều hơn mức bình thường trong khoang màng phổi và là một hội chứng thường gặp trong các bệnh về phổi ở nước ta cũng như trên Thế giới. Tràn dịch màng phổi gồm 2 nhóm là tràn dịch màng phổi dịch thấm và dịch tiết, trong đó tràn dịch màng phổi dịch tiết được xem như tình trạng bệnh lý thực thể tại phổi và màng phổi, tuy nhiên việc xác định nguyên nhân còn gặp nhiều khó khăn, cần có đủ phương tiện kỹ thuật và hệ thống labo vi sinh, sinh hóa, giải phẫu bệnh, miễn dịch. Đặc biệt quá trình lấy bệnh phẩm có ý nghĩa quyết định cho kết quả chẩn đoán, trước đây tại khoa hô hấp BV tỉnh Bắc Ninh, bệnh nhân TDMP chỉ có thể định hướng nguyên nhân thông qua triệu chứng lâm sàng, xquang, tính chất đại thể dịch màng phổi và XN tế bào, sinh hóa cơ bản dịch màng phổi nên rất khó khăn trong việc kết luận chẩn đoán nguyên nhân tràn dịch màng phổi. Năm 2014, nhờ có trang bị và chuyển giao kỹ thuật sinh thiết màng phổi kín bằng kim COPE, một loại kim có khả năng sinh thiết màng phổi thành với nhiều mảnh ở nhiều vị trí qua một lần chọc qua thành ngực, có khả năng lấy được bệnh phẩm đạt yêu cầu để làm giải phẫu bệnh chẩn đoán nguyên nhân. Mặc dù việc sử dụng kim COPE chưa được rộng rãi ở Việt Nam như kim Castelain và kim Abram, nhưng nguyên lý bấm màng phổi tương tự kim castelain là mặt cắt ở trên thành của kim, tuy nhiên đầu kim COPE tù còn đầu kim castelain nhọn vì vậy khả năng an toàn của kim COPE cao hơn, nhưng lại cần dao rạch da để đưa kim vào qua thành ngực. Một số công  trình nghiên cứu ứng dụng kim castelain và kim Abraham đã cho kết quả tốt về khả năng lấy được bệnh phẩm để các nhà giải phẫu bệnh đọc mà tai biến rất hạn chế như nghiên cứu của Nguyễn Xuân Triều (Viện 103 năm 2005 sử dụng kim castelain, của Nguyễn Văn Việt 2007 sử dụng kim Abraham  tại viện 103, của Thân trọng Hưng sử dụng kim Castelain 2014 tại Bắc Giang…)
Vì vậy chứng tôi thực hiện đề tài này nhằm mục tiêu: xác định giá trị kỹ thuật sinh thiết màng phổi bằng kim COPEtrong chẩn đoán nguyên nhân tràn dịch màng phổi dịch tiết tại BV ĐK tỉnh Bắc Ninh