Nghiên cứu kết quả nong van động mạch phổi bằng bóng qua da ở trẻ em dưới 2 tuổi hẹp van động mạch phổi đơn thuần

Luận án Nghiên cứu kết quả nong van động mạch phổi bằng bóng qua da ở trẻ em dưới 2 tuổi hẹp van động mạch phổi đơn thuần. Hẹp van động mạch phổi (ĐMP) là bệnh tim bẩm sinh thường gặp, bệnh đứng hàng thứ tư trong các bệnh tim bẩm sinh, chiếm từ 8 – 12% trong các bệnh tim bẩm sinh nói chung, với tỷ lệ mắc khoảng 1/1000 trẻ sống sau sinh [1],[2],[3],[4],[5],[6].

Hẹp van động mạch phổi là tổn thương thực thể bẩm sinh do dính mép lá van động mạch phổi, gây cản trở dòng máu từ thất phải lên động mạch phổi. Hẹp van ĐMP đơn thuần là chỉ hẹp van động mạch phổi không bao gồm hẹp thân, hẹp nhánh phổi hoặc các tổn thương khác trong tim kèm theo [4].
Chẩn đoán hẹp van ĐMP trước đây dựa vào khám lâm sàng và thông tim để đo áp lực trong buồng thất phải và ĐMP, chụp buồng thất phải để chẩn đoán hẹp van ĐMP với hình ảnh van ĐMP dày, đóng mở hạn chế. Từ khi có siêu âm – Doppler tim, việc chẩn đoán bệnh hẹp van ĐMP đã trở nên đơn giản hơn. Siêu âm – Doppler tim cho phép chẩn đoán xác định hẹp van ĐMP cả trong thời kỳ bào thai cũng như sau khi trẻ được sinh ra. Đây là phương pháp chẩn đoán không xâm nhập, không những chẩn đoán xác định bệnh mà còn cho biết mức độ của bệnh, giúp bác sĩ có quyết định điều trị kịp thời và chính xác cho bệnh nhân, góp phần làm giảm tỷ lệ tử vong, đặc biệt ở trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh bị hẹp van ĐMP nặng trong giai đoạn ống động mạch đóng lại nếu không được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời có thể dẫn tới tử vong, với những bệnh nhi là sơ sinh có hẹp van ĐMP tối cấp phụ thuộc ống động mạch phải được can thiệp nong van ĐMP cấp cứu không bệnh nhi sẽ tử vong [7].
Có hai phương pháp điều trị hẹp van động mạch phổi: phẫu thuật tách mép van và thông tim nong van ĐMP bằng bóng qua da. Phương pháp thông tim nong van ĐMP bằng bóng qua da đã được Kan và cộng sự tiến hành thực nghiệm lần đầu tiên vào năm 1980, và sau đó đã nong van ĐMP thành công cho trẻ gái 8 tuổi bị hẹp van ĐMP tại bệnh viện Johns Hopkins (Hoa Kỳ) năm 1982 [8].
Từ đó đến nay can thiệp nong van ĐMP bằng bóng qua da là phương pháp được lựa chọn đầu tiên để điều trị bệnh hẹp van ĐMP vì có hiệu quả cao [9],[10], phương pháp này có nhiều ưu điểm vượt trội so với phương pháp phẫu thuật tách mép van ĐMP. Tuy nhiên phương pháp điều trị nào cũng có thể có nguy cơ và tai biến, thông tim điều trị nong van ĐMP bằng bóng qua da này cũng có thể gặp tai biến [7],[11],[12],[13],[14],[15],[16],[17]. Các nghiên cứu còn chỉ ra rằng sau nong van ĐMP bằng bóng có thể có tái hẹp với tỷ lệ khác nhau, tỷ lệ này cao hơn ở nhóm trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh [9], [11],[13], [16],[18],[19].
Hiện tại ở Việt Nam chưa có nghiên cứu nào đánh giá kết quả của phương pháp điều trị hẹp van ĐMP đơn thuần cho trẻ em, đặc biệt trẻ dưới 2 tuổi. Do vậy, đề tài “Nghiên cứu kết quả nong van động mạch phổi bằng bóng qua da ở trẻ em dưới 2 tuổi hẹp van động mạch phổi đơn thuần”
được thực hiện với hai mục tiêu sau:
1. Đánh giá hiệu quả tức thời và trong 1 năm đầu sau nong van động mạch phổi bằng bóng qua da cho trẻ dưới 2 tuổi bị hẹp van động mạch phổi đơn thuần tại Bệnh viện Nhi Trung ương.
