Viêm phổi hoại tử ở một trẻ sơ sinh: biến chứng hiếm gặp của một bệnh lý thường gặp

Viêm phổi hoại tử ở một trẻ sơ sinh: biến chứng hiếm gặp của một bệnh lý thường gặp
Nguyễn Trọng Phước, Nguyễn Thị Quỳnh Nga
Nội dung chính của bài viết
Tóm tắt
Viêm phổi hoại tử là một biến chứng nặng và hiếm gặp của viêm phổi ở trẻ em, đặc biệt trẻ lứa tuổi sơ sinh. Tình trạng này đặc trưng bởi sự phá hủy cấu trúc và hoại tử lỏng nhu mô phổi, hình thành nên các hang nhỏ, và thường có tổn thương màng phổi đi kèm. Hiện nay, chưa có một khuyến cáo điều trị thống nhất nào được đưa ra trong xử trí viêm phổi hoại tử. Chiến lược điều trị nội khoa bảo tồn hay can thiệp ngoại khoa vẫn phụ thuộc chủ yếu vào kinh nghiệm của từng trung tâm. Chúng tôi báo cáo một trường hợp trẻ sơ sinh nam 20 ngày tuổi, được chẩn đoán viêm phổi hoại tử bên trái, kèm theo viêm mủ màng phổi trái do vi khuẩn tụ cầu vàng kháng Methicillin (MRSA). Bệnh nhân đã được tiến hành phẫu thuật nội soi lồng ngực bóc vỏ màng phổi, kết hợp với điều trị kháng sinh đường tĩnh mạch và hỗ trợ hô hấp bằng thở máy. Kháng sinh chủ đạo ban đầu được lựa chọn là Vancomycin dựa theo kết quả cấy mủ màng phổi và kháng sinh đồ, điều trị trong vòng 12 ngày nhưng không cải thiện. Chiến lược điều trị nội khoa bảo tồn tiếp tục được kiên trì, bằng cách chuyển sang sử dụng kháng sinh Linezolid, thay vì lựa chọn can thiệp ngoại khoa giải quyết tổn thương hoại tử nhu mô phổi. Sau 14 ngày điều trị với Linezolid, tình trạng bệnh nhân tiến triển tốt và được ra viện. Bệnh nhân tái khám sau 1 tuần, kết quả thăm khám lâm sàng và cận lâm sàng ở trong giới hạn bình thường.

Viêm phổi là một trong những bệnh lý nhiễm khuẩn thường gặp ở trẻ em, đặc biệt lứa tuổi dưới 5 tuổi. Mặc dù phần lớn trẻ mắc bệnh sẽ sớm hồi phục, nhưng cũng có thể gặp phải các biến chứng tại phổi (tràn dịch màng phổi, áp xe phổi…), hoặc các biến chứng toàn thân (hội chứng suy hô cấp, shock nhiễm trùng, suy đa tạng…), thậm chí là tử vong.1 Một trong những biến chứng nặng và hiếm gặp của viêm phổi ở trẻ em là viêm phổi hoại tử.2 Tình trạng này được  mô  tả  lần  đầu  tiên  ở  trẻ  em  vào  năm 1994.3 Kể từ thời điểm đó đến nay, ngày càng có thêm những công bố liên quan đến vấn đề này, nhưng chủ yếu ở trên đối tượng ngoài lứa tuổi sơ sinh dưới dạng các báo cáo ca bệnh riêng lẻ hoặc chùm ca bệnh số lượng nhỏ với những đặc điểm lâm sàng, biện pháp và kết quả điều trị rất khác nhau.Viêm phổi hoại tử được đặc trưng bởi sự phá hủy cấu trúc và hoại tử lỏng nhu mô phổi, hình thành nên các hang nhỏ chứa dịch hoặc khí,  và  thường  có  tổn  thương  màng  phổi  đi kèm.2,4 Cơ chế bệnh sinh cụ thể của bệnh hiện chưa  được  hiểu  biết  rõ  ràng.  Phần  lớn  các quan điểm hiện nay cho rằng hoại tử mô xảy ra do hiện tượng đáp ứng viêm với độc tố của vi khuẩn xâm nhập hoặc do sự bít tắc của các mao mạch phổi liên quan đến tình trạng viêm mạch, dẫn đến thiếu máu nhu mô phổi.2,5 Căn nguyên gây ra viêm phổi hoại tử cũng rất đa dạng, trong đó chiếm chủ yếu là phế cầu