Một số biến chứng trong hóa – xạ trị điều biến liều bệnh ung thư vòm mũi họng giai đoạn IIB-III

Một số biến chứng trong hóa – xạ trị điều biến liều bệnh ung thư vòm mũi họng giai đoạn IIB-III
Phạm Lâm Sơn, Vũ Hồng Thăng, Bùi Vinh Quang
Nội dung chính của bài viết
Tóm tắt
Nghiên cứu trên 45 người bệnh ung thư biểu mô vòm mũi họng (týp 3- WHO) giai đoạn IIB-III được hóa trị bằng cisplatin hàng tuần kết hợp với xạ trị điều biến liều, có hoặc không có hóa trị bổ trợ phác đồ CF tại Bệnh viện K. Kết quả: đáp ứng hoàn toàn tại u là 95,6%, tại hạch là 92,5%; tỷ lệ người bệnh hoàn thành được 5-6 chu kỳ hóa chất đồng thời xạ trị lần lượt là 24,4% và 53,3%; biến chứng cấp nặng nhất gặp trên lâm sàng có ảnh hưởng tới quá trình điều trị là viêm miệng cấp độ 3 là 27 bệnh nhân chiếm 60%; biến chứng mạn: viêm da mạn tính độ 1 và 2 lần lượt là 28,9%, 4,4%; viêm niêm mạc miệng mạn tính độ 1 là 62,2%, độ 2 là 13,3%; viêm tuyến nước bọt mạn tính độ 1, độ 2 lần lượt là 51,1, 13,3%; mất vị giác độ 1 là 46,7% độ 2 là 8,9%, chưa ghi nhận bệnh nhân có biến chứng mạn tính từ độ 3 trở lên. Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ chấp thuận phác đồ khá cao so với phác đồ thông thường với cisplatin truyền ngày 1, 22, 43. Các biến chứng cấp và mạn tính giảm đáng kể so với xạ trị 2D và 3D.

Ung thư vòm mũi họng (UTVH) thường gặp nhất trong các ung thư đầu cổ ở Việt Nam. Xạ trị đơn thuần là phương pháp điều trị chính cho ung thư vòm mũi họng giai đoạn sớm, đối với giai đoạn tiến triển tại chỗ, hóa trị kết hợp với xạ trị đem lại lợi ích cải thiện về thời gian sống thêm, cũng như kiểm soát tái phát tại chỗ, tại vùng và di căn. Vòm họng nằm khuất sau các cơ quan khá nhạy cảm như mắt, mũi, miệng, tuyến mang tai, não, liền kề với nền sọ và một số dây thần kinh sọ não. Do vậy, các kỹ thuật xạ trị thông thường (3D) tuy có kiểm soát được khối u nguyên phát nhưng thường gây ra các biến chứng cấp như loét da, viêm niêm mạc miệng, khô miệng do tổn thương các tuyến nước bọt dẫn đến gián đoạn và gây ảnh hưởng đến kết quả điều trị. Các biến chứng muộn như giảm thính lực, hoại tử xương hàm, cứng hàm do teo xơ các cơ vùng hàm mặt, nghiêm trọng hơn là các tổn thương tổ chức não và các dây thần kinh sọ não, hoại tử thùy thái dương và đặc biệt hay gặp là biến chứng khô miệng do viêm teo các tuyến nước bọt và tổn thương niêm mạc vùng họng miệng không hồi phục, các tổn thương teo và xơ các tổ chức dưới da. Các biến chứng muộn của xạ trị sẽ xuất hiện tỷ lệ thuận với thời gian sống thêm của người bệnh.