2. Nhận xét các biến cố và các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả nong van động mạch phổi bằng bóng qua da ở trẻ mắc bệnh hẹp van động mạch phổi đơn thuần dưới 2 tuổi.
MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ 1
Chương 1: TỔNG QUAN 3
1.1. LỊCH SỬ BỆNH 3
1.2. DỊCH TỄ HỌC 4
1.2.1. Tần suất mắc bệnh 4
1.2.2. Tính chất gia đình và gen 4
1.2.3. Giới 4
1.2.4. Tỷ lệ tử vong ở tuổi thanh thiếu niên ở bệnh hẹp van ĐMP 5
1.3. PHÔI THAI VÀ GIẢI PHẪU 5
1.3.1. Sự tạo ra van động mạch chủ và van động mạch phổi 5
1.3.2. Giải phẫu bệnh và phôi thai học của hẹp van động mạch phổi 5
1.4. HUYẾT ĐỘNG HỌC 7
1.4.1. Thay đổi tuần hoàn sau khi ra đời ở trẻ bình thường 7
1.4.2. Huyết động ở trẻ hẹp van ĐMP 7
1.5. PHÂN LOẠI MỨC ĐỘ HẸP VAN ĐỘNG MẠCH PHỔI 10
1.5.1. Phân loại mức độ hẹp van ĐMP trên siêu âm – Doppler tim 10
1.5.2. Phân loại mức độ hẹp van động mạch phổi trên thông tim 11
1.6. TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG HẸP VAN ĐỘNG MẠCH PHỔI 12
1.6.1. Hẹp van động mạch phổi nhẹ và trung bình 12
1.6.2. Hẹp van động mạch phổi nặng 13
1.7. CÁC PHƯƠNG PHÁP THĂM DÒ ĐỂ CHẨN ĐOÁN HẸP VAN
ĐỘNG MẠCH PHỔI 15
1.7.1. Chụp X quang tim phổi 15
1.7.2. Điện tâm đồ 16
1.7.3. Siêu âm tim 16
1.7.4. Thông tim chụp buồng tim 22
1.8. CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ HẸP VAN ĐỘNG MẠCH PHỔI . 28
1.8.1. Điều trị hẹp van động mạch phổi bằng phẫu thuật 28
1.8.2. Điều trị hẹp van ĐMP bằng phương pháp nong van 29
Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 39
2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 39
2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhi 39
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ 39
2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 40
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu 40
2.2.2. Cách chọn mẫu 40
2.2.3. Sơ đồ nghiên cứu 41
2.2.4. Biến số nghiên cứu 42
2.2.5. Xử lý số liệu và các thuật toán sử dụng trong nghiên cứu 50
2.2.6. Khống chế sai số 51
2.2.7. Đạo đức trong nghiên cứu 51
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 52
3.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 54
3.1.1. Các đặc điểm chung 54
3.1.2. Đặc điểm lâm sàng trước nong van ĐMP 55
3.1.3. Đặc điểm hẹp van ĐMP trước nong 56
3.1.4. Rối loạn nhịp tim trên điện tâm đồ trước nong van ĐMP 62
3.2. KẾT QUẢ NONG VAN ĐMP 63
3.2.1. Kết quả tức thì ngay sau nong van ĐMP 63
3.2.2. Kết quả theo dõi trong 12 tháng sau nong van ĐMP 71
3.3. TAI BIẾN VÀ CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KẾT QUẢ NONG
VAN ĐMP QUA DA 76
3.3.1. Kết quả của thủ thuật nong van 76
3.3.2. Đặc điểm nhóm 3 bệnh nhi thất bại thủ thuật nong van ĐMP 76
3.3.3. Tai biến và kết quả không mong đợi 79
3.3.4. Các tai biến liên quan đến thủ thuật nong van ĐMP 81
3.3.5. Tái hẹp van ĐMP sau nong 82
3.3.6. Đặc điểm nhóm tuổi bệnh nhi có rối loạn nhịp tim 85
Chương 4: BÀN LUẬN 88
4.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA NHÓM NGHIÊN CỨU 88
4.1.1. Đặc điểm chung 88
4.1.2. Đặc điểm lâm sàng trước nong van ĐMP 89
4.1.3. Đặc điểm về siêu âm 91
4.1.4. Đặc điểm điện tâm đồ 98
4.2. THEO DÕI KẾT QUẢ SAU NONG VAN ĐMP 99
4.2.1. Đánh giá hiệu quả tức thì trên thông tim 99
4.2.2. Theo dõi dấu hiệu lâm sàng sau nong van ĐMP 102
4.2.3. Theo dõi siêu âm sau nong van ĐMP 104
4.2.4. Kết quả không mong muốn của nong hẹp van ĐMP 109
4.2.5. Hở van ĐMP sau nong van ĐMP 114
4.2.6. Đặc điểm điện tâm đồ 118
4.2.7. Tai biến trong khi tiến hành thủ thuật nong van ĐMP 119
4.2.8. Tái hẹp van ĐMP sau nong 128
KẾT LUẬN 131
KIẾN NGHỊ 133
CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐÉN LUẬN ÁN
1. Lê Hồng Quang, Phạm Gia Khải, Phạm Hữu Hòa (2014), “Siêu âm đánh giá kết quả nong van động mạch phổi ở trẻ em từ 0 – 24 tháng tuổi bị hẹp van động mạch phổi đơn thuần trong 12 tháng”, Nhi khoa, tập 7, số 4, tr. 31 – 35.
