NGHIÊN CỨU KIỂU GEN CYP1A1 TẠI VỊ TRÍ ĐA HÌNH rs4646903 VÀ MỐI LIÊN QUAN VỚI NỒNG ĐỘ DIOXIN MÁU Ở NGƯỜI PHƠI NHIỄM CHẤT ĐỘC HÓA HỌC/DIOXIN
NGHIÊN CỨU KIỂU GEN CYP1A1 TẠI VỊ TRÍ ĐA HÌNH rs4646903 VÀ MỐI LIÊN QUAN VỚI NỒNG ĐỘ DIOXIN MÁU Ở NGƯỜI PHƠI NHIỄM CHẤT ĐỘC HÓA HỌC/DIOXIN
Đào Hồng Dương1; Nguyễn Hoàng Thanh2; Nguyễn Bá Vượng2
TÓM TẮT
Mục tiêu: nghiên cứu phân bố kiểu gen CYP1A1 tại vị trí đa hình rs4646903 và đánh giá mối liên quan với nồng độ dioxin máu ở nạn nhân phơi nhiễm chất độc hóa học/dioxin. Đối tượng và phương pháp: nghiên cứu mô tả cắt ngang có phân tích 100 nạn nhân phơi nhiễm chất da cam/dioxin tại Bệnh viện Quân y 103 và Bệnh viện Quân y 17 từ tháng 01 – 2014 đến 12 – 2016. Phân tích nồng độ dioxin và 17 chất đồng loại trong máu theo phương pháp sắc ký khí khối phổ độ phân giải cao (GC/HR-MS), xác định đa hình gen CYP1A1 tại vị trí rs4646903 bằng phương pháp giải trình tự Sanger. Kết quả và kết luận: tỷ lệ kiểu gen A/A, A/G, G/G, T/G lần lượt là 29%, 45%, 24%, 2%; tỷ lệ alen A 51,5%, alen G 47,5%, alen T 1%. Có sự khác biệt về nồng độ dioxin, tổng đương lượng độc polychlorinated dibenzo-p-dioxinsvà polychlorinated dibenzofurans giữa các kiểu gen CYP1A1 rs4646903, trong đó bệnh nhân có kiểu gen chứa alen A có nồng độ độ 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin và đương lượng độc cao hơn kiểu gen chứa alen G và T.
Tổng đương lượng độc polychlorinated dibenzo-p-dioxins; 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin; 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-furanscó giá trị xác định alen A với diện tích dưới đường cong > 0,6.Trong đó, 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-furanscó diện tích dưới đường cong lớn nhất = 0,833; điểm cắt tại vị trí 1,17ppt có chỉ số Youden J cao nhất (độ nhạy 89,2%; độ đặc hiệu 76,9%).
Dioxin là nhóm hóa chất độc hại nhất mà con người từng biết đến. Trong những năm gần đây, với sự tiến bộ vượt bậc của sinh học phân tử, các nhà khoa học đã làm sáng tỏ nhiều vấn đề về cơ chế tác động ở mức phân tử của dioxin đối với cấutrúc và chức năng của các gen liên quan đến quá trình chuyển hóa dioxin như gen CYP1A1 [5, 6, 7]. CYP1A1 là gen mã hóacho CYP1A1, enzym đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa các hydrocarbonthơm dạng vòng, trong đó có dioxin. Những biến đổi trong cấu trúc của gen CYP1A1 gây ảnh hưởng đến cấu trúc và chức năng của enzym, từ đó gây rối loạn quá trình chuyển hóa các phối tử như dioxin [9]. Phân tích gen CYP1A1tại vị trí đa hình rs4646903 trên đối tượng phơi nhiễm dioxin cho thấy khác biệt rõ rệt về nồng độ dioxin và các chất độc đồng loạicũng như tổng đương lượng độc giữa các kiểu gen của CYP1A1 tại một số vị trí đa hình.