2. Lê Hồng Quang, Phạm Gia Khải, Phạm Hữu Hòa (2015), “Siêu âm đánh giá hở van động mạch phổi sau nong hẹp van động mạch phổi đơn thuần ở trẻ em từ 0 – 2 tuổi”, YHọc thực hành., 950, số 2, tr. 54 – 56.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Abraham M. Rudolph. (2001). Pulmonary stenosis and atresia with intac ventricular septum. Congenital Disease of the Heart: Clinical- Physiological Considerations. Fully Revised and Updated Second Edition. Blackwell publishing. 511-601.
2. David MD, William TM. (2008). A management strategy for mild valvar pulmonary stenosis. Pediatr Cardiol. 29: 649-652.
3. Hoffman J I E. (1987). Incidence mortality and natural history. Paediatric Cardiology. 1-14.
4. Lawrence AL, Lourdes RP, (Moss and Adams’). (2001) Pulmonary stenosis. Heart Disease In Infants, Children, And Adolescents. Volume two. Lippincott William & Wilkins. 820-844.
5. Myung K Park, George Troxler. (2002). Obstructive lesions. Pediatric Cardiology for Practitioners. 155-158.
6. Tynan M, Anderson RH. (2002). Pulmonary Stenosis. Peadiatric Cardiology. Second Edition. Volume two. Churchill livingstone. 1461 – 1479.
7. Benjamin Z, John FK, Kenneth EF, James EL. (1988). Balloon dilation of critical pulmonary stenosis in the íỉrst week of life. J Am Coll Cardio. 11: 821-824.
8. Kan JS, White RIJ, Jitchell SE, Gardner TJ. (1982). Percutaneuos balloon valvuloplasty: A new method for treating congenital pulmonary valve stenosis NEngl JMed. 307 -540.
9. Rao PS, Fawzy ME, Solymar L, et al. (1998). Long-term results of balloon pulmonary valvuloplasty of valvar pulmonic stenosis. Am Heart J. 115: 1291-1296.
10. Stanger P, Cassidy SC, Girod DA, et al. (1990). Balloon pulmonary valvuloplasty: Results of the valvuloplasty and angioplasty of congenital anomalies registry. Am J Cardiol. 65: 775-783.
11. Albert PR, Daniel AK, Dennis C, et al. (1984) Percutaneous balloon valvuloplasty for treatment of congenital pulmonary valvular stenosis in children. J Am Coll Cardiol. 3: 1005-1012.
12. Chen CR, Chen TO, Huang T, et al. (1996). Percutaneous balloon valvuloplasty for pulmonic stenosis in adolescents and adults. N Engl Med. 335: 21-25.
13. Christian Rey, Philippe Marache, Charles Francart, Claude Dupuis. (1988). Percutaneous transluminal balloon valvuloplasty of congenital pulmonary valve stenosis, with a special report on infants and neonates. J Am Coll Cardiol. 11: 815-820.
14. Hussein T, Christine B, David GN, Robert MF, Lee NB. (1996). Morphologic and hemodynamic consequences after percutaneous balloon valvotomy for neonatal pulmonary stenosis: Medium-term follow-up. J Am Coll Cardiol. 27: 473-478.
15. Ladusans EJ, Qureshi SA, Parsons JM, et al. (1990). Balloon dilatation of critical stenosis of the pulmonary valve in neonates. Br Heart J. 63: 362-267.
16. Piotr Werynski, Andrzej Rudzinski, Wanda Król-Jawieố, Jacek Kuzma. (2009). Percutaneous balloon valvuloplasty for the treatment of pulmonary valve stenosis in children – a single centre experience. Kardiol Pol. 67: 369-375.
17. Veronique G, Jean FP, Angelica D, et al. (1995). Balloon valvotomy for critical stenosis or atresia of pulmonary valve in newborns. J Am Coll Cardio. 26: 1725-1731.
18. Rao PS. (1989). Balloon pulmonary valvuloplasty: A review. Clin Cardiol. 12: 55-74.
19. Rao PS. (2007). Percutaneous balloon pulmonary valvuloplasty: State of the Art. Catheterization and Cardiovascular Interventions. 69: 747-763.
20. Brock RC. (1948). Pulmonary valvulotomy for the relief of congenital pulomary stenosis report of three cases. Bristish Medical Journal. 1121-1126.
21. David MH, Andrew JP, Trang XT, et al. (2010). Long-Term pulmonary regurgitation following balloon valvuloplasty for pulmonary stenosis: Risk factors and relationship to exercise capacity and ventricular volume and function. J Am Coll Cardiol. 55: 1041-1047.
22. Aldousany AW, Disessa TG, Dubois R, et al. (1989). Doppler estimation of pressure gradient in pulmonary stenosis: maximal instantaneous vs peak-to-peak, vs mean catheter gradient. Pediatr Cardiol. 10: 145-149.
23. Derrick G, Bonhoeffer P, Anderson RH, (Anderson RH). (2010). Pulmonary Stenosis. Paediatric Cardiology. Third Edition. Churchill livingstone. 894-915.
24. Lam CR, Tabor RE. (1959). Simpliíỉed technique for direct vision pulmonary valvulotomy. J Thorac Cardiovasc Surg. 38: 309-318.
25. Mario C, Oscar V, Luis A, et al. (1992). Balloon pulmonary valvuloplasty in infants: A quantitative analysis of pulmonary valve- anulus-trunk structure. J Am Coll Cardio. 20: 345-349.
26. Masura J, Burch M, Deanfield JE, Sullivan ID. (1993). Five-year follow-up after balloon pulmonary valvuloplasty. J Am Coll Cardiol. 21: 132-136.
27. Lee ML, Peng JW, Tu GJ, et al. (2008). Major determinants and Long- Term outcomes of successful balloon dilatation for the pediatric patients with isolated native valvular pulmonary stenosis: A 10-year institutional experience. Yonsei Med J. 49(3): 416 – 421.
28. Phạm Gia Khải (1996), “Bài giảng lớp tập huấn siêu âm”, tr. 48.
29. Nguyễn Lân Việt (1994), “Góp phần nghiên cứu một số thông số siêu âm về động mạch phổi ở người bình thường và người có tăng áp động mạch phổi”, Luận án phó tiến sĩ khoa học y dược 1994.
30. Lê Ngọc Thành (2002), “Nghiên cứu điều trị hẹp van động mạch phổi dưới ngừng tuần hoàn tạm thời ở nhiệt độ bình thường”, Luận án tiến sĩ y học, Trường Đại học Y Hà Nội 2002.
31. Nguyễn Minh Hùng, Nguyễn Lân Việt, Đỗ Doãn Lợi. (2003). Bước đầu nghiên cứu nong van động mạch phổi bằng bóng qua da trong điều trị hẹp van động mạch phổi đơn thuần. Luận văn tốt nghiệp bác sỹ nội trú bệnh viện. Trường Đại học Y Hà Nội.
32. Grech Victor. (1998). History, diagnosis, surgery and epidemiology of pulmonary stenosis in Malta. Cardiology in the Young. 8(3): 337 – 343.
33. Garson A, Bricker JT, Fisher DJ, Neish SR. (1998). The science and practice of pediatric cardiology. 2nd. Baltimore: Williams & Wilkins. 1207-1256.
34. Daniel RG, William WH, Hugh DA, Huward PG. (1997). Natural course of isolated pulmonary valve stenosis in infants and children utilizing Doppler echocardiography. American Journal of Cardiology. 79: 344-349.
35. Đỗ Kính (2008) (chủ biên). Hệ tim mạch. Phôi thai học thực nghiệm và ứng dụng trên lâm sàng. Nhà xuất bản Y học. 354-413.
36. Nguyễn Văn Huy (2007) (chủ biên). Hệ tuần hoàn. Bài giảng giải phẫu học. Nhà xuất bản Y học. 135-176.
37. Abraham M. Rudolph. (2001). Oxygen uptake and delivery. Congenital Disease of the Heart: Clinical-Physiological Considerations. Fully Revised and Updated Second Edition. Blackwell publishing. 85-102.
38. Abraham M. Rudolph. (2001). The fetal circulation and postnatal adaptation. Congenital Disease of the Heart: Clinical-Physiological Considerations. Fully Revised and Updated Second Edition. Blackwell publishing. 3-43.
39. Nugent EW, Freedom RM, Nora JJ, et al. (1977). Clinical course in pulmonary stenosis. Circulation. 56 (Suppl I): I38-47.
40. Baumgartner H, Hung J, Bermejo J, et al. (2009). Guidelines and standards Echocardiographic assessment of valve stenosis: EAE/ASE recommentdations for clinical practice. Journal of the American Sociaty of Echocardiography. 22(1): 1-24.
41. Ragosta M. (2008). Normal waveforms, artifacts, and pitfalls. Textbook of clinical hemodynamics. Saunders Elsevier. 16-37.
42. Snider AR, Serwer GA, Ritter SB. (1997). Abnormalities of ventricular outflow. Echocardiography in pediatric heart disease. Second edition. 408-422.
43. Jerome Liebman, (Macfarlane PW). (2011). The electrocardiogram in congenital heart disease. Comprehensive Electrocardiology. Second Edition. Springer. 969-1054.
44. Ellison RC, Restieaux NJ. (1974). Vectorcardiogram in congenital heart disease. A method for estimating severity. Saunders, Philadelphia
45. Beatriz Bouzas, Philip JK, Michael AG. (2005). Pulmonary regurgitation: not a benign lesion. European Heart Journal. 26: 433 – 439.
46. Gottliebson WM, Meredith DS. (2005). Doppler echocardiography in congenital heart disease: theory, techniques, and application. Cardiac Ultrasound Today. 11 (7/8/9): 1-54.
47. Leblanc MH, Paquet M. (1981). Echocardiographic assessment of valvular pulmonary stenosis in children. Br Heart J. 46: 363-368.
48. Rey C, LaBalauche JM. (1974). Pulmonary valve motion in valvular pulmonary stenosis in childhood. Acta Med Suppl. 627: 185-191.
49. Anand R, Mehta AV. (1997). Natural history of asymptomatic valvar pulmonary stenosis diagnosed in infancy. Clin Cardiol. 4: 377-380.
50. Cooper J, Fan P, Chopra HK, (Nanda NK), et al. (1989). Conventional and color Doppler assessment of right-side valvar regurgitation. Textbook of color Doppler echocardiography. Philadelphia. 160-167.
51. Louisa KH Poon, Samuel Menahem. (2003). Pulmonary regurgitation after percutaneous balloon valvoplasty for isolated pulmonary valvar stenosis in childhood. Cardiol Young. 13: 444 – 450.
52. O’Connor BK, Beekman RH, Lindauer A, Rocchini A. (1992). Intermediate-Term outcome after pulmonary balloon valvuloplasty: Comparison with a matched surgical control group. J Am Coll Cardiol. 20: 169-173.
53. Abraham M. Rudolph. (2001). Functional Assessment. Congenital Disease of the Heart: Clinical-Physiological Considerations. Fully Revised and Updated Second Edition. Blackwell publishing. 45-83.
54. Charler EM. (2006). Hemodynamic, data acquisition, and interpretation and presentation of data. Cardiac catheterization in congenital heart disease: pediatric and adult. Blackwell Futura. 271-324.
55. Ragosta M. Normal waveforms, artifacts, and pitfalls. (2008). Textbook of clinical hemodynamics. Saunders Elsevier. 16-37.
56. Ragosta M. (2008). Right-sided heart disorders hemodynamics of the tricuspid and pulmonic valves and pulmonary hypertension. Textbook of clinical hemodynamics. Saunders Elsevier. 108-122.
57. Donald S Baim, William Grossman, Stanton B Perry, John F Keane, Jame E Lock. (1996). Pediatric intervention. Cardiac catheterization angiography and intervention. Fifth edition. Williams & Wilkins. 713-732.
58. Charler EM. (2006). Pulmonary valve balloon dilation. Cardiac catheterization in congenital heart disease: pediatric and adult. Blackwell Futura. 430-440.
59. James EL, Stanton BP, John FK, (Baim DS, Grossman W). (1996). Profiles in congenital heart disease. Cardiac catheterization, angiography, and intervention. Fifth edition. Williams & Wilkins. 823-842.
60. William WL, Glenn. (1987). The evolution of the treatment of isolated pulmonary valve stenosis. The Yale Journal of Biology and Medicine. 60: 471-482.
61. Sondergaard T. (1953). Valvulotomy for pulmonary stenosis performed through the main stem of the pulmonary artery utilizing a special ring clamp. Acta Chir Scand. 104: 362-372.
62. Carrel A. (1914). Experimental operations on the orifices of the heart. Ann Surg. 60: 1-6.
63. Varco R, Bjork VO, Bagger M. (1958). Simultaneous pulmonary valvulotomy and resection for pulmonary tuberculosis. Surgery. 43: 391-396.
64. Dodrill FD, Hill E, Gerisch RA, et al. (1953). Pulmonary valvuloplasty under direct vision using the mechanical heart for a complete by-pass of the right heart in a patient with congenital pulmonary stenosis. J Thorac Surg. 26: 584-597.
65. Swan H, Zeavin I. (1954). Cessation of circulation in general hypothermia. Technis of intracardiac surgery under direct vision. Ann Surg. 139: 385-396.
66. Semb BKH, Tjonneland S, Stake G, et al. (1979). “Balloon valvulotomy” of congenital pulmonary valve stenosis with tricuspid valve insufficiency. Cardiovasc Radiol. 2: 239-241.
67. Bonow RO, Carabello B, Antonio C, et al. (1998). Guidelines for the management of patients with valvular heart disease: Executive summary: A report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on practice Guidelines (Committee on Management of Patients with valvular heart disease). Circulation. 98: 1948-1984.
68. Fontes VF, Sousa JEMR, Esteves CA, et al. (1988). Pulmonary valvuloplasty – Experience of 100 cases. Int J Cardiol. 21: 335-342.
69. Rao PS, Galal O, Patnana M, Buck H, Wilson AD. (1998). Results of three to 10 years follow up of balloon dilatation of the pulmonary valve. Heart. 80:591-595.
70. Manal HS, Alaa MR, Maiy HE. (2010) Immediate-and medium-term effects of balloon pulmonary valvuloplasty in infants with critical pulmonary stenoses during the first year of life: A prospective single center study. Journal of the Saudi Heart Association. 22: 195-201.
71. McCrindle BW, Kan J. (1991). Long-term results after balloon pulmonary valvuloplasty. Circulation. 83:1915-1922.
72. Michael T, Baker EJ, Rohmer J, et al. (1985). Percutaneous balloon pulmonary valvuloplasty. Br Heart J. 53: 520-524.
73. Mourad J, Fethi B, Mohamed BF, et al. (1999). Long-term invasive and noninvasive results of percutaneous balloon pulmonary valvuloplasty in children, aldolescents, and adults. American Heart Journal. 138: 950-954.
74. Feltes TF, Bacha E, Beekman RH, et al. (2011). Indication for cardiac catheterization and intervention in pediatric cardiac disease: A Scientific Statement from the American Heart Association. Circulation. 123: 2607-2652.
75. Sullivan ID, Robinson PJ, Macartney FJ, et al. (1985). Percutaneous
balloon valvuloplasty for pulmonary valve stenosis in infants and
children. Br Heart J. 54: 435-441.
76. Fedderly RT, Beekman RH. (1995). Balloon valvuloplasty for pulmonary valve stenosis. J Interven Cardiol. 8: 451-461.
77. Khan MAA, Al-Yousef S, Huhta JC, et al. (1989). Critical pulmonary
valve stenosis in patients less than 1 year of age: Treatment with
percutaneous gradational balloon pulmonary valvuloplasty. Am Heart J. 117: 1008-1014.
78. Latson LA. (2001). Critital pulmonary stenosis. J Interven Cardiol. 14(3): 345-350.
79. Lip GY, Singh SP, Giovanni J. (1999). Percutaneous balloon valvuloplasty for congenital pulmonary valve stenosis in adults. Clin Cardiol. 22(11): 733-737.
80. Rome JJ. (1998). Balloon pulmonary valvuloplasty. Pediatr Cardiol. 19: 18-24.
81. Wang JK, Wu MH, Lee WL, et al. (1999). Balloon dilatation for critical pulmonary stenosis. International Journal of Cardiology. 69: 27-32.
82. Charles EM, Michael RN, Wesley V, et al. (1987). Double balloon technique for dilation of valvular or vessel stenosis in congenital and acquired heart disease. J Am Coll Cardio. 10: 107-114.
83. Sunethra IB, Sinnathurai N, Wijeyasingam S, et al. (2011). Short term results of balloon pulmonary valvuloplasty in children: a single centre study over o period og 42 months. Sri lanka Journal of Child Health. 40: 13 – 15.
84. Domingos MH, Iran Castro, José Carlos Haertel, et al. (2004). Short – and Long Term Results of Percutaneous Balloon Valvuloplasty in Pulmonary Valve Stenosis. Arq Bras Cardiol. 82(3): 228 – 234.
85. Behjati AM, Moshtaghion SH, Rajaei S. (2013). Long-term results of balloon pulmonary valvuloplasty in children with congenital pulmonary valve stenosis. Iran J Pediatric. 23(1): 32 – 36.
86. Tevfik K, Kentaro A, Edward H, et al. (2009). Balloon dilation of pulmonary valve stenosis in infants less than 3 kg: A 20-year experience. Catheterization and Cardiovascular Interventions. 74: 753-761.
87. Nesrin MH, Azza ZE. (2007). Predictors of successful pulmonary balloon valvuloplasty in infants with severe pulmonary valve stenosis. Heart Mirror Journal. 1(2): 66 – 73.
88. Raquel MI, Jose SS, Felix CS, et al. (2014). Long-Term results of percuataneous balloon valvuloplasty in pulmonary valve stenosis in the pediatric population. Rev Esp Cardiol. 1055: 1 – 6.
89. McCrindle. (1994). Independent predictors of long-tern results after balloon pulmonary valvuloplasty. Valvuloplasty and angioplasty of congenital anomalies (VACA) registry investigators. Circulation. 89(4): 1751 – 1759.
90. Who. (2006). Who Chil Growth Standards: Methods and development: Length/hight-for-age, weight-for-age, weight-for length, weight-for- height and body mass index-for-age, Geneva.
91. Sotirios Fouzas, Kostas NP, Michael BA. (2011). Pulse oxymetry in pediatric practice. Pediatrics. 128(4): 740 – 752.
92. Daphne T Hsu, Gail D Pearson. (2009). Heart failure in children: Part I: History, etiology, and pathophysiology. Circulation Heart Failure. 2: 63 – 70.
93. Nicholas T Kouchoukos, Eugene H Blackstone, Donald B Doty, et al. (2003). Anatomy, dimensions, and terminology. Kirklin/Barratt-Boyes Cardiac surgery.Third edition. Volume 1. Churchill Livingstone. 3 – 65.
94. Patrizio Lancellotti, Luis Moura, Luc A Pierard, et al. (2010). European Association of Echocardiography recommendation for the assessment of valvular regurgitation. Part 2: mitral and tricuspid regurgitation (native valve disease). European Journal of Echocardiography. 11: 307 – 332.
95. Lamy M, De Grouchy J, Schweisgutho. (1957). Genetic and non- genetic factors in the etiology of congenital heart disease: a study of 1188 cases. Am J Hum Genet. Mar: 9(1): 17-41.
96. Rose V, Hewitt D, Milner J. (1972). Seasonal Influences on the Risk of Cardiac Malformation: Nature of the Problem and Some Results from a Study of 10,077 Cases. Int J Epidemiol. 1 (3): 235-244.
97. Campbell M. (1962). Factors in the etiology of pulmonary stenosis. Br Heart J. 24(5): 625-632.
98. Adam JK, Govender, Hoosen EGM, et al. (2013). The characteristics and outcomes of patients undergoing percutaneous balloon pulmonary valvuloplasty in the peadiatric population. Medical Technology SA. 27 (1): 33 – 37.
99. Stevenson JG, Kawabori L, Franch JW. (1987). Doppler pressure gradient estimation in children: accuracy effect of activity and exercise and need for sedation. Acta Pediatri Scand. 329: 78-81.
100. Lima CO, Sahn DJ, Valdes-Cruz LM, et al. (1983). Nononvasive prediction of transvalvular pressure gradient in patients with pulmonary stenosis by quantitative two-dimensional echocardiographic Doppler studies. Circulation. 67: 866 – 871.
101. Stanley J, Goldberg MD, Susan D, et al. (1986). Can the technique for Doppler estimate of pulmonary stenosis gradient be simplifíed ?. American Heart Journal. 111: 709 – 713.
102. Sundar AS, Bahl VK, Shrivastava. (1987). Continuous wave Doppler assessment of patients subjected to pulmonary balloon valvuloplasty. International Journal of Cardiology. 16: 257 – 262.
103. Rao PS. (1987). Doppler ultrasound in the prediction of transvalvar pressure gradients in patients with valvar pulmonary stenosis. International Journal of Cardiology. 15: 195 – 203.
104. Alireza Ahmadi, Mohammadreza Sabri. (2012). Percutaneous balloon valvuloplasty inpatiens with pulmonary valve stenosis: a single center experiment. J Pak Med Assoc. 62(3) suppl 1: S58 – S61.
105. Shrivastava S, Kumar RK, Dev V, et al. (1993). Pulmonary balloon valvuloplasty for severe valvular pulmonic stenosis with congestive heart failure beyond infancy. Catheteziration and Cardiovascular Diagnosis. 28: 137 – 141.
106. Janusz BB, Daniel AK, Craig JB, et al. (1993). Modified technique for balloon valvuloplasty of critical pulmonary stenosis in the newborn. Pediatric Cardiology. 22(7): 1994 – 1997.
107. Endate Tefera, Shakeel A Qureshi, Ramon Bermudez-Canete, Lola Rubio. (2014). Percutaneous balloon dilation of severe pulmonary valve stenosis in patients with cyanosis and congestive heart failure. Catheterrization and Cardiovascular Intervention. 00: 00-00.
108. Colli AM, Perry SB, Lock JE, et al. (1995). Balloon dilation of critical valvar pulmonary stenosis in the frist month of life. Cather Cardiovasc Diagn. 34: 23 – 28.
109. Walsh KP. (2003). Interventional paediatric cardiology. BMJ. 327(7411): 385 – 388.
110. Asim Yousul AB, Hamood AS, Murtadaha AK, Salim AM. (2013). Pulmonary valve regurgitation following balloon valvuloplasty for pulmonary valve stenosis: Single center experience. Annals of Pediatric Cardiology. 6(2): 141 – 143.
111. Berman WJ, Fripp RR, Raisher BD, Yabek SM. (1999). Significant pulmonary valve incompetence following oversize balloon pulmonary valveplasty in small infant: A long-term follow-up study. Catheter Cardiovasc Intev. 48: 61-65.
112. Ring JC, Kulik TJ, Burke BA, Lock JE. (1984). Morphologic changes induced by dilation of the pulmonary valve annulus with overlarge balloon in normal newborn lambs. Am J Cardiol. 55: 210 – 214.
113. Roos-Hesselink JW, Meijboom FJ, Spitaels SEC, et al. (2006). Long- Term outcome after surgery for pulmonary stenosis (a longitudinal study of 22 – 23 years). European Heart Journal. 27: 482 – 488.
114. Attia I, Weinhaus L, Wall JT, et al. (1987). Rupture of tricuspid valve papillary muscle during balloon pulmonary valvuloplasty. Am Heart J. 114(5): 1233 – 1235.
115. Rohn V, Slais M, Vondracek V. (2010). Symtomatic severe tricuspid insufficiency as a late complication of pulmonary balloon valvuloplasty. Prague Medical Report. 111(3): 235 – 238.
116. Roxy N S Lo, K C Lau, Maurice P Leung. (1988). Complete heart block after balloon dilatation for congenital pulmonary stenosis. Br Heart J.59: 384 – 386.
117. Donald S Baim, William Grossman. (1996). Complications of cardiac catheterization. Cardiac catheterization angiography and intervention. Fifth edition. Williams & Wilkins. 17 – 38.
118. Vitielo R, McCrindle BW, Nykanen D, et al. (1998). Complications associated with pediatric cardiac catheterization. JACC. 32(5): 1433 – 1440.
119. Kalra SG, Wander GS, Anand IS. (1990). Right sided endocarditis after balloon dilatation of the pulmonary valve. Br Heart J. 63: 268 – 369.
120. Johnson DH, Rosenthal A, Nadas AS. (1975). A forty year review of bacterial endocarditis in infancy and childhood. Circulartion. 51: 581 – 